• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

عِظَم (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





عِظَم (به کسر عین و فتح ظاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای بزرگی است. حضرت علی (علیه‌السلام) درباره امامان و جاهل عالم‌نما و ... از این واژه استفاده نموده است.



عِظَم (بر وزن عنب) به معنای بزرگی، خلاف صغر آمده است.
راغب گوید: اصل آن از «کبر عظمه» استخوانش بزرگ شده، است سپس به طور استعاره به هر بزرگی گفته شده، محسوس باشد یا معقول، عین باشد یا معنی.
«عظیم» یعنی بزرگ، خواه محسوس باشد مثل کوه عظیم و خواه معقول و معنوی، مثل درد عظیم،‌ اندوه عظیم و غیره. «عظیم» از اسماء حسنی است مثل: اللَّهُ لَا إِلَهَ إِلَّا هُوَ رَبُّ الْعَرْشِ الْعَظِيمِ که منظور عظمت معنوی است نه مادی و جسدی. عظام جمع عظیم و اعظم اسم تفضیل است.


امام (صلوات‌الله‌علیه) درباره امامان فرموده است: «أُولئِكَ - وَاللَّهِ - الاَْقَلُّونَ عَدَداً، وَالاَْعْظَمُونَ قَدْراً» «به خدا سوگند آنها تعدادشان كم و قدر و مقامشان نزد خدا بسيار است.» (شرح‌های حکمت: ) «عظائم» جمع عظیمه است عظائم گناهان کبیره است.
درباره جاهل عالم‌نما فرموده است: «وَعَطَفَ الْحَقَّ عَلى أَهْوَائِهِ، يُؤْمِنُ مِنَ الْعَظَائِمِ، وَيُهَوِّنُ كَبِيرَ الْجَرَائِمِ» «حق را بر امیالش گردانده از گناهان بزرگ مردم را ایمن می‌کند و معصیت‌های بزرگ را آسان می‌گرداند.» (شرح‌های خطبه: )


موارد زیادی از این ماده در نهج البلاغه آمده است.


۱. قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۷۲۹.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین ت-الحسینی، ج۶، ص۱۱۸.    
۳. راغب اصفهانی، المفردات فی غریب القرآن-دار القلم، ج۱، ص۵۷۳.    
۴. نمل/سوره۲۷، آیه۲۶.    
۵. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۸۱۰، حکمت ۱۳۹.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۳، ص۱۸۸، حکمت ۱۴۷.    
۷. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۴۹۷، حکمت ۱۴۷.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۳.    
۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۴۵.    
۱۰. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۵۱.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۱۳، ص۲۰۷.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۲۱، ص۲۲۳.    
۱۳. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۱۸، ص۳۴۷.    
۱۴. السید الشریف الرضی، نهج البلاغة ت الحسون، ص۱۷۱، خطبه ۸۶.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة - ط مطبعة الاستقامة، ج۲، ص۱۵۲، خطبه ۸۵.    
۱۶. صبحی صالح، نهج البلاغه، ص۱۱۹، خطبه ۸۷.    
۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۱۶۹.    
۱۸. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۲۵.    
۱۹. ابن میثم بحرانی، ترجمه و شرح نهج البلاغه، ج۲، ص۶۲۶.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمؤمنین، ج۳، ص۵۶۴.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۱۸۱.    
۲۲. ابن ابی الحدید، شرح نهج البلاغة، ج۶، ص۳۷۴.    



قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عظم»، ج۲، ص۷۲۹.    






جعبه ابزار