رَعْی (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَعْی ( به فتح راء و سکون عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مراقبت، مراعات و چريدن است.
رَعْی به معنای مراقبت، مراعات و چريدن است.
راغب گويد: اصل رعى
حفظ حیوان است به واسطه
غذا يا
دفع دشمن.
در
مجمع البیان فرموده: هر كه بر قومى
ولایت داشته باشد راعى آن
قوم است.
از اين ماده موارد زيادى در
نهج البلاغه آمده است، مانند:
راعى (به فتح الف) يعنى والى و حاكم كه مراعات کننده، مراقبت كننده و تدبير كننده قوم. جمع آن رُعاة (به ضم راء) است.
رَعيّت (به فتح راء) به معنى اشخاص مراعات و مراقبت شده است.
اِسْتِرعاء (به کسر الف و سکون سین و کسر تاء) براى طلب است.
مَرْعى (به فتح میم و سکون راء) به معنی چراگاه است.
و مُراعاة (به ضم میم) به معنی مراقبت است.
به برخی از مواردی که در «نهج‌البلاغه» به کار رفته است، به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) به
معاویه مى‌نويسد:
«وَ رَعَيْتَ غَيْرَ سائِـمَتِكَ، وَ طَلَبْتَ أَمْراً لَسْتَ مِنْ أَهْلِهِ.» يعنى: «چرانيدى غير چهارپايان خويش را و طلبيدى حكومتى را كه اهل آن نيستى.»
در اینجا رعى به صورت
فعل متعدی آمده است.
در مقام دقت و تأمّل فرموده:
«اعْقِلوا الْخَبَرَ إِذا سَمِعْتُموهُ عَقْلَ رِعايَة لا عَقْلَ رِوايَة، فَإِنَّ رُواةَ الْعِلْمِ كَثِيرٌ، وَ رُعاتَهُ قَليلٌ.» یعنی: «
خبر را چون شنيديد
تعقل كنيد تعقّل
رعایت و مراقبت و
فهم نه تعقل الفاظ و
نقل به ديگران چون راويان علم بسيارند و عمل كنندگان به آن كم!.»
در مقام ناليدن از مردم فرموده:
«وَ لَقَدْ أَصْبَحَتِ الاُْمَمُ تَخافُ ظُلْمَ رُعاتِها، وَ أَصْبَحْتُ أَخافُ ظُلْمَ رَعِيَّتي.» «امّت‌ها از ظلم حكومت‌هاى خود مى‌ترسند ولى من از ظلم رعيت خود مى‌ترسم.»
اين سخن در
حکمت ۲۶۱ نيز آمده است.
درباره
دنیا فرموده:
«يا أيُّها النّاسُ، مَتاعُ الدُّنْيا حُطامٌ مُوبىءٌ فَتَجَنَّبوا.» یعنی: «مردم
متاع دنيا، خاشاک آميخته به
وبا است از چراگاه آن اجتناب كنيد.»
مواردی متعدد از این ماده در «نهج‌البلاغه» استفاده شده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رعی»، ج۱، ص-۴۵۵-۴۵۶.
