رَبو (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَبو (به فتح راء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای زیادت است.
این واژه داراری مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
رِبا (به کسر راء) به معنی زیادت است؛
رَبّوا (به فتح راء) به معنای زیادت بخشیدن؛
رَبْوَة (به فتح راء و واو و سکون باء) به معنای تپه؛
رَوابی (به فتح راء) به معنای تپه ها و جمع ربوة.
از این ماده هفت مورد در «نهج البلاغه» به کار رفته است.
ربْو و اصل ربا به معنی زیادت است: «
رَبَا یَرْبُو» یعنی زیاد شد.
برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مدح
انصار فرموده است:
«هُمْ وَ اللهِ رَبّوا الاِْسْلامَ کَما یُرَبَّی الْفَلوُّ مَعَ غَنائِهِمْ بَاَیْدیهِمُ السِّباطِ وَ اَلْسِنَتِهِمُ السِّلاطِ» یعنی «به
خدا قسم، آنها
اسلام را
تربیت و زیادت بخشیدند چنانکه بچّه اسب تربیت می‌شود، این کار را با ثروت خویش و با دست‌های سخی و زبان‌های تیز و سخن‌گو انجام دادند.»
«فلو» (بر وزن مصر): کرّه اسب، سباط (بر وزن کتاب) جمع
سبط به معنی سخی و سلاط جمع سلیط به معنی تیز است.
نیز فرموده:
«مَنِ اتَّجَرَ بِغَیْرِ فِقْه ارْتَطَمَ فی الرِّبا» یعنی (آن کس که بدون آگاهی (از
احکام اسلام) به
تجارت پردازد، در ربا غوطه‌ور خواهد شد.)
در وصف
حق تعالی فرموده:
«وَ لا یَخْفَی عَلَیْهِ مِنْ عِبادِهِ شُخوصُ لَحْظَة وَ لا کُرورُ لَفْظَة وَ لا ازْدِلافُ رَبْوَة وَ لا انْبِساطُ خُطْوَة» یعنی «مخفی نمی‌ماند بر خدا خیره شدن نگاهی و نه برگشت لفظی و نه نزدیک شدن تپّه‌ای به دیده شدن و نه دراز شدن قدمی.»
«
شخوص» به معنای خیره شدن و «
ازدلاف» به معنای نزدیک شدن است.
«
ربوه» نیز به معنای مکان مرتفع و بالا آمده است.
در وصف زمین فرموده:
«ثُمَّ لَمْ یَدَعْ جُرُزَ الاَْرْضِ الَّتی تَقْصُرُ میاهُ الْعُیونِ عَنْ رَوابیها... حَتَّی اَنْشاَ لَها ناشِئَةَ سَحاب» یعنی «زمین بی‌علف را که آب چشمه‌ها از رسیدن به ارتفاعات آن قاصر بود، آن طور بی‌علف نگذاشت بلکه برای آن ابرها پدید آورد.»
روابی جمع
رابیه به معنی بالا آمده و تپه و کوه است.
از این ماده هفت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رَبو»، ج۱، ص۴۳۰-۴۳۱.
