• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عَیْن (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عَيْن (به فتح عین و سکون یاء) از واژگان قرآن کریم به معنای چشم و چشمه است.
گاهى از عَين نظارت، حفظ و زير نظر گرفتن مراد است.
مشتقات عَيْن که در آیات قرآن آمده عبارتند از:
عَيْنا (به فتح عین و سکون یاء) به معنای چشمه،؛
أَعْيُن (به فتح همزه، سکون عین و ضم یاء) به معنای چشمانی؛
عُيُونٍ‌ (به ضم عین و یاء) به معنای چشمه‌ها؛
بِأَعْيُنِنَا (به فتح همزه، سکون عین و ضم یاء) به معنای تحت مراقبت و حفظ ما هستى؛
عَيْنِي (به فتح عین و سکون یاء) به معنای تحت مراقبت من پرورش يابى است.


عَيْن به معنای چشم و چشمه است.
گاهى از عَين نظارت، حفظ و زير نظر گرفتن مراد است.
با مراجعه به قرآن خواهيم ديد كه جمع عَيْن به معناى چشم اَعْيُن است.
به نظر راغب معناى اصلى عَين چشم است و معانى ديگر به عنايت می‌باشد، حتى چشمه را از آن عين گويند كه مثل چشم داراى آب است.


به مواردی از عَيْن که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - الْعَيْنَ‌ (آیه ۴۵ سوره مائده)

(وَ كَتَبْنا عَلَيْهِمْ فِيها أَنَّ النَّفْسَ بِالنَّفْسِ وَ الْعَيْنَ‌ بِالْعَيْنِ‌)
(و بر آنها [۶]     در آن [۷]    ، مقرّر داشتيم كه جان در مقابل جان، و چشم در مقابل چشم است.)
به معنای چشم است.


۲.۲ - عَيْناً (آیه ۶۰ سوره بقره)

(فَانْفَجَرَتْ مِنْهُ اثْنَتا عَشْرَةَ عَيْناً)
(ناگاه دوازده چشمه آب از آن جوشيد.)
به معناى چشمه است.


۲.۳ - أَعْيُنٌ‌ (آیه ۱۷۹ سوره اعراف)

(وَ لَهُمْ‌ أَعْيُنٌ‌ لا يُبْصِرُونَ بِها)
(و چشمانى كه‌ با آن نمى‌بينند.)


۲.۴ - عُيُونٍ‌ (آیه ۴۵ سوره حجر)

(إِنَّ الْمُتَّقِينَ فِي جَنَّاتٍ وَ عُيُونٍ‌)
(به یقین، پرهيزگاران در باغ‌هاى سرسبز بهشتی و در كنار چشمه‌ها هستند.)
جمع عَيْن به معنى چشمه عُيُون است.


۲.۵ - بِأَعْيُنِنا (آیه ۲۷ سوره مؤمنون)

(فَأَوْحَيْنا إِلَيْهِ أَنِ اصْنَعِ الْفُلْكَ‌ بِأَعْيُنِنا وَ وَحْيِنا)
«به او وحی كرديم كه كشتى را زير نظر ما و با دستور ما بساز.»
گاهى از عَين نظارت و حفظ و زير نظر گرفتن مراد است.


۲.۶ - بِأَعْيُنِنا (آیه ۴۸ سوره طور)

(وَ اصْبِرْ لِحُكْمِ رَبِّكَ فَإِنَّكَ بِأَعْيُنِنَا وَ سَبِّحْ بِحَمْدِ رَبِّكَ حِينَ تَقُومُ)
(در راه ابلاغ حكم پروردگارت صبر و استقامت كن، چرا كه تو تحت مراقبت و حفظ ما هستى. و هنگامى كه برمى‌خيزى پروردگارت را تسبيح و حمد گوى.)


۲.۷ - بِأَعْيُنِنا (آیه ۱۴ سوره قمر)

(تَجْرِي بِأَعْيُنِنَا جَزَاء لِّمَن كَانَ كُفِرَ)
(آن کشتی تحت مراقبت ما حرکت می‌کرد؛ این پاداشی بود برای کسانی که از سوی دشمنان مورد انکار قرار گرفته بودند.)


۲.۸ - بِأَعْيُنِنا (آیه ۳۷ سوره هود)

(وَ اصْنَعِ الْفُلْكَ بِأَعْيُنِنَا وَ وَحْيِنَا وَ لاَ تُخَاطِبْنِي فِي الَّذِينَ ظَلَمُواْ إِنَّهُم مُّغْرَقُونَ)
(و اكنون در محضر ما و طبق وحی ما، كشتى بساز. و درباره آن‌ها كه ستم كردند با من سخن مگو و شفاعت مكن، كه همه آنها غرق شدنى هستند!»)


۲.۹ - عَيْنِي (آیه ۳۹ سوره طه)

(أَنِ اقْذِفِيهِ فِي التَّابُوتِ فَاقْذِ فِيهِ فِي الْيَمِّ فَلْيُلْقِهِ الْيَمُّ بِالسَّاحِلِ يَأْخُذْهُ عَدُوٌّ لِّي وَ عَدُوٌّ لَّهُ وَ أَلْقَيْتُ عَلَيْكَ مَحَبَّةً مِّنِّي وَ لِتُصْنَعَ عَلَى عَيْنِي)
(«او را در صندوقى بيفكن، و آن را به دریا بينداز، تا دريا آن را به ساحل افكند؛ تا كسى كه هم دشمن من و هم دشمن اوست، آن را برگيرد.» و من محبّتى از خودم بر تو افكندم، تا تحت مراقبت من پرورش يابى)


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، ج۵، ص۸۴.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۹۹.    
۳. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ج۶، ص۲۸۶.    
۴. راغب اصفهانی، حسین، المفردات فی غریب القرآن، ص۵۹۹.    
۵. مائده/سوره۵، آیه۴۵.    
۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۱۱۵.    
۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۵، ص۵۶۳.    
۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۵، ص۳۴۴.    
۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۷، ص۵۳.    
۱۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۳، ص۳۰۸.    
۱۱. بقره/سوره۲، آیه۶۰.    
۱۲. شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۹.    
۱۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ص۱۹۰.    
۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ص۲۵۰.    
۱۵. اعراف/سوره۷، آیه۱۷۹.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۱۷۹.    
۱۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۸، ص۴۳۸.    
۱۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۸، ص۳۳۵.    
۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۰، ص۱۲۰.    
۲۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۴، ص۷۷۲.    
۲۱. حجر/سوره۱۵،آیه ۴۵.    
۲۲. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۶۴.    
۲۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۲، ص۲۵۱.    
۲۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۲، ص۱۷۰.    
۲۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۳، ص۱۹۴.    
۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۶، ص۵۲۰.    
۲۷. مؤمنون/سوره۲۳، آیه۲۷.    
۲۸. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۵، ص۳۹.    
۲۹. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۵، ص۲۹.    
۳۰. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۷، ص۴۵.    
۳۱. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۶۶.    
۳۲. طور/سوره۵۲، آیه۴۸.    
۳۳. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۵۲۵.    
۳۴. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۳۶.    
۳۵. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۲۴.    
۳۶. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۳، ص۳۶۷.    
۳۷. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۵۷.    
۳۸. قمر/سوره۵۴، آیه۱۴.    
۳۹. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۵۲۹.    
۴۰. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۹، ص۱۱۱.    
۴۱. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۹، ص۶۸.    
۴۲. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۲۴، ص۲۷.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۹، ص۲۸۶.    
۴۴. هود/سوره۱۱، آیه۳۷.    
۴۵. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن‌، ص۲۲۵.    
۴۶. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۰، ص۳۳۵.    
۴۷. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۰، ص۲۲۳.    
۴۸. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۲، ص۵۲.    
۴۹. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۵، ص۲۴۰.    
۵۰. طه/سوره۲۰، آیه۳۹.    
۵۱. مکارم شیرازی، ناصر، ترجمه قرآن، ص۳۱۴.    
۵۲. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ترجمه محمدباقر موسوی، ج۱۴، ص۲۰۸.    
۵۳. طباطبایی، سید محمدحسین، تفسیر المیزان، ج۱۴، ص۱۵۱.    
۵۴. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ترجمه محمد بیستونی، ج۱۶، ص۲۷.    
۵۵. طبرسی، فضل بن حسن، تفسیر مجمع البیان، ج۷، ص۱۸.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «عَین»، ج۵، ص۸۴.    






جعبه ابزار