• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عصم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: عصم (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: عصم - به فتح عین (مفردات‌قرآن)، عصم.


عَصَم (به فتح عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای امساک و حفظ است. این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند: اِعْتِصام (به کسر الف و تاء) به معنای چنگ زدن و عِصمَت (به کسر عین و فتح میم) در اصل به معنای منع است و در اصطلاح ملکه اجتناب از معاصی با تمکن از آنهاست. حضرت علی (علیه‌السلام) در حکمت ۳۴۳ و ... از این واژه استفاده نموده است.


عَصَم
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۳.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۱۱۶.    
به معنای امساک و حفظ آمده است.
اِعْتِصام به معنای چنگ زدن
[۳] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۷، ص۴۸۳.    
آمده است.
عِصمَت عصمت در اصل به معنای منع است و در اصطلاح ملکه اجتناب از معاصی با تمکن از آنهاست.
[۴] ابن سیده، المحکم والمحیط الأعظم، ج۱، ص۴۵۷.    


امام (صلوات‌الله‌علیه) در حکمت ۳۴۳ فرموده است: «وَالنَّاسُ مَنْقوُصُونَ مَدْخُولُونَ إِلاَّ مَنْ عَصَمَ الله»
[۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، حکمت ۳۳۴.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۳۴، حکمت ۳۴۳.    
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۵، حکمت ۳۴۳.    
«مردم همه ناقص و مریض القلب هستند مگر آن‌که خدا حفظش کرده است.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۱.    
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج، ص۶۹۵.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۵.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۴۳.    
[۱۲] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۲۷.    
[۱۳] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۲۵۷.    
)
و در حکمت ۱۵۵ فرموده است:«اعْتَصِمُوا بِالذِّمَمِ فِي أَوْتَادِهَا»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۴، حکمت ۱۴۷.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۱، حکمت ۱۵۵.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۹، حکمت ۱۵۵.    
یعنی چنگ بزنید در عهدها به ستون‌ها و میخ‌های عهد.
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۷.    
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۲.    
(شرح‌های حکمت:
[۱۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۲.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۸۱.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۳۹.    
[۲۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۷۲.    
) منظور از اوتاد مردان نجیب و اصیل هستند که به عهد خود وفا می‌کنند.
و در حکمت ۳۴۵ فرموده: «مِنَ الْعِصْمَةِ تَعَذُّرُ الْمَعَاصِي»
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۵۹، حکمت ۳۳۵.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۳۵، حکمت ۳۴۵.    
[۲۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۵، حکمت ۳۴۵.    
«ناممکن بودن گناهان از عصمت است.»
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۱.    
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۷.    
(شرح‌های حکمت:
[۲۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۷.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۵۳.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۲۹.    
[۳۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۲۶۰.    
) و آن سالبه بانتفاء موضوع می‌باشد.

این ماده بیشتر از ده بار در نهج البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۳.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۱۱۶.    
۳. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۱۷، ص۴۸۳.    
۴. ↑ ابن سیده، المحکم والمحیط الأعظم، ج۱، ص۴۵۷.    
۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص، حکمت ۳۳۴.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۲۳۴، حکمت ۳۴۳.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۵، حکمت ۳۴۳.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۱.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج، ص۶۹۵.    
۱۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۵.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۴۳.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۲۷.    
۱۳. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۲۵۷.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۴، حکمت ۱۴۷.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۱، حکمت ۱۵۵.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۹، حکمت ۱۵۵.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۷.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۲.    
۱۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۲.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۸۱.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۳۹.    
۲۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۷۲.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۵۹، حکمت ۳۳۵.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۲۳۵، حکمت ۳۴۵.    
۲۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۵۳۵، حکمت ۳۴۵.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۲۱.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۷.    
۲۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۶۹۷.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۴، ص۷۵۳.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۴۲۹.    
۳۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۹، ص۲۶۰.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عصم»، ج۲، ص۷۲۳.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 155 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 343 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 345 نهج البلاغه
جعبه ابزار