گزارش خطا
برای مشاهده معنا و شرح هر کلمه، بر روی آن کلیک کنید.
عقائدی ، سياسی ، اخلاقی
وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ)
از خطبه های آن حضرت است
خاطَبَ بِهِ اَهْلَ الْبَصْرَةِ عَلى جِهَةِ اقْتِصاصِ الْمَلاحِمِ
خطاب به اهل بصره در خبر از پیشامدهای سخت
۱. وجوب طاعة القيادة
«فَمَنِ اسْتَطَاعَ عِنْدَ ذلِكَ أَنْ یَعْتَقِلَ نَفْسَهُ عَلَى اللهِ، (عَزَّ وَ جَلَّ)، فَلْیَفْعَلْ.»۱آن که بتواند خود را بر اطاعت خداوند وادارد باید اقدام کند.
«فَإِنْ أَطَعْتُمُونِی»۲اگر از من پیروی کنید
«فَإِنِّي حَامِلُکُمْ إِنْ شَاءَ اللهُ عَلَى سَبِیلِ الْجَنَّةِ،»۳چنانچه خدا بخواهد شما را به بهشت خواهم برد
«وَ إِنْ کَانَ ذَا مَشَقَّة شَدِیدَة»۴گرچه راهی است دشوار
«وَ مَذَاقَة مَرِیرَة.»۵و همراه با تلخی.
«وَ أَمَّا فُلاَنَةُ فَأَدْرَکَهَا رَأْیُ النِّسَاءِ،»۶فلان زن (عایشه) را رأی ضعیف زنان دامنگیر شد،
«وَ ضِغْنٌ غَلَا فِي صَدْرِهَا کَمِرْجَلِ الْقَیْنِ،»۷و کینه در سینه اش چون دیگ آهنگران که به جوش آید جوشید،
«وَ لَوْ دُعِیَتْ لِتَنَالَ مِنْ غَیْرِی مَا أَتَتْ إِلَيَّ، لَمْ تَفْعَلْ.»۸و اگر از او خواسته می شد آنچه با من انجام داد با دیگری انجام دهد انجام نمی داد.
«وَ لَهَا بَعْدُ حُرْمَتُهَا الْأُولَی،»۹با این حال حرمت اولیه او باقی است،
«وَ الْحِسَابُ عَلَى اللهِ تَعَالی.»۱۰و حسابش با خداوند است.
۲. ثمرات الايمان
مِنْـهُ
از این کلام است
«سَبِیلٌ أَبْلَجُ الْمِنْهَاجِ،»۱۱راه خدا روشن ترین راه،
«أَنْوَرُ السِّرَاجِ.»۱۲و پرفروغ ترین چراغ است.
«فَبِالْإِیمَانِ یُسْتَدَلُّ عَلَى الصَّالِحَاتِ،»۱۳به ایمان بر اعمال شایسته استدلال می شود،
«وَ بِالصَّالِحَاتِ یُسْتَدَلُّ عَلَى الْإِیمَانِ،»۱۴و به اعمال شایسته بر ایمان دلیل می آورند،
«وَ بِالْإِیمَانِ یُعْمَرُ الْعِلْمُ،»۱۵ساختمان علم با ایمان آباد می گردد،
«وَ بِالْعِلْمِ یُرْهَبُ الْمَوْتُ،»۱۶و انسان به سبب دانش از مرگ هراسان می شود،
«وَ بِالْمَوْتِ تُخْتَمُ الدُّنْیَا،»۱۷و با مرگ دنیای آدمی پایان می پذیرد،
«وَ بِالدُّنْیَا تُحْرَزُ الْآخِرَةُ،»۱۸و با دنیا آخرت به دست می آید،
«وَ بِالْقِیَامَةِ تُزْلَفُ الْجَنَّةُ،»۱۹با قیامت بهشت برای پرهیزکاران نزدیک،
«وَ تُبَرَّزُ الْجَحِیمُ لِلْغَاوِینَ»(۱)۲۰و دوزخ برای گمراهان آشکار می گردد،
«وَ إِنَّ الْخَلْقَ لَا مَقْصَرَ لَهُمْ عَنِ الْقِیَامَةِ،»۲۱مردمان را چاره ای از قیامت نیست،
«مُرْقِلِینَ فِي مِضْمَارِهَا إِلَى الْغَایَةِ الْقُصْوَی.»۲۲که در میدان مسابقه آن با سرعت به جانب آخرین جایگاه روان می شوند.
۳. القيّم الاخلاقيّة و خصائص القرآن
وَ مِنْـهُ
و از این کلام است
«قَدْ شَخَصُوا مِنْ مُسْتَقَرِّ[ الْأَجْدَاثِ،»۲۳از قبرها بیرون آمده،
«وَ صَارُوا إِلَى مَصَائِرِ الْغَایَاتِ.»۲۴و به آخرین منزل روان شدند.
(مفردات‌نهج‌البلاغه)
«لِكُلِّ دَار أَهْلُهَا،»۲۵آنجا برای هر خانه اهلی است
«لَا یَسْتَبْدِلُونَ بِهَا»۲۶که آن را به خانه دیگری تبدیل نکنند،
«وَ لَا یُنْقَلُونَ عَنْهَا.»۲۷و ساکنانش به جای دیگر منتقل نشوند.
«وَ إِنَّ الْأَمْرَ بِالْمَعْرُوفِ، وَ النَّهْیَ عَنِ الْمُنْکَرِ،»۲۸مر به معروف و نهی از منکر
«لَخُلُقَانِ مِنْ خُلُقِ اللهِ سُبْحانَهُ;»۲۹دو صفت از صفات خداوندند،
«وَ إِنَّهُمَا لَا یُقَرِّبَانِ مِنْ أَجَلٍ،»۳۰این دو مرگ را نزدیک نمی کنند،
«وَ لَا یَنْقُصَانِ مِنْ رِزْقٍ.»۳۱و روزی را کاهش نمی دهند.
«وَ عَلَيْكُمْ بِکِتَابِ اللهِ،»۳۲بر شما باد به کتاب خدا
«فَإِنَّهُ الْحَبْلُ الْمَتِینُ،»۳۳که ریسمانی محکم،
«وَ النُّورُ الْمُبِینُ،»۳۴و نوری آشکار،
«وَ الشِّفَاءُ النَّافِعُ،»۳۵و دارویی سودمند،
«وَ الرِّیُّ النَّاقِعُ،»۳۶و سیراب کننده ای فرونشاننده عطش است،
«وَ الْعِصْمَةُ لِلْمُتَمَسِّکِ،»۳۷نگاهدار کسی است که به آن چنگ زند
«وَ النَّجَاةُ لِلْمُتَعَلِّقِ.»۳۸و نجات بخش کسی که به آن درآویزد.
«لَا یَعْوَجُّ فَیُقَامَ،»۳۹کژ نشود تا راستش کنند،
«وَ لَا یَزِیغُ فَیُسْتَعْتَبَ،»۴۰و منحرف نگردد تا از او بخواهند که بازگردد،
«وَ لَا تُخْلِقُهُ کَثْرَةُ الرَّدِّ، وَ وُلُوجُ السَّمْعِ.»۴۱و از خواندن بسیار و به گوش خوردن کهنه نگردد.
«مَنْ قَالَ بِهِ صَدَقَ،»۴۲آن که با قرآن سخن گوید راست گفته،
«وَ مَنْ عَمِلَ بِهِ سَبَقَ.»۴۳و هر که به آن عمل کند پیش افتاده است.
وَ قامَ اِلَيْهِ رَجُلٌ فَقالَ: يا اَميرَالْمُؤْمِنينَ، اَخْبِرْنا عَنِ الْفِتْنَةِ هَلْ سَاَلْتَ رَسُولَ اللّهِ (صَلَّى‌اللّهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ) عَنْها؟
مردی از جای برخاست و گفت: یا امیرالمؤمنین، ما را از فتنه خبر ده، و آیا درباره فتنه از رسول خدا (صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله) پرسیده ای؟
فَقالَ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ):
فرمود:
۴. الإخبار عن الفتن و عن الاستشهاد الدّامى
«إِنَّهُ لَمَّا أَنْزَلَ اللهُ سُبْحانَهُ، قَوْلَهُ:»۴۴وقتی خدای سبحان این آیه را فرستاد:
(الم • أَحَسِبَ النَّاسُ أَنْ یُتْرَکُوا أَنْ یَقُولُوا آمَنَّا وَ هُمْ لَا یُفْتَنُونَ)(۲)۴۵«الم، آیا مردم گمان کرده اند همین که بگویند ایمان آورده ایم، رها می شوند و به آزمایش درنمی آیند؟»
«عَلِمْتُ أَنَّ الْفِتْنَةَ لَا تَنْزِلُ بِنَا وَ رَسُولُ اللهِ (صَلَّى‌اللّهُ‌عَلَيْهِ‌وَآلِهِ) بَیْنَ أَظْهُرِنَا.»۴۶دانستم تا زمانی که رسول خدا (صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله) در میان ماست فتنه بر ما فرود نمی آید،
«فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، مَا هذِهِ الْفِتْنَةُ الَّتِي أَخْبَرَکَ اللهُ تَعَالی بِهَا؟»۴۷رسیدم: یا رسول اللّه منظور از این فتنه که خداوند تو را به آن خبر داده چیست؟
«فَقَالَ: «يَا عَلِیُّ، إِنَّ أُمَّتِی سَیُفْتَنُونَ مِنْ بَعْدِی»»۴۸فرمود: «یا علی، به زودی امتم پس از من آزمایش می شوند.»
«فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ،»۴۹گفتم: یا رسول اللّه،
«أَوَ لَيْسَ قَدْ قُلْتَ لِي یَوْمَ أُحُد حَيْثُ اسْتُشْهِدَ مَنِ اسْتُشْهِدَ مِنَ الْمُسْلِمِینَ،»۵۰مگر نه این است که در روز احد افرادی از مسلمانان شهید شدند
«وَ حِیزَتْ عَنِّي الشَّهَادَةُ،»۵۱و من از فیض شهادت ماندم،
«فَشَقَّ ذلِكَ عَلَيَّ،»۵۲و از این بابت غمگین شدم،
«فَقُلْتَ لِي:»۵۳شما به من فرمودی:
««أَبْشِرْ، فَإِنَّ الشَّهَادَةَ مِنْ وَرَائِکَ؟»»۵۴«بر تو بشارت باد که عاقبت به شهادت می رسی؟»
«فَقَالَ لِي: «إِنَّ ذلِكَ لَكَذلِكَ، فَکَیْفَ صَبْرُکَ إِذَنْ؟»»۵۵در پاسخم فرمود: «آنچه گفتی صحیح است، ولی بگو به هنگام شهادت صبرت چگونه است؟»
«فَقُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ، لَيْسَ هذَا مِنْ مَوَاطِنِ الصَّبْرِ،»۵۶گفتم: این از موارد صبر نیست،
«وَ لكِنْ مِنْ مَوَاطِنِ الْبُشْرَی وَ الشُّکْرِ.»۵۷بلکه جای مژده و شکرگزاری است!
«وَ قَالَ: «يَا عَلِیُّ،»۵۸و فرمود: «یا علی،
«إِنَّ الْقَوْمَ سَیُفْتَنُونَ بِأَمْوَالِهِمْ،»۵۹به زودی مسلمانان پس از من به ثروتشان آزمایش می شوند،
«وَ یَمُنُّونَ بِدِینِهِمْ عَلَى رَبِّهِمْ،»۶۰و با دینداری خود بر خدا منّت می نهند،
«وَ یَتَمَنَّوْنَ رَحْمَتَهُ،»۶۱رحمتش را آرزو دارند،
«وَ یَأْمَنُونَ سَطْوَتَهُ،»۶۲و خود را از خشمش در امان دانند،
«وَ یَسْتَحِلُّونَ حَرَامَهُ بِالشُّبُهَاتِ الْکَاذِبَةِ، وَ الْأَهْوَاءِ السَّاهِیَةِ،»۶۳و با شبهات دروغ و هوسهای غفلت زا حرام او را
حلال شمارند،
«فَیَسْتَحِلُّونَ الْخَمْرَ بِالنَّبِیذِ،»۶۴شراب را به اسم آب انگور و خرما،
«وَ السُّحْتَ بِالْهَدِیَّةِ،»۶۵و رشوه را به عنوان هدیّه،
«وَ الرِّبَا بِالْبَیْعِ»»۶۶و ربا را به نام
تجارت حلال دانند.»
«قُلْتُ: يَا رَسُولَ اللهِ،»۶۷گفتم: یا رسول اللّه،
«فَبِأَيِّ الْمَنَازِلِ أُنْزِلُهُمْ عِنْدَ ذلِكَ؟»۶۸در آن وقت این چنین مردم را از کدام گروه حساب کنم؟
«أَ بِمَنْزِلَةِ رِدَّةٍ،»۶۹در موضع ارتداد،
«أَمْ بِمَنْزِلَةِ فِتْنَة؟»۷۰یا در مرتبه فتنه؟
«فَقَالَ: «بِمَنْزِلَةِ فِتْنَة.»»۷۱فرمود: «در مرتبه فتنه.»
(۱) به
آیه ۹۱ سوره شعراء اشاره دارد.
(۲)
عنکبوت/سوره۲۹، آیات۱-۲. 
