کمیل (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
كُميل (به ضم کاف و کسر میم) از
واژگان نهج البلاغه، از اعاظم و خواص
اصحاب حضرت علی (علیه‌السلام) است و دعاى مشهور كميل از اوست. نام كميل شش بار در نهج البلاغه آمده است.
كُميل بن زياد نخعى از اعاظم و خواص اصحاب حضرت علی (علیه‌السلام) است و دعاى مشهور كميل از اوست. بعد از
شهادت امیرالمومنین (صلوات‌الله‌علیه) حجّاج بن یوسف (علیه‌لعائن‌الله) در طلب كميل بود، چون او را نيافت حقوق اقوام او را قطع كرد. كميل بعد از شنيدن اين مطلب گفت: من پيرمردى بيش نيستم نبايد سبب قطع حقوق اقوام خود شوم؛ لذا آمده و خود را تسليم حجّاج كرد. حجّاج چون او را ديد گفت: در طلب تو بودم. كميل فرمود: «دندان‌هايت را براى من به صدا در نياور و تهديدم نكن از عمر من چيزى باقى نمانده، آنچه مى‌توانى بكن.
وعده انتقام نزد
خدا است، بعد از
قتل من انتقام خدا بر توست، اميرالمومنين به من خبر داده كه تو قاتل من هستى.» حجاج دستور داد گردن مباركش را زدند.
امام (صلوات‌الله‌علیه) یک بار به کمیل فرموده:
«يَا كُمَيْلُ مُرْ أَهْلَكَ أَنْ يَرُوحُوا في كَسْبِ الْمَكَارِمِ، وَيُدْلِجُوا فِي حَاجَةِ مَنْ هُوَ نائِمٌ...» «اى كميل به خانواده خودت
امر كن در طلب
کسب مكارم باشند و در شب براى برآوردن
حاجت نیازمند بروند، به خدایی كه همه صداها را در يک لحظه مى‌شنود، هر كس به قلب يک نفر شادى وارد كند...»
شرح‌های حکمت:(
)
در
حکمت ۱۴۷ پنج بار نام او آمده است:
«يَا كُمَيْل إِنَّ هذهِ الْقُلُوبَ أَوْعِيَةٌ فَخَيْرُهَا أَوْعَاهَا... يَا كُمَيْل الْعِلْمُ خَيْرٌ مِنَ الْمَالِ... يَا كُمَيْل بْن زِيَاد، مَعْرِفَةُ الَعِلْمِ دِينٌ يُدَانُ بِهِ... يَا كُمَيْل هَلَكَ خُزَّانُ الاَْمْوَالِ وَهُمْ أَحْيَاءٌ، وَالْعَُلَمَاءُ بَاقُونَ مَا بَقِيَ الدَّهْرُ... آهِ آهِ شَوْقاً إِلَى رُؤْيَتِهِمْ! انْصَرِفْ إذَا شِئْتَ.» (اى كميل اين دل‌ها همانند ظرف‌هاست، كه بهترين آن‌ها ظرفى است كه
حفظ و نگهداری‌اش بيش‌تر باشد... اى كميل!
علم بهتر از
مال است... اى كميل بن زياد! شناخت علم، آيينى است كه با آن
جزا داده مى‌شود... اى كميل!
ثروت‌اندوزان مرده‌اند، در حالى كه ظاهراً در صف زندگانند؛ ولى دانشمندان تا
دنیا برقرار است زنده‌اند... آه، آه، چقدر اشتياق ديدار آن‌ها را دارم. اى كميل (همين قدر كافى است) هر وقت مى‌خواهى باز گرد!)
شرح‌های حکمت:(
)
كميل موقعى كه فرماندار «هيت» بود در وظيفه خود
غفلت كرده كه امام (صلوات‌الله‌عليه) او را
توبیخ فرمود و آن
نامه ۶۱ نهج البلاغه است كه در «قرق- قرقيسيا» گذشت.
نام كميل شش بار در نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی‌بنایی، سید علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «کمش»، ج۲، ص۹۱۳-۹۱۴.
