• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

دَخَل (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





دَخَل (با فتح دال و خاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای ضد عقل است.
این واژه دارای مشتقاتی است که در نهج البلاغه به کار رفته است، مانند:
مَدْخَل (به فتح دال و خاء و سکون دال) به معنای محل دخول است.
• جمع آن مَداخِل (به فتح میم و دال و کسر خاء) است.
از این ماده دو مورد در «نهج البلاغه» آمده است.




دَخَل ضد عقل است.
مدخل محل دخول و جمع آن مداخل است.



به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:


۲.۱ - مَدْخُولَةٌ - خطبه۱۸۵ (غفلت از عجایب خلقت)

حضرت علی علیه السلام فرموده: «وَ لكِنَّ الْقُلُوبَ عَليلَةٌ وَ الاَبْصارَ مَدْخُولَةٌ»
«امّا دل‌ها بيمار و چشم‌ها معيوب است.»


۲.۲ - مَداخِلَ -حکمت ۳۳۹ (در مورد سوءظن)

هم چنین فرموده: «وَ مَنْ دَخَلَ مَداخِلَ السُّوءِ اتُّهِمَ»
«و هركس در موارد سوءظن گام بگذارد متّهم مى‌گردد.»



از این ماده دو مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج ۱، ص ۳۷۹.    
۲. طریحی نجفی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج ۵، ص ۳۷۰.    
۳. شرتونی، سعید، اقرب الموارد فی فصح العربیه و الشوارد، ج ۲، ص ۱۸۳.    
۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۴۱۹، خطبه ۱۸۵.    
۵. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج ۲، ص ۱۳۹، خطبه ۱۸۰.    
۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۲۷۰، خطبه ۱۸۵.    
۷. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۴۱۹، خطبه ۱۸۵.    
۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۴، ص ۲۳۶.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۴، ص ۲۴۰.    
۱۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج ۷، ص ۱۵۸.    
۱۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۱۱، ص ۱۹.    
۱۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۵۵.    
۱۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۸۵۹-۸۶۰، حکمت ۳۳۹.    
۱۴. عبده، محمد، نهج البلاغه، ط مطبعة الإستقامة، ج ۲، ص ۲۳۵، حکمت ۳۴۹.    
۱۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص ۵۳۶، حکمت ۳۴۹.    
۱۶. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص ۸۲۳، حکمت ۳۴۹.    
۱۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۵، ص ۶۹۹.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج ۵، ص ۷۰۰.    
۱۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج ۱۴، ص ۷۸۶-۷۸۷.    
۲۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج ۲۱، ص ۴۳۳.    
۲۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج ۱۹، ص ۲۶۴.    
۲۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۴۱۹، خطبه ۱۸۵.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغه، ت الحسون، ص ۸۵۹، حکمت ۳۳۹.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «دخل»، ج۱، ص۳۷۹.    






جعبه ابزار