• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عتب (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


منبع: عتب (مفردات نهج البلاغه (جلد ۲))
مقالات مرتبط: عتبی (مفردات‌قرآن)، یَسْتَعْتِبُونْ (لغات‌قرآن).


عُتب و عُتبی (به ضم عین) از واژگان نهج البلاغه به معنای رضایت است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره عثمان بن عفّان و در مقام موعظه از این واژه استفاده نموده است.


عُتب و عُتبی
[۱] قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ۷۰۰.    
[۲] طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۱۴.    
به معنای رضایت آمده است. گویند: «استَعْتَبْتُه فأَعْتَبَنِی»
[۳] زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۲۰۳.    
[۴] جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۷۶.    
از او رضایت خواستم او از من راضی شد و مرا راضی کرد. اعتاب: راضی کردن، استعتاب: طلب رضایت و عتاب به معنای ملامت و مذمّت است.

امام (صلوات‌الله‌علیه) عثمان بن عفّان به اهل مصر نوشته است: «فَكُنْتُ رَجُلاً مِنَ الْمُهَاجِرِينَ أُكْثِرُ اسْتِعْتَابَه، وَأُقِلُّ عِتَابَهُ»
[۵] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۸۲، نامه ۱.    
[۶] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۳، نامه ۱.    
[۷] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۳، نامه ۱.    
«من مردی از مهاجرین بودم که رضایت او را بیشتر طلب کرده و کم ملامتش می‌کردم.»
[۸] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۵.    
[۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۶.    
(شرح‌های نامه:
[۱۰] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۴.    
[۱۱] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۷۵.    
[۱۲] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۳۸۲.    
[۱۳] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۶.    
)
در مقام موعظه فرموده است: «عْمَلُوا، رَحِمَكُمُ اللهُ... وَأَنْتُمْ فِي دَارِ مُسْتَعْتَب عَلَى مَهَل وَفَرَاغ»
[۱۴] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۴، خطبه ۹۳.    
[۱۵] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۸۶، خطبه ۹۲.    
[۱۶] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۰، خطبه ۹۴.    
«عمل کنید خدا رحمتتان کند... شما در خانه طلب رضایت از خدا هستید (به وسیله اعمال) و در مهلت و فراغت می‌باشید.»
[۱۷] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۳.    
[۱۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۲۹.    
(شرح‌های خطبه:
[۱۹] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۳۴.    
[۲۰] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۲۷۲.    
[۲۱] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۱۱.    
[۲۲] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۶۵.    
)
و نیز فرماید: عَاتِبْ أَخَاکَ بِالاِْحْسَانِ إِلَیْهِ، وَارْدُدْ شَرَّهُ بِالاِْنْعَامِ عَلَیْهِ
[۲۳] السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۴، حکمت ۱۵۰.    
[۲۴] عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۲، حکمت ۱۵۸.    
[۲۵] صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، حکمت ۱۵۸.    
(برادرت را (به هنگام خطا كارى) به وسيله نيكى سرزنش كن! و شرّ او را از طريق بخشش كردن دور ساز.)
[۲۶] مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۷.    
[۲۷] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۳.    
(شرح‌های حکمت:
[۲۸] ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۳.    
[۲۹] مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۹۹.    
[۳۰] هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۴۰.    
[۳۱] ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۷۸.    
)

این ماده هفده بار در نهج البلاغه آمده است.

۱. ↑ قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ۷۰۰.    
۲. ↑ طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۲، ص۱۱۴.    
۳. ↑ زبیدی، مرتضی، تاج العروس، ج۲، ص۲۰۳.    
۴. ↑ جوهری، ابونصر، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیة، ج۱، ص۱۷۶.    
۵. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۵۸۲، نامه ۱.    
۶. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۳، نامه ۱.    
۷. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۳۶۳، نامه ۱.    
۸. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۵۶۵.    
۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۱۴، ص۶.    
۱۰. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۵۷۴.    
۱۱. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۵۷۵.    
۱۲. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۱۶، ص۳۸۲.    
۱۳. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۴، ص۶.    
۱۴. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۲۱۴، خطبه ۹۳.    
۱۵. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۱، ص۱۸۶، خطبه ۹۲.    
۱۶. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۴۰، خطبه ۹۴.    
۱۷. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۳.    
۱۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۲۹.    
۱۹. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۸۳۴.    
۲۰. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۴، ص۲۷۲.    
۲۱. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۱۱۱.    
۲۲. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۷، ص۶۵.    
۲۳. ↑ السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۴، حکمت ۱۵۰.    
۲۴. ↑ عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۹۲، حکمت ۱۵۸.    
۲۵. ↑ صبحی صالح، نهج البلاغه، ص، حکمت ۱۵۸.    
۲۶. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۷.    
۲۷. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۳.    
۲۸. ↑ ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۳.    
۲۹. ↑ مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۹۹.    
۳۰. ↑ هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۴۰.    
۳۱. ↑ ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۷۸.    


• قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عتب»، ج۲، ص۷۰۰.    


رده‌های این صفحه : مفردات نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان حکمت 150 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان خطبه 93 نهج البلاغه | واژه شناسی واژگان نامه 1 نهج البلاغه
جعبه ابزار