• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خطبه ۱۵۵ نهج البلاغه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



گزارش خطا
برای مشاهده معنا و شرح هر کلمه، بر روی آن کلیک کنید.



عقائدية ، علمية


وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ)
از خطبه های‌ آن حضرت است

يَذْكُرُ فيها بَديعَ خِلْقَةِ الْخُفّاشِ
که در آن شگفتیهای‌ آفرینش شب پره (خفاش) را بیان می‌ کند

۱. صفات الخالق تعالى

«الْحَمْدُ لِلّهِ الَّذِي انْحَسَرَتِ الاَْوْصَافُ عَنْ کُنْهِ مَعْرِفَتِهِ،»۱
حمد خدایی‌ را که اوصاف از رسیدن به حقیقت معرفتش مانده اند،



«وَ رَدَعَتْ عَظَمَتُهُ الْعُقُولَ،»۲
و عظمتش عقول را بازداشته



«فَلَمْ تَجِدْ مَسَاغاً إِلَى بُلُوغِ غَایَةِ مَلَکُوتِهِ۳
پس راهی‌ برای‌ رسیدن به نهایت ملکوتش نیافتند.



«هُوَ اللهُ الْمَلِکُ الْحَقُّ الْمُبِینُ،»۴
اوست اللّه آن پادشاه حق آشکار،



«أَحَقُّ وَ أَبْیَنُ مِمَّا تَرَی الْعُیُونُ،»۵
ثابت تر و آشکارتر است از هرچه دیده ها می‌ بیند.



«لَمْ تَبْلُغْهُ الْعُقُولُ بِتَحْدِید»۶
قدرت عقول به حدّ و اندازه ای‌ برای‌ حضرتش نرسیده



«فَیَکُونَ مُشَبَّهاً،»۷
تا مانندی‌ برایش بیابد،



«وَ لَمْ تَقَعْ عَلَيْهِ الاَْوْهَامُ بِتَقْدِیر»۸
و اوهام به تقدیری‌ برای‌ او راه نیافتند



«فَیَکُونَ مُمَثَّلا۹
تا مانندش در وهم درآمده باشد.



«خَلَقَ الْخَلْقَ عَلَى غَیْرِ تَمْثِیل،»۱۰
موجودات را بدون نقشه قبلی‌،



«وَ لاَ مَشُورَةِ مُشِیر،»۱۱
و مشورت با مشاور،



«وَ لاَ مَعُونَةِ مُعِین،»۱۲
و کمک مددکار آفرید.



«فَتَمَّ خَلْقُهُ بِأَمْرِهِ،»۱۳
آفرینش او به دستورش کامل شد،



«وَ أَذْعَنَ لِطَاعَتِهِ،»۱۴
و به طاعتش گردن نهاد،



«فَأَجَابَ وَ لَمْ یُدَافِعْ،»۱۵
فرمانش را اجابت کرد و ردّ ننمود،



«وَ انْقَادَ وَ لَمْ یُنَازِعْ۱۶
و تسلیم او شد و به مخالفتش برنخاست.

۲. بديع خلقة الخفاش

«وَ مِنْ لَطَائِفِ صَنْعَتِهِ،»۱۷
از لطائف صنعت



«وَ عَجَائِبِ خِلْقَتِهِ،»۱۸
و شگفتیهای‌ حکمتش



«مَا أَرَانَا مِنْ غَوَامِضِ الْحِکْمَةِ فِي هذِهِ الْخَفَافِیشِ»۱۹
که به ما نشان داده همانا اسرار پیچیده حکمت آمیزی‌ است که در این شب پره ها تدبیر نموده،



«الَّتِي یَقْبِضُهَا الضِّیَاءُ الْبَاسِطُ لِكُلِّ شَیْء،»۲۰
شب پره هایی‌ که روشنی‌ روز که گشاینده دیده هر چیزی‌ است چشم آنها را می‌ بندد،



«وَ یَبْسُطُهَا الظَّلاَمُ الْقَابِضُ لِكُلِّ حَیٍّ۲۱
و تاریکی‌ شب که دیده هر زنده ای‌ را می‌ بندد چشم آنها را باز می‌ کند،



«وَ كَيْفَ عَشِیَتْ أَعْیُنُهَا عَنْ أَنْ تَسْتَمِدَّ مِنَ الشَّمْسِ الْمُضِیئَةِ نُوراً»۲۲
و چگونه چشمشان پوشیده شده که توان مدد گرفتن از نور آفتاب درخشان را ندارند



«تَهْتَدِی بِهِ فِي مَذَاهِبِهَا،»۲۳
تا به راههای‌ خود خود راهنمایی‌ شوند،



«وَ تَتَّصِلُ بِعَلاَنِیَةِ بُرْهَانِ الشَّمْسِ إِلَى مَعَارِفِهَا۲۴
و در پرتو خورشید به آنچه باید بشناسند برسند،



«وَ رَدَعَهَا بِتَلاَْلُؤِ ضِیَائِهَا عَنِ الْمُضِیِّ فِي سُبُحَاتِ إِشْرَاقِهَا،»۲۵
و چسان خداوند آنها را با تلألؤ نور خورشید از راه سپردن در امواج روشنایی‌ آن مانع شده،



«وَ أَکَنَّهَا فِي مَکَامِنِهَا عَنِ الذَّهَابِ فِي بُلَجِ ائْتِلاَقِهَا،»۲۶
و در لانه های‌ خود از رفتن در قلب روشنایی‌ پنهان نموده!



«فَهِيَ مُسْدَلَةُ الْجُفُونِ بِالنَّهَارِ عَلَى حِدَاقِهَا،»۲۷
در روز روشن پلکهای‌ دیدگانشان را به روی‌ هم می‌ اندازند،



«وَ جاعِلَةُ اللَّیْلِ سِرَاجاً»۲۸
و شب تار را برای‌ خود چراغ روشن قرار داده اند



«تَسْتَدِلُّ بِهِ فِي الِْتمَاسِ أَرْزَاقِهَا۲۹
که بدان واسطه به دنبال رزق خود می‌ روند.



«فَلاَ یَرُدُّ أَبْصَارَهَا إِسْدَافُ ظُلْمَتِهِ،»۳۰
تاریکی‌ شب آنها را از دیدن باز نمی‌ دارد،



«وَ لاَ تَمْتَنِعُ مِنَ الْمُضِیِّ فِيهِ لِغَسَقِ دُجُنَّتِهِ۳۱
و آنها نیز در سیاهی‌ شب از حرکت بازنمی‌ ایستند.



«فَإِذَا أَلْقَتِ الشَّمْسُ قِنَاعَهَا،»۳۲
اما همین که خورشید نقاب از چهره بیندازد،



«وَ بَدَتْ أَوْضَاحُ نَهَارِهَا،»۳۳
و روشنی‌ روز آشکار شود،



«وَ دَخَلَ مِنْ إِشْرَاقِ نُورِهَا عَلَى الضَّبَابِ(الضّلوع) فِي وِجَارِهَا،»۳۴
و نورش تا درون لانه سوسمارها وارد گردد،



«أَطْبَقَتِ الاَْجْفَانَ عَلَى مَآ قِيهَا،»۳۵
شب پره ها پلکهای‌ دیده را روی‌ هم اندازند،



«وَ تَبَلَّغَتْ بِمَا اکْتَسَبَتْهُ مِنَ الْمَعَاشِ فِي ظُلَمِ لَیَالِیهَا۳۶
و از معاش به آنچه در تاریکی‌ شب به دست آورده اند تغذیه کنند.



«فَسُبْحَانَ مَنْ جَعَلَ اللَّیْلَ لَهَا نَهَاراً وَ مَعَاشاً،»۳۷
پاک است خدایی‌ که شب را برای‌ آنها روز و سبب جلب معاش قرار داد،



«وَ النَّهَارَ سَکَناً وَ قَرَاراً۳۸
و روز را برای‌ آنها زمان آرامش و استراحت مقرر فرمود،



«وَ جَعَلَ لَهَا أَجْنِحَةً مِنْ لَحْمِهَا»۳۹
و برای‌ آنها بالهایی‌ از گوشتشان قرار داد



«تَعْرُجُ بِهَا عِنْدَ الْحَاجَةِ إِلَى الطَّیَرَانِ،»۴۰
تا در وقت نیاز به پرواز آیند،



«كَأَنَّهَا شَظَایَا الاْذَانِ،»۴۱
گویی‌ بالشان لاله های‌ گوشند



«[[|غَيْرَ]] ذَوَاتِ رِیش وَ لاَ قَصَب،»۴۲
اما بدون پر و چوبه آن،



«إِلاَّ أَنَّكَ تَرَی مَوَاضِعَ الْعُرُوقِ بَیِّنَةً أَعْلاَماً۴۳
ولی‌ جای‌ رگها را در آن بالها می‌ بینی‌.



«لَهَا جَنَاحَانِ»۴۴
دو بال دارند



«لَمَّا یَرِقَّا فَیَنْشَقَّا،»۴۵
که نه آنقدر ظریف اند که وقت پرواز پاره شوند،



«وَ لَمْ یَغْلُظَا فَیَثْقُلاَ۴۶
و نه آنچنان سخت که مانع پرواز گردند.



«تَطِیرُ وَ وَلَدُهَا لاَصِقٌ بِهَا»۴۷
پروازمی‌ کنند درحالی‌ که جوجه هایشان به آنان متّصل



«لاَجِئٌ إِلَيْهَا،»۴۸
و به مادران پناهنده اند،



«یَقَعُ إِذَا وَقَعَتْ،»۴۹
هرگاه بنشینند جوجه ها هم می‌ نشینند،



«وَ یَرْتَفِعُ إِذَا ارْتَفَعَتْ،»۵۰
و هر وقت پرواز کنند با آنان در حرکتند،



«لاَ [[|يُفَارِقُهَا]] حَتَّى تَشْتَدَّ أَرْکَانُهُ،»۵۱
و از مادران جدا نشوند تا هنگامی‌ که اعضای‌ آنها محکم گردد،



«وَ یَحْمِلَهُ لِلنُّهُوضِ جَنَاحُهُ،»۵۲
و بالها برای‌ پرواز آماده باشد،



«وَ یَعْرِفَ مَذَاهِبَ عَیْشِهِ، وَ مَصَالِحَ نَفْسِهِ۵۳
و راه کسب روزی‌ و اقدام به مصالح خود را بدانند.



«فَسُبْحَانَ الْبَارِئِ لِكُلِّ شَیْء،»۵۴
پاک است خدایی‌ که پدیدآورنده هر موجودی‌ است



«عَلَى غَيْرِ مِثَال خَلاَ مِنْ غَیْرِهِ۵۵
بدون نمونه ای‌ که پیش از او از غیر او آفریده شده باشد.




جعبه ابزار