• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دین (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دين (به کسر دال) از واژگان نهج البلاغه به معنای جزا و طاعت است.
جمع دین، اديان است كه دو بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
از اين ماده دین به صورت فعل و اسم موارد زيادى نهج‌ البلاغه آمده است.



دین: در اصل به معنای جزا و طاعت است.
راغب گويد: شریعت را به اعتبار طاعت و فرمانبرى دين گفته‌اند و آن مانند ملّت و طريقه است.
طبرسی گويد: طاعت و انقیاد را دين گفته‌اند كه طاعت براى جزاست.


برخی از مواردی که در نهج البلاغه به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:

۲.۱ - دِينٌ - حکمت ۱۳۹ (موعظه)

حضرت علی (علیه‌السلام) به کمیل می‌فرماید:
«يا كُمَيْل بْن زِياد، مَعْرِفَةُ الَعِلْمِ دِينٌ يُدانُ بِهِ، بِهِ يَكْسِبُ الاِْنْسانُ الطّاعَةَ فِي حَياتِهِ، وَ جَمِيلَ الاُْحْدُوثَةِ بَعْدَ وَفاتِهِ.»
«اى کمیل علم طريقه‌ای‌ است كه به آن ایمان آورده مى‌شود، انسان در حيات خويش با آن طاعت كسب كند و بعد از وفات نام نيک.»

۲.۲ - تَدينُ - خطبه ۱۵۳ (موعظه)

حضرت در جای دیگر می‌فرماید:
«وَ كَما تَدينُ تُدانُ، وَ كَما تَزْرَعُ تَحْصُدُ.»
«هر طور مجازات كنى مجازات كرده شوى، هر طور كشت كنى درو كنى.»

۲.۳ - الدّينِ - خطبه ۱۱۹ (درباره دین)

حضرت می‌فرماید:
«أَلا وَ إِنَّ شَرائِعَ الدّينِ واحِدَةٌ.»
«احكام دين يكى است و راه‌هايش استوار است.»

۲.۴ - الاَْدْيانِ - خطبه ۹۸ (دعا)

چنان‌كه حضرت فرموده:
«وَ نَسْأَلُهُ الْمُعافاةَ في الاَْدْيانِ، كَما نَسَأَلُهُ الْمُعافاةَ في الاَْبْدانِ.»
«از او سلامت در دين مى‌خواهيم همان گونه كه تندرستى در بدن از او تقاضا داريم.»
منظور از اديان ظاهرا طريقه‌هاست.

از اين ماده دین به صورت فعل و اسم موارد زيادى «نهج‌ البلاغه» آمده است. جمع دین، اديان است كه دو بار در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۴۰۷.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۶، ص۲۵۱.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۷۰۸.    
۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان، ج۱۰، ص۴۶۵.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۹، حکمت ۱۳۹.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه،، ج۳، ص۱۸۷، حکمت ۱۴۷.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۹۶، حکمت ۱۴۷.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۱، حکمت ۱۴۷.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۴.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۷.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۱۳، ص۱۹۵.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۲۱.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۴۸.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲۹، خطبه ۱۵۳.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ج۲، ص۵۶، خطبه ۱۴۹.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۲۱۴، خطبه ۱۵۳.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۳۲۷، خطبه ۱۵۳.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۴۰.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۴۴۵.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۶، ص۷۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۲۱۶.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۹، ص۱۶۰.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۴، خطبه ۱۱۹.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۲۳۲، خطبه ۱۱۸.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۷۶، خطبه ۱۲۰.    
۲۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۶۱، خطبه ۱۲۰.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲۰۳.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه،، ج۳، ص۲۰۴.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۵، ص۲۰۰.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۱۲۶.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۸۸.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۱، خطبه ۹۸.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغه - ط مطبعه الاستقامه، ص۱۹۱، خطبه ۹۷.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۴۴، خطبه ۹۹.    
۳۵. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۰۹، خطبه ۹۹.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۲.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۳.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیر المومنین(ع)، ج۴، ص۳۳۸.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۴۸.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه،، ج۷، ص۸۱.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۸۰۹، حکمت ۱۳۹.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۳۲۹، خطبه ۱۵۳.    
۴۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۷۴، خطبه ۱۱۹.    
۴۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص۲۲۱، خطبه ۹۸.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دین»، ج۱، ص۴۰۷.    






جعبه ابزار