• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

خَيْر (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





خَيْر (به فتح خاء و سکون یاء) از واژگان نهج البلاغه یه معنای دلپسند و مرغوب است. از مشتقات این واژه در نهج البلاغه آمده است، به صورت: خِيْرَة (به کسر خاء و سکون یاء و فتح راء) به معنای برتر از هر خیر و کثیر الخیر، خِيَرَة (به کسر خاء و فتح یاء و راء) و خیار به معنای اختیار، که جمع هر سه خیرات است.



خَيْر به معنای دلپسند و مرغوب است. در تاج العروس گوید: «الخیر ما یرغب فیه الکلّ کالعقل و العدل مثلا: خیر آن است که همه به آن راغبند مانند عقل و عدل.» معنی خیر همین است و در تمام موارد صادق می‌باشد اگر آن را «بهتر- فایده» نیز معنی کنیم، مطابق همان معنای اولی است.


امام علی (علیه‌السّلام) فرماید: «لاَ تَأْمَنَنَّ عَلَى خَيْرِ هذِهِ الاُْمَّةِ عَذابَ اللهِ لِقَوْلِهِ تَعالى: (فَلا يَأْمَنُ مَكْرَ اللهِ إِلاّ الْقَوْمُ الْخاسِرُونَ) وَ لا تَيْأَسَنَّ لِشَرِّ هذِهِ الاُْمَّةِ مِنْ رَوْحِ اللهِ لِقَوْلِهِ سبحانه و تَعالَى: (إِنَّهُ لاَ يَيْأَسُ مِنْ رَوْحِ اللهِ إِلاّ الْقَوْمُ الْكافرُونَ)» (براى بهترين افراد اين امّت نبايد از عذاب الهی ايمن باشيد، چرا كه خداوند مى‌فرمايد: «از مجازات الهى هيچ كس جز زيانكاران احساس امنیّت نمى‌كنند» و براى بدترين اين امّت نبايد از رحمت خداوند مأیوس گرديد زيرا خداوند مى‌فرمايد: «از رحمت خداوند جز کافران مأيوس نمى‌شوند».) (شرح‌های حکمت: )
خِيرَة: اسم مصدر است به معنی اختیار چنانکه فرموده: «وَ مَنْ كَتَمَ سِرَّهُ كَانَتِ الْخِيرَةُ بِيَدِهِ.» (كسى كه رازش را بپوشاند، اختيارش هميشه در دست اوست.) (شرح‌های حکمت: )
خیار: اختیار و نیز جمع خیرات یعنی خوب‌ها.
خِيْرَة (بر وزن نیزه) برتر از هر خیر و کثیر الخیر، جمع آن خیرات است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۱، ص۳۷۰.    
۲. طریحی، فخر‌الدین، مجمع البحرین، ت-الحسینی، ج۳، ص۲۹۴.    
۳. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۳۰۰.    
۴. زبیدی، مرتضی، تاج العروس من جواهر القاموس، ج۶، ص۳۷۷.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۷۲، حکمت۳۶۷.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۲۴۴، حکمت۳۷۷.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۴۲، حکمت۲۷۷.    
۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۸۳۱، حکمت۳۷۷.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۲۹.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۷۲۹.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۵، ص۱۳۶.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۴۶۷.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۹، ص۳۱۴.    
۱۴. ابن فارس، احمد، معجم مقائیس اللغة، ج۲، ص۲۳۲.    
۱۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۸۱۵، حکمت۱۵۲.    
۱۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة الإستقامة، ج۳، ص۱۹۲، حکمت۱۶۲.    
۱۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۵۰۰، حکمت۱۶۲.    
۱۸. مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۷۷۷، حکمت۱۶۲.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۵.    
۲۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۵۶۵.    
۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۳، ص۳۲۳.    
۲۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۱، ص۲۴۳.    
۲۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۸، ص۳۸۴.    
۲۴. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۴، ص۲۶۵.    
۲۵. ابن منظور، محمد بن مکرم، لسان العرب، ج۴، ص۲۶۷.    



قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زبد»، ج۱، ص۳۷۰.    






جعبه ابزار