خیر (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
خَيْر (به فتح خاء و سکون یاء) از
واژگان نهج البلاغه یه معنای دلپسند و مرغوب است. از مشتقات این واژه در
نهج البلاغه آمده است، به صورت:
خِيْرَة (به کسر خاء و سکون یاء و فتح راء) به معنای برتر از هر خیر و کثیر الخیر،
خِيَرَة (به کسر خاء و فتح یاء و راء) و
خیار به معنای اختیار، که جمع هر سه
خیرات است.
خَيْر به معنای دلپسند و مرغوب است. در
تاج العروس گوید: «الخیر ما یرغب فیه الکلّ کالعقل و العدل مثلا: خیر آن است که همه به آن راغبند مانند عقل و عدل.»
معنی خیر همین است و در تمام موارد صادق می‌باشد اگر آن را «بهتر- فایده» نیز معنی کنیم، مطابق همان معنای اولی است.
امام علی (علیه‌السّلام) فرماید:
«لاَ تَأْمَنَنَّ عَلَى خَيْرِ هذِهِ الاُْمَّةِ عَذابَ اللهِ لِقَوْلِهِ تَعالى: (فَلا يَأْمَنُ مَكْرَ اللهِ إِلاّ الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ) وَ لا تَيْأَسَنَّ لِشَرِّ هذِهِ الاُْمَّةِ مِنْ رَوْحِ اللهِ لِقَوْلِهِ سبحانه و تَعالَى: (إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللهِ إِلاّ الْقَوْمُ الْكافرُونَ)» (براى بهترين افراد اين
امّت نبايد از
عذاب الهی ايمن باشيد، چرا كه
خداوند مى‌فرمايد: «از
مجازات الهى هيچ كس جز زيانكاران احساس
امنیّت نمى‌كنند» و براى بدترين اين امّت نبايد از
رحمت خداوند
مأیوس گرديد زيرا خداوند مى‌فرمايد: «از رحمت خداوند جز
کافران مأيوس نمى‌شوند».)
(شرح‌های حکمت:
)
خِيرَة: اسم مصدر است به معنی اختیار چنانکه فرموده:
«وَ مَنْ كَتَمَ سِرَّهُ كَانَتِ الْخِيرَةُ بِيَدِهِ.» (كسى كه رازش را بپوشاند، اختيارش هميشه در دست اوست.)
(شرح‌های حکمت:
)
خیار: اختیار و نیز جمع خیرات یعنی خوب‌ها.
خِيْرَة (بر وزن نیزه) برتر از هر خیر و کثیر الخیر، جمع آن خیرات است.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زبد»، ج۱، ص۳۷۰.
