عین (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِين (به کسر عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای معاینه است. این واژه دارای مشتقاتی است که در
نهج البلاغه به‌کار رفته است، مانند:
عِیان (به کسر عین) به معنای دیدن به طور آشکار و
عَين (به فتح عین) به معنای
چشم و
چشمه و گاهی از آن
جاسوس و
نظارت و حفظ منظور است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در مقام
موعظه و ... از این واژه استفاده نموده است.
عِين به معنای معاینه آمده است.
عِیان به معنای دیدن به طور آشکار و
عَين به معنای چشم و چشمه و گاهی از آن جاسوس و نظارت و حفظ منظور است. به نظر
راغب معنای اصلی «عین» چشم است و معانی دیگر به عنایت آن باشند.
امام (صلوات‌الله‌علیه) در مقام موعظه فرموده است:
«فَإِنَّكُمْ لَوْ عَايَنْتُمْ مَا قَدْ عَايَنَ مَنْ مَاتَ مِنْكُمْ لَجَزِعْتُمْ وَوَهِلْتُمْ، وَسَمِعْتُمْ وَأَطَعْتُمْ» «اگر می‌دیدید آنچه را که مردگان دیده‌اند حتم ناله می‌کردید، می‌ترسیدید گوش می‌دادید،
اطاعت می‌کردید.»
(شرح‌های خطبه:
)
اعیان گاهی به معنای اشخاص آید درباره علماء فرموده است:
«وَالْعَُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِيَ الدَّهْرُ: أَعْيَانُهُمْ مَفْقُودَةٌ،أَمْثَالُهُمْ فِي الْقُلُوبِ مَوْجُودَةٌ.» (دانشمندان تا
دنیا برقرار است زنده‌اند، خود آنها از ميان مردم بيرون رفته‌اند، ولى چهره آنان در آيينه دلها نقش شده است.)
(شرح‌های حکمت:
)
این ماده به این سه معنا، به صورت مفرد و جمع به طور مفصل در «نهج» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عین»، ج۲، ص۷۷۰.
