حمل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَمْل (به فتح حاء و سکون میم) از
واژگان نهج‌البلاغه، به معنای برداشتن بار و
حِمْل (به کسر حاء) به معنای بار ظاهری است. موارد زیاد از اين کلمه در
نهج‌البلاغه به كار رفته است.
حَمْلبه معنای برداشتن است.
راغب گوید: حمل یک معنی دارد و در چیزهای بسیار بکار می‌رود فعل آن در همه یکی است ولی در مصدر آن فرق گذاشته به اشیائی که در ظاهر حمل می‌شوند مثل باری که بر دوش گیرند حمل (بکسر اوّل) گفته‌اند و به اشیائی که در باطن حمل می‌شوند مثل فرزند در شکم، آب در ابر، میوه بر درخت، حمل (بفتح اوّل) گفته‌اند.
بعضی از مواردی که از این کلمه در
نهج‌البلاغه به كار رفته است به شرح ذیل می‌باشد.
درباره فسّاق فرموده:
«قَدْ حَمَلَ الْكِتَابَ عَلَى آرَائِهِ، وَعَطَفَ الْحَقَّ عَلى أَهْوَائِهِ.»«
قرآن را بر اميال و خواسته‌هاى خود تطبيق مى‌دهد، و
حق را به هوس‌ها و خواهش‌هاى دلش تفسير مى‌كند.»
(شرح‌های خطبه:
)
به
طلحه و
زبیر فرموده:
«وَاللهِ مَا كَانَتْ لِي فِي الْخِلاَفَةِ رَغْبَةٌ، وَلاَ فِي الْوِلاَيَةِ إِرْبَةٌ، وَلكِنَّكُمْ دَعَوْتُمُونِي إِلَيْهَا، وَحَمَلْتُمُونِي عَلَيْهَا.»«به
خدا سوگند! من به
خلافت رغبتى نداشتم و به
ولایت و زمامدارى شما علاقه‌اى نشان نمى‌دادم و اين شما بوديد كه مرا به آن دعوت كرديد و آن را به من تحميل نموديد.»
(شرح‌های خطبه:
)
مواردی متعدد از این ماده در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حمل»، ج۱، ص۳۰۴.
