یَعْصِمُنی (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
یَعْصِمُنی:
(یَعْصِمُنی مِنَ الْماءِ) یَعْصِمُنی: در اصل از مادّه
«عصم» (بر وزن خصم) به معنی «نگاه داشتن» و «بازداشتن» است.
در این
آیه از گفتگوی
نوح (علیه‌السّلام) با پسرش سخن می‌گوید، آنجا که نوح، پسرش را برای نجات از چنگ
طوفان صدا می‌زند، ولی او پاسخ منفی می‌دهد و می‌گوید:
«به
کوه پناه می‌برم تا مرا از آب
حفظ کند.»
(یَعْصِمُنی مِنَ الْماءِ) در همین
آیه به واژه
«عاصم» بر می‌خوریم که آن اسم فاعل و به معنی «نگاهدارنده و بازدارنده» است.
معمولا هرکس در مشکلات
زندگی به چیزی پناه می‌برد، گروهی به ثروتشان، گروهی به مقام و منصبشان، عده‌ای به
قدرت جسمانی‌شان و جمعی به نیروی فکری‌شان، ولی همان گونه که
آیات الهی می‌گوید و
تاریخ نشان داده، هیچ‌یک از این‌ها در برابر
فرمان پروردگار کم‌ترین تاب مقاومت ندارد و همچون تارهای
عنکبوت که در برابر وزش طوفان قرار گیرد به سرعت درهم می‌ریزد. فرزند نادان و خیره پسر نوح پیامبر (علیه‌السّلام) نیز در همین اشتباه بود، گمان می‌کرد کوه می‌تواند در برابر طوفان خشم خدا به او پناه دهد، امّا چه اشتباه بزرگی! حرکت یک موج کار او را ساخت و به دیار عدمش فرستاد.
به همین دلیل در پاره‌ای از دعاها می‌خوانیم من از خشم تو به‌سوی تو
فرار می‌کنم
«هاربٌ مِنْکَ الَیْکَ» یعنی اگر پناهگاهی در برابر طوفان خشم تو باشد باز همان
ذات پاک تو است و بازگشت به‌سوی تو، نه چیز دیگر.
به موردی از کاربرد
یَعْصِمُنی در
قرآن، اشاره می‌شود:
(قالَ سآوی اِلَی جَبَلٍ یَعْصِمُنی مِنَ الْماء قالَ لا عاصِمَ الْیَوْمَ مِنْ اَمْرِ اللّهِ اِلاّ مَن رَّحِمَ وَ حالَ بَیْنَهُما الْمَوْجُ فَکانَ مِنَ الْمُغْرَقینَ) (گفت: «به زودی به کوهی پناه می‌برم که مرا از آب حفظ می‌کند! » نوح گفت: «امروز هیچ نگهدارنده‌ای در برابر فرمان خدا نیست؛ مگر آن کس را که او
رحم کند.» در این هنگام، موج در میان آن دو جدایی افکند و او در زمره غرق شدگان قرارگرفت.)
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرماید:
معنای آیه این است که
پسر نوح در پاسخ دعوت پدرش و در رد فرمان او گفت: من به زودی به کوهی منضم می‌شوم تا مرا از آب حفظ کند و در آب غرق نشوم. نوح گفت: امروز هیچ حافظی از بلای خدا وجود ندارد، زیرا امروز
غضب خدا شدت یافته و این
قضاء رانده شده که تمامی اهل زمین به جز کسانی که به خود او پناهنده شوند غرق گردند، امروز نه هیچ کوهی عاصم و حافظ است و نه چیز دیگری.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «یَعْصِمُنی»، ج۳، ص۱۸۶-۱۸۷.
