متن (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مَتْن (به فتح میم و سکون تاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای هر چيز قسمت ظاهر و آشكار آن است. از مشتقات این کلمه در
نهج البلاغه عبارتند از؛
مَتِين (به فتح میم و کسر تاء) به معنای محكم است.
مِتانت (به کسر میم) به معنای صلابت و سختى و قوت است. این کلمه هشت بار در نهج البلاغه آمده است.
مَتْن مِتانت صلابت، سختى و قوت است. متن هر چيز قسمت ظاهر و آشكار آن است: «المَتْن من كل شيء: ما ظهر منهُ».
گويند: «نزلوا فى متن الارض».
مَتِين به معنای محكم است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
قرآن مجید فرموده:
«وَعَلَيْكُمْ بِكِتَابِ اللهِ فَإِنَّهُ الْحَبْلُ الْمَتِينُ وَالنُّورُ الْمُبِينُ» «به
کتاب خدا چنگ زنيد كه آن ريسمان محكم
خدا و نور آشكار است.»
(شرح‌های خطبه:
) و در خطبه دیگر
اين كلمه تكرار شده است.
درباره
رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌و‌سلّم) فرموده:
«فَبَلَّغُ الرِّسَالَةَ... وَ جَعَلَ أَمْرَاسَ الاِْسْلاَمِ مَتِينَةً وَعُرَا الاِْيمَانِ وَثِيقَةً» «پيام خدا را ابلاغ كرد و ريسمان‌هاى
اسلام را محكم گردانيد و دستگيره‌هاى
ایمان را ناگسستنى كرد.»
(شرح‌های خطبه:
)
درباره خلقت زمين فرموده:
«وَجَبَلَ جَلاَمِيدَهَا وَنُشُوزَ مُتُونِهَا وَأَطْوَادِهَا فَأَرْسَاهَا في مَرَاسِيهَا» «صخره‌هاى
زمین را آفريد و ارتفاعات محكم و كوه‌هاى بزرگ را در آن راسخ و استوار گردانيد.» منظور از «متون» محكم‌ها است.
(شرح‌های خطبه:
)
«وَاسْتَمْسَكَ مِنَ الْحِبَالِ بِأَمْتَنِهَا» «امتن» به معنى محكم‌تر است. (در ميان دستگيره‌هاى هدايت به محكم‌ترين آن‌ها چنگ زده.)
(شرح‌های خطبه:
)
«وَأَسَاخَ قَوَاعِدَهَا فِي متُونِ أَقْطَارِهَا» «ريشه‌هاى كوه‌ها را در محل‌هاى محكم اطراف زمين فرو كرد و رسوخ داد.»
(شرح‌های خطبه:
)
این کلمه هشت بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «متن»، ج۲، ص۹۶۰.
