ضَبّ (مفردا‌ت‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
ضَبّ (به فتح ضاد و تشدید باء) به معنای
سوسمار از
واژگان نهج البلاغه است.
و
ضَباب (به فتح ضاد) به معنای
شبنم است که در «
نهج‌البلاغه» یافته نیست.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
خفاش و در ملامت یارانش از این واژه استفاده نموده است.
این ماده سه بار در «نهج‌البلاغه» آمده است.
ضَبّ به معنای سوسمار آمده است. جمع آن
ضِبَاب است.
ضَباب به معنای
شبنم و
مه آمده است.
مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در ملامت یارانش فرموده است:
«كُلَّما أَطَلَّ عَلَيْكُمْ مَنْسِرٌ مِنْ مَناسِرِ أَهْلِ الشّامِ أَغْلَقَ كُلُّ رَجُل مِنْكُمْ بابَهُ، وَ انْجَحَرَ انْجِحارَ الضَّبَّةِ في جُحْرِها.» «هر وقت لشکری از لشکریان شام بر شمار روی می‌آورد، هر کس از شما درش را بسته و در خانه می‌خزد مانند خزیدن سوسمار به سوراخش.»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در ملامت یارانش در صفین فرموده است:
«وَ كَأَنّي أَنْظُرُ إِلَيْكُمْ تَكِشّونَ كَشيشَ الضِّبابِ: لا تَأْخُذونَ حَقّاً، وَ لا تَمْنَعونَ ضَيْماً.» «گویا شما را می‌بینم که مانند پوست‌های سوسماران صدا می‌کنید، نه حقی را می‌گیرید و نه ظلمی را دفع می‌کنید.» کشیش صدای پوست‌های سوسماران است به وقت ازدحام و کشیش
افعی صدای کشیدن آن در زمین است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره خفاش فرموده است:
«وَ دَخَلَ مِنْ إِشْراقِ نورِها عَلَى الضِّبابِ في وِجارِها.» «چون نور
آفتاب بر سوسمارها در سوراخ‌شان تابید او چشم‌های خود را می‌بندد.»
این ماده سه بار در «
نهج البلاغه» آمده است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «ضب»، ج۲، ص۶۵۶.
