گزارش خطا
برای مشاهده معنا و شرح هر کلمه، بر روی آن کلیک کنید.
وَ مِنْ کَلام لَهُ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ) لِكُمَيْلِ بْنِ زِياد النَّخَعِىِّ:
از سخنان آن حضرت است به کمیـل بن زیـاد نخعـی :
قالَ كُمَيْلُ بْنُ زِياد: اَخَذَ بِيَدى اَميرُالْمُؤْمِنينَ عَلِىُّ بْنُ اَبى طالِب (عَلَيْهِ‌السّلامُ) فَاَخْرَجَنى اِلَى الْجَبّانِ، فَلَمّا اَصْحَرَ تَنَفَّسَ الصُّعَداءَ، ثُمَّ قالَ:
کمیل بن زیاد گفت: امیرالمؤمنین علی بن ابی طالب (علیه‌السلام) دستم را گرفت و به صحرا برد، چون به آنجا رسید آهی کشید چون آه اندوهناک، سپس فرمود:
«يَا کُمَیْل بْن زِیَاد،»۱ای کمیل بن زیاد،
«إِنَّ هذهِ الْقُلُوبَ أَوْعِیَةٌ،»۲این دلها ظرفهاست،
«فَخَیْرُهَا أَوْعَاهَا،»۳و بهترین آنها نگاهدارنده ترین آنهاست،
«فَاحْفَظْ عَنِّي مَا أَقُولُ لَكَ.»۴پس آنچه را برایت می گویم حفظ کن.
۱. أصناف النّاس
«النَّاسُ ثَلاَثَةٌ:»۵مردم سه گروهند:
«فَعَالِمٌ رَبَّانِیٌّ،»۶دانشمند ربّانی،
«وَ مُتَعَلِّمٌ عَلَى سَبِیلِ نَجَاة،»۷دانشجوی بر راه نجات،
«وَ هَمَجٌ رَعَاعٌ،»۸و مگسانی ناتوان
«أَتْبَاعُ كُلِّ نَاعِق،»۹که به دنبال هر صدایی می روند،
«یَمِیلُونَ مَعَ كُلِّ رِیح،»۱۰و با هر بادی حرکت می کنند،
«لَمْ یَسْتَضِیئُوا بِنُورِ الْعِلْمِ،»۱۱به نور دانش روشنی نیافته،
«وَ لَمْ یَلْجَؤُوا إِلَى رُکْن وَثِیق.»۱۲و به رکنی محکم پناه نبرده اند.
۲. فضل العلم
«يَا کُمَیْلُ،»۱۳ای کمیل،
«الْعِلْمُ خَیْرٌ مِنَ الْمَالِ،»۱۴دانش بهتر از ثروت است،
«الْعِلْمُ یَحْرُسُکَ»۱۵دانش تو را می پاید
«وَ أَنْتَ تَحْرُسُ المَالَ،»۱۶و تو ثروت را می پایی.
«وَ الْمَالُ تَنْقُصُهُ النَّفَقَةُ،»۱۷ثروت را خرج کردن کم می کند
«وَ الْعِلْمُ یَزْکُو عَلَى الْإِنْفَاقِ،»۱۸و دانش با خرج شدن افزایش می یابد.
«وَ صَنِیعُ الْمَالِ یَزُولُ بِزَوَالِهِ.»۱۹نیکی کردن با ثروت با از بین رفتن ثروت از بین می رود.
«يَا کُمَیْل بْن زِیَاد،»۲۰ای کمیل بن زیاد،
«مَعْرِفَةُ الَعِلْمِ دِینٌ یُدَانُ بِهِ،»۲۱شناخت دانشْ دینی است که انسان به آن جزا داده می شود،
«بِهِ یَکْسِبُ الْإِنْسَانُ الطَّاعَةَ فِي حَیَاتِهِ،»۲۲انسان با کمک معرفت کسب طاعت می کند،
«وَ جَمِیلَ الْأُحْدُوثَةِ بَعْدَ وَفَاتِهِ،»۲۳و بعد از مرگش نام نیک به دست می آورد.
«وَ الْعِلْمُ حَاکِمٌ،»۲۴دانش حاکم،
«وَ الْمَالُ مَحْکُومٌ عَلَيْهِ.»۲۵و ثروت محکوم است.
۳. فضل العلماء
«يَا کُمَیْل بْن زِیاد،»۲۶ای کمیل بن زیاد،
«هَلَکَ خُزَّانُ الْأَمْوَالِ وَ هُمْ أَحْیَاءٌ،»۲۷ثروت اندوزان در حالی که زنده اند مرده اند،
«وَ الْعَُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِیَ الدَّهْرُ،»۲۸و دانشمندان تا جایی که روزگار باقی است باقی اند،
«أَعْیَانُهُمْ مَفْقُودَةٌ،»۲۹شخصشان با از دنیا رفتن گم شده،
«أَمْثَالُهُمْ فِي الْقُلُوبِ مَوْجُودَةٌ.»۳۰و شخصیّتشان در دلهـا مـوجـود اسـت.
۴. أصناف المتعلّمين
«هَا إِنَّ ها هُنَا لَعِلْماً جَمّاً» (وَ اَشارَ بِيَدِهِ اِلى صَدْرِهِ)۳۱بدان که در اینجا دانش فراوانی است.
(اشاره به سینه اش فرموده.)
«لَوْ أَصَبْتُ لَهُ حَمَلَةً!»۳۲اگر برای آن افراد شایسته ای می یافتم انتقال می دادم!
«بَلَى أَصَبْتُ لَقِناً غَیْرَ مَأْمُون عَلَيْهِ،»۳۳آری شخص
تیزفهمی را برای این علوم می یابم ولی از او بر آن ایمن نیستم،
«مُسْتَعْمِلاً آلَةَ الدِّینِ لِلدُّنْیَا،»۳۴ابزار دین را برای دنیا به کار می گیرد،
«وَ مُسْتَظْهِراً بِنِعَمَ اللهِ عَلَى عِبادِهِ، وَ بِحُجَجِهِ عَلَى أَوْلِیَائِهِ،»۳۵و با نعمت های خداوند بربندگانش، و به حجت های حق بر اولیائش بزرگی می فروشد،
«أَوْ مُنْقَاداً لِحَمَلَةِ الْحَقِّ،»۳۶یا کسی را می یابم که پیرو حاملان حق است
«لَا بَصِیرَةَ لَهُ فِي أَحْنَائِهِ،»۳۷و او را در اطراف و جوانب آن بصیرتی نیست،
«یَنْقَدِحُ الشَّکُّ فِي قَلْبِهِ لِأَوَّلِ عَارِض مِنْ شُبْهَة.»۳۸به اولین شبهه ای که عارضش می گردد آتش شک در دلش افروخته می شود.
«أَلَا لَا ذَا وَ لَا ذَاكَ!»۳۹بدان که نه این را اهلیّت است نه آن را.
«أَوْ مَنْهُوماً بِالَّلذَّةِ،»۴۰یا کسی را می یابم که حریص به لذت شده،
«سَلِسَ الْقِیَادِ للشَّهْوَةِ،»۴۱و به آسانی مطیع شهوت گشته.
«أَوْ مُغْرَماً بِالْجَمْعِ وَ الْاِدِّخَارِ،»۴۲یا کسی که شیفته
جمع کردن مال و انباشتن آن است،
«لَيْسَا مِنْ رُعَاةِ الدِّینِ فِي شَیْء،»۴۳این دو نفر به هیچ وجه رعایت کننده دین نیستند،
«أَقْرَبُ شَیْء شَبَهاً بِهِمَا الْأَنَعَامُ السَّائِمَةُ!»۴۴نزدیکترین موجود از نظر شباهت به این دو طایفه چهارپایان رها شده در علفزارند.
«كَذلِكَ یَمُوتُ الْعِلْمُ بِمَوْتِ حَامِلِیهِ.»۴۵علم با مرگ حاملانش به این صورت می میرد.
۵. خصائص الامام
«اللَّهُمَّ بَلَى! لَا تَخْلُو الْأَرْضُ مِنْ قَائِم لله بِحُجَّة،»۴۶خداوندا، آری زمین از کسی که به حجّت خدا برای خدا قیام نماید تهی نمی ماند،
«إِمَّا ظَاهِراً مَشْهُوراً،»۴۷قائمی آشکار و مشهور،
«أوْ خَائِفاً مَغْمُوراً،»۴۸یا ترسان و پنهان،
«لِئَلَّا تَبْطُلَ حُجَجُ اللهِ وَ بَیِّنَاتُهُ.»۴۹تا دلایل الهی و بیّناتش باطل نگردد.
«وَ كَمْ ذَا وَ أَیْنَ أُولئِكَ؟»۵۰اینان چند نفرند، و کجایند؟
«أُولئِكَ ـ وَ اللَّهِ ـ الْأَقَلُّونَ عَدَداً،»۵۱به خدا قسم عددشان اندک،
«وَ الْأَعْظَمُونَ قَدْراً،»۵۲و نزدخداوند از نظرمنزلت بسیاربزرگند،
«یَحْفَظُ اللهُ بِهِمْ حُجَجَهُ وَ بَیِّنَاتِهِ،»۵۳خداوند دلایل و بیّناتش را به وجود آنان محافظت می کند
«حَتَّى یُودِعُوهَا نُظَرَاءَهُمْ،»۵۴تا به افرادی شبیه خود بسپارند،
«وَ یَزْرَعُوهَا فِي قُلُوبِ أَشْبَاهِهِمْ،»۵۵و بذر آن را در دلهایشان کشت کنند.
«هَجَمَ بِهِمُ الْعِلْمُ عَلَى حَقِیقَةِ الْبَصِیرَةِ،»۵۶دانش با حقیقت بصیرت به آنان روی نموده،
«وَ بَاشَرُوا رُوحَ الْیَقِینِ،»۵۷و با روح یقین درآمیخته اند،
«وَ اسْتَلَانُوا مَا اسْتَوْعَرَهُ الْمُتْرَفُونَ،»۵۸و آنچه را نازپروردگان سخت گرفته اند آسان یافته اند،
«وَ أَنِسُوا بِمَا اسْتَوْحَشَ مِنْهُ الْجَاهِلُونَ،»۵۹و به آنچه نادانان از آن وحشت کرده اند مأنوس شده اند،
«وَ صَحِبُوا الدُّنْیَا بِأَبْدَان أَرْوَاحُهَا مُعَلَّقَةٌ بِالْمَحَلِّ الْأَعْلَی،»۶۰و با بدنهایی که ارواحشان به محلّ برتر آویخته همنشین دنیا شده اند.
«أُولئِكَ خُلَفَاءُ اللهِ فِي أَرْضِهِ،»۶۱اینان جانشین حق در زمین،
«وَ الدُّعَاةُ إِلَى دِینِهِ،»۶۲و دعوت کنندگان به دین خدا هستند.
«آهِ آهِ شَوْقاً إِلَى رُؤْیَتِهِمْ!»۶۳آه آه که چه مشتاق دیدار آنانم!
«انْصَرِفْ إذَا شِئْتَ.»۶۴ای کمیل، اگر می خواهی بازگرد.
