• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عُتْبیٰ (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



دیگر کاربردها: عتبی (ابهام‌زدایی).


عُتْبی (به ضم عین و سکون تاء) از واژگان قرآن کریم به معنای رضایت است. الفاظ دیگر این مادّه از قبیل عتب و عتاب و عتبه معانی دیگری دارد که در قرآن مجید نیامده است.



عُتْبی به معنای رضایت است. در مجمع البیان ذیل آیه ۲۴ فصّلت فرموده: عتبی به معنی رضا و استعتاب به معنی استرضا و اعتاب به معنی راضی کردن است. اصل اعتاب در نزد عرب اصلاح کردن پوست است و بطور استعاره در طلب عاطفه و اعاده الفت بکار رفته است. در قاموس المحیط و اقرب الموارد
[۵] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده عتبی.
عتبی را رضایت گفته و کلام جوهری نیز چنین است. در اقرب الموارد آمده: «استعتبته فاعتبنی» از او رضایت خواستم از من راضی شد.
[۷] شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده عتبی.

الفاظ دیگر این مادّه از قبیل عتب و عتاب و عتبه معانی دیگری دارد که در قرآن مجید نیامده است.


(وَ اِنْ‌ یَسْتَعْتِبُوا فَما هُمْ مِنَ‌ الْمُعْتَبِینَ‌) یعنی «اگر رضایت جویند که خداوند از آنها راضی شود به رضایت جواب داده نشوند.» یعنی قولشان در استرضا مقبول نشود.
(ثُمَّ لا یُؤْذَنُ لِلَّذِینَ کَفَرُوا وَ لا هُمْ‌ یُسْتَعْتَبُونَ‌) «به کافران اجازه سخن گفتن داده نشود و نه از آنها استرضاء خواسته شود که از خدا رضایت جویند.» در مجمع البیان فرموده: یعنی از آنها خواسته نشود که با کفّ از معاصی خدا را از خویش راضی کنند.
در نهج البلاغه نامه اول درباره عثمان فرموده: «اکثر استعتابه وَ اقل عِتَابَهُ.» «من بیشتر رضایت او را می‌جستم و کم ملامتش می‌کردم.»


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۴، ص۲۸۸-۲۸۹.    
۲. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۲، ص۱۱۴.    
۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۸۲.    
۴. فیروزآبادی، مجدالدین، قاموس المحیط، ج۱، ص۱۱۲.    
۵. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده عتبی.
۶. جوهری، الصحاح‌ تاج اللغة و صحاح العربیه، ج۱، ص۱۷۶.    
۷. شرتونی، سعید، اقرب الوارد، ماده عتبی.
۸. فصلت/سوره۴۱، آیه۲۴.    
۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۷، ص۳۸۴.    
۱۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۷، ص۵۸۴.    
۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۵.    
۱۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۴۴.    
۱۳. نحل/سوره۱۶، آیه۸۴.    
۱۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۳۱۷.    
۱۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۴۵۹.    
۱۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۱۲۲.    
۱۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۲، ص۳۷۳.    
۱۸. نهج البلاغه، تحقیق الحسون، نامه اول، ص۵۸۲.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عتبی»، ج۴، ص۲۸۸-۲۸۹.    






جعبه ابزار