عظم - به کسر عین (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عِظَم (به کسر عین و فتح ظاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای بزرگی است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره
امامان و جاهل عالم‌نما و ... از این واژه استفاده نموده است.
عِظَم (بر وزن عنب) به معنای بزرگی، خلاف صغر آمده است.
راغب گوید: اصل آن از «کبر عظمه» استخوانش بزرگ شده، است سپس به طور
استعاره به هر بزرگی گفته شده، محسوس باشد یا معقول، عین باشد یا معنی.
«عظیم» یعنی بزرگ، خواه محسوس باشد مثل کوه عظیم و خواه معقول و معنوی، مثل درد عظیم، اندوه عظیم و غیره. «عظیم» از اسماء حسنی است مثل:
اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ که منظور عظمت معنوی است نه مادی و جسدی. عظام جمع عظیم و اعظم
اسم تفضیل است.
امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره امامان فرموده است:
«أُولئِكَ - وَاللَّهِ - الاَْقَلُّونَ عَدَداً، وَالاَْعْظَمُونَ قَدْراً» «به خدا سوگند آنها تعدادشان كم و قدر و مقامشان نزد
خدا بسيار است.»
(شرح‌های حکمت:
) «عظائم» جمع عظیمه است عظائم
گناهان کبیره است.
درباره جاهل عالم‌نما فرموده است:
«وَعَطَفَ الْحَقَّ عَلى أَهْوَائِهِ، يُؤْمِنُ مِنَ الْعَظَائِمِ، وَيُهَوِّنُ كَبِيرَ الْجَرَائِمِ» «
حق را بر امیالش گردانده از گناهان بزرگ مردم را ایمن می‌کند و معصیت‌های بزرگ را آسان می‌گرداند.»
(شرح‌های خطبه:
)
موارد زیادی از این ماده در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عظم»، ج۲، ص۷۲۹.
