طوع (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
طَوْع (به فتح طاء و سکون واو) از
واژگان نهج البلاغه به معنای میل و رغبت و
انقیاد است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
تَطَوّع (به فتح تاء و طاء) به معنای تکلّف در اطاعت و
اِستِطاعَت (به کسر الف و تاء) به معنای قدرت و طلب قدرت.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
اطاعت از
خدا و اطاعت آسمان‌ها از
حق و ... از این واژه استفاده نموده است.
طَوْع به معنای رغبت و میل آمده است.
راغب اصفهانی: طوع به معنی
انقیاد است.
طاعت نیز بدان معنی است ولی بیشتر در فرمانبری و اطاعت به کار می‌رود.
تَطَوّع از باب تفعل به قول راغب تکلّف در اطاعت است و در متعارف به معنی
تبرع و انجام کار غیر واجبی است. (یعنی تحمّل با رغبت)
اِستِطاعَت:
قدرت و طلب قدرت است.
• امام (صلوات‌الله‌علیه) در
حکمت ۹۶ فرموده است:
«إِنَّ وَلِيَّ مُحَمَّد مَنْ أَطَاعَ اللهَ وإِنْ بَعُدَتْ لُحْمَتُهُ، وَإِنَّ عَدُوَّ مُحَمَّد مَنْ عَصَى اللهَ وَإِنْ قَرُبَتْ قَرَابَتُهُ!» (دوست
محمّد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله) كسى است كه از خدا اطاعت كند هرچند پيوند نسبى او دور باشد و
دشمن محمّد (صلى‌الله‌عليه‌و‌آله) كسى است كه
معصیت خدا كند هرچند
قرابت او نزديک باشد.)
(شرح‌های خطبه:
)
«طائع» اطاعت کننده و آنان‌که کار را با رغبت انجام دهد. «طَوَاعِيَه» به معنی
طاعت است:
«وَإِذْعَانُهُنَّ بِالطَّوَاعِيَةِ» یعنی اذعان آسمان‌ها به اطاعت حقّ.
(شرح‌های خطبه:
)
موارد زیادی این ماده در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «طوع»، ج۲، ص۶۸۵.
