• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

نامه ۲۵ نهج البلاغه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



گزارش خطا
برای مشاهده معنا و شرح هر کلمه، بر روی آن کلیک کنید.



اخلاقية ، اقتصادية


وَ مِنْ وَصِيَّة لَهُ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ)
از وصیت های‌ آن حضرت است

كانَ يَكْتُبُها لِمَنْ يَسْتَعْمِلُهُ عَلَى الصَّدَقاتِ. وَ اِنَّما ذَكَرْنا هُنا جُمَلاً مِنْها لِيُعْلَمَ بِها اَنَّهُ (عَليه‌السَّلامُ) كانَ يُقيمُ عِمادَ الْحَقِّ، وَ يَشْرَعُ اَمْثِلَةَ الْعَدْلِ فى صَغيرِ الاُْمُورِ وَ كَبيرِها، وَ دَقيقِها وَ جَليلِها.
به کسی‌ که مأمور جمع آوری‌ زکات از طرف حضرت می‌ شد، ما قسمتی‌ از این وصیت رااینجا آوردیم تا معلوم شود امام هماره ستون حق را برپا می‌ داشت، و در امور کوچک و بزرگ، و ظاهر و باطن نمونه های‌ عدالت را می‌ افراشت.

۱. الجباة و الاخلاق الاجتماعية

«انْطَلِقْ عَلَى تَقْوَی اللهِ وَحْدَهُ لاَ شَرِیکَ لَهُ،»۱
بر مبنای‌ تقوای‌ خداوندی‌ که یکتا و بی‌ شریک است حرکت کن،



«وَ لاَ تُرَوِّعَنَّ مُسْلِماً»۲
مسلمانی‌ را به وحشت نینداز،



«وَ لاَ تَجْتَازَنَّ (تحتازنّ) عَلَيْهِ کَارِهاً،»۳
و بدون رضای‌ او بر وی‌ گذر مکن،



«وَ لاَ تَأْخُذَنَّ مِنْهُ أَکْثَرَ مِنْ حَقِّ اللهِ فِي مَالِهِ،»۴
و اضافه تر از حقّی‌ که خداوند در مالش قرار داده از او نگیر.



«فَإِذَا قَدِمْتَ عَلَى الْحَیِّ»۵
چون به قبیله ای‌ رسیدی‌



«فَانْزِلْ بِمَائِهِمْ مِنْ غَیْرِ أَنْ تُخَالِطَ أَبْیَاتَهُمْ،»۶
در منطقه آب آنان درآی‌ و به خانه هایشان مرو،



«ثُمَّ امْضِ إِلَيْهِمْ بِالسَّکِینَةِ وَ الْوَقَارِ۷
با آرامش و وقار به جانب آنان برو



«حَتَّى تَقُومَ بَیْنَهُمْ،»۸
تا در میانشان قرار گیری‌،



«فَتُسَلِّمَ عَلَيْهِمْ،»۹
و به آنان سلام کن،



«وَ لاَ تُخْدِجْ بِالتَّحِیَّةِ لَهُمْ،»۱۰
و در تحیّت به ایشان کوتاهی‌ مکن،



«ثُمَّ تَقُولَ: عِبَادَ اللهِ،»۱۱
بگو: بندگان خدا!



«أَرْسَلَنِی إِلَيْكُمْ وَلِیُّ اللهِ وَ خَلِیفَتُهُ،»۱۲
ولی‌ّ و خلیفه خدا مرا به سوی‌ شما فرستاده،



«لاِخُذَ مِنْكُمْ حَقَّ اللهِ فِي أَمْوَالِکُمْ،»۱۳
تا حق خدا را که در اموال شما نهفته از شما بگیرم،



«فَهَلْ لِلّهِ فِي أَمْوَالِکُمْ مِنْ حَقٍّ فَتُؤَدُّوهُ إِلَى وَلِیِّهِ۱۴
آیا در اموال شما خداوند را حقّـی‌ هست تـا آن را به ولی‌ّ او ادا کنیـد؟



«فَإِنْ قَالَ قَائِلٌ: لاَ،»۱۵
اگر کسی‌ گفت: حقّی‌ نیست،



«فَلاَ تُرَاجِعْهُ،»۱۶
به او مراجعه مکن.



«وَ إِنْ أَنْعَمَ لَكَ مُنْعِمٌ»۱۷
و اگر کسی‌ گفت: هست،



«فَانْطَلِقْ مَعَهُ»۱۸
همراهش برو



«مِنْ غَیْرِ أَنْ تُخِیفَهُ أَوْ تُوعِدَهُ أَوْ تَعْسِفَهُ أَوْ تُرْهِقَهُ۱۹
بدون اینکه او را به وحشت اندازی‌ یا تهدید کنی‌ یا قرین سختی‌ و فشار نمایی‌،



«فَخُذْ مَا أَعْطَاکَ مِنْ ذَهَب أَوْ فِضَّة،»۲۰
و آنچه از طلا و نقره به عنوان زکات می‌ دهد بگیر.



«فَإِنْ کَانَ لَهُ مَاشِیَةٌ أَوْ إِبِلٌ فَلاَ تَدْخُلْهَا إِلاَّ بِإِذْنِهِ،»۲۱
اگر برای‌ او گاو و گوسپند و شتر باشد بدون اجازه اش کنار حیوانات مرو،



«فَإِنَّ أَکْثَرَهَا لَهُ.»۲۲
چرا که بیشتر آنها مال اوست.



«فَإِذَا أَتَیْتَهَا فَلاَ تَدْخُلْ عَلَيْهَا دُخُولَ مُتَسَلِّط (متسلط) عَلَيْهِ»۲۳
وقتی‌ نزد چهارپایان رسیدی‌ نه مانند مالکی‌ که بر آنها سلطه دارد به آنها نظر کن،



«وَ لاَ عَنِیف بِهِ.»۲۴
و نه مثل کسی‌ که بر او سختگیری‌ نماید،



«وَ لاَ تُنَفِّرَنَّ بَهِیمَةً وَ لاَ تُفْزِعَنَّهَا،»۲۵
چهارپایان را رم مده و به وحشت مینداز،



«وَ لاَ تَسُوءَنَّ صَاحِبَهَا فِيهَا،»۲۶
و مالکش را به خاطر آنها ناراحت مکن.



«وَ اصْدَعِ الْمَالَ صَدْعَیْنِ،»۲۷
حیوانات را دو دسته قرار داده،



«ثُمَّ خَیِّرْهُ،»۲۸
سپس صاحبش را آزاد بگذار،



«فَإِذَا اخْتَارَ فَلاَ تَعْرِضَنَّ لِمَا اخْتَارَهُ۲۹
هر قسمت را پذیرفت تو هم بپذیر و بر او ایراد مگیر،



«ثُمَّ اصْدَعِ الْباقیَ صَدْعَیْنِ،»۳۰
سپس باقیمانده را دو قسمت کن،



«ثُمَّ خَیِّرْهُ،»۳۱
و باز مالکش را آزاد بگذار،



«فَاذا اخْتارَ فَلا تَعْرِضَنَّ لِما اخْتارَهُ»۳۲
او هر دسته را اختیار کرد متعرضش مشو.



«فَلاَ تَزَالُ كَذلِكَ حَتَّى یَبْقَی مَا فِيهِ وَفَاءٌ لِحَقِّ اللهِ فِي مَالِهِ۳۳
پیوسته این تقسیم کردن را ادامه بده تا به اندازه حقی‌ که از خداوند در مال اوست بماند،



«فَاقْبِضْ حَقَّ اللهِ مِنْهُ.»۳۴
سپس حق خدا را از او دریافت دار.



«فَإِنِ اسْتَقَالَکَ فَأَقِلْهُ،»۳۵
و اگر به هم خوردن آن تقسیم را درخواست کرد بپذیر،



«ثُمَّ اخْلِطْهُمَا»۳۶
و دو قسمت را یکی‌ کن،



«ثُمَّ اصْنَعْ مِثْلَ الَّذِي صَنَعْتَ أَوَّلا»۳۷
دوباره برنامه تقسیم را از سر بگیر،



«حَتَّى تَأْخُذَ حَقَّ اللهِ فِي مَالِهِ۳۸
تا حق خدا را از مال او دریافت داری‌.



«وَ لاَ تَأْخُذَنَّ عَوْداً وَ لاَ هَرِمَةً وَ لاَ مَکْسُورَةً وَ لاَ مَهْلُوسَةً، وَ لاَ ذَاتَ عَوَار،»۳۹
شتر پیر و از پاافتاده و دست و پا شکسته و بیـمار و مسلول و عیب دار را به عنـوان زکات قبـول مکن.



«وَ لاَ تَأْمَنَنَّ عَلَيْهَا إِلاَّ مَنْ تَثِقُ بِدِینِهِ،»۴۰
غیر از کسی‌ را که به او اعتماد داری‌ بر آنها امین قرار مده،



«رَافِقاً بِمَالِ الْمُسْلِمِینَ،»۴۱
امینی‌ که نسبت به اموال مسلمانان درستکار باشد،



«حَتَّى یُوَصِّلَهُ إِلَى وَلِیِّهِمْ،»۴۲
تا جایی‌ که آن اموال را به حاکم مسلمانان برساند



«فَیَقْسِمَهُ بَیْنَهُمْ۴۳
و حاکم هم بین مردم پخش کند.

۲. حماية حقوق الحيوانات

«وَ لاَ تُوَکِّلْ بِهَا إِلاَّ نَاصِحاً شَفِیقاً وَ أَمِیناً حَفِیظاً،»۴۴
جز خیرخواه و مهربان و امین و حافظْ چوپانی‌ بر حیوانات مگمار،



«غَیْرَ مُعْنِف وَ لاَ مُجْحِف،»۴۵
که با حیوانات درشتی‌ نکند و آنها را به جبر و مشقّت نراند،



«وَ لاَ مُلْغِب وَ لاَ مُتْعِب۴۶
و نرنجانده و خسته ننماید.



«ثُمَّ احْدُرْ إِلَيْنَا مَا اجْتَمَعَ عِنْدَكَ»۴۷
هر آنچه نزد تو جمع شد به سرعت به سوی‌ ما فرست



«نُصَیِّرْهُ حَيْثُ أَمَرَ اللهُ بِهِ،»۴۸
تا آن را در محلی‌ که خدا دستور داده مصرف کنیم.



«فَإِذَا أَخَذَهَا أَمِینُکَ فَأَوْعِزْ إِلَيْهِ،»۴۹
وقتی‌ آن اموال را به امین سپردی‌ به او سفارش کن



«أَلاَّ یَحُولَ بَیْنَ نَاقَة وَ بَیْنَ فَصِیلِهَا،»۵۰
بین شتر و بچّه شیرخواره اش فاصله نیندازد،



«وَ لاَ یَمْصُرَ لَبَنَهَا فَیَضُرَّ ذلِكَ بِوَلَدِهَا۵۱
و آن قدر شیرش را ندوشد که به بچّه او زیان رسد،



«وَ لاَ یَجْهَدَنَّهَا رُکُوباً،»۵۲
شتر را با سواری‌ گرفتن خسته و درمانده نکند،



«وَ لْیَعْدِلْ بَیْنَ صَوَاحِبَاتِهَا فِي ذلِكَ وَ بَیْنَهَا،»۵۳
و در دوشیدن شیر و سواری‌ گرفتن بین آن شتر و شترهای‌ دیگر مساوات را رعایت نماید،



«وَ لْیُرَفِّهْ عَلَى اللاَّغِبِ،»۵۴
باید زمینه استراحت حیوان خسته را فراهم کند،



«وَ لْیَسْتَأْنِ بِالنَّقِبِ وَ الظَّالِعِ،»۵۵
و آن شتری‌ را که به پایش آسیب رسیده و از حرکت ناتوان شده آرام و آهسته براند،



«وَ لْیُورِدْهَا مَا تَمُرُّ بِهِ مِنَ الْغُدُرِ،»۵۶
و آنها را به آبگاههایی‌ که شتران بر آن عبور می‌ کنند وارد سازد،



«وَ لاَ یَعْدِلْ بِهَا عَنْ نَبْتِ الاَْرْضِ إِلَى جَوَادِّ الطُّرُقِ،»۵۷
و از کناره راههای‌ علف دار به به جاده های‌ بی‌ گیاه نبرد،



«وَ لْیُرَوِّحْهَا فِي السَّاعَاتِ،»۵۸
و ساعاتی‌ به آنان استراحت دهد،



«وَ لُْیمْهِلْهَا عِنْدَ النِّطَافِ وَ الاَْعْشَابِ۵۹
و باید آنها را کنار آبهای‌ کم و گیاهان بیابان واگذارد،



«حَتَّى تَأْتِیَنَا بِإِذْنِ اللهِ بُدَّناً مُنْقِیَات،»۶۰
تا به اذن حق چاق و استخوان دار و پر مغز نزد ما آیند،



«غَیْرَ مُتْعَبَات وَ لاَ مَجْهُودَات،»۶۱
نه رنجیده و خسته،



«لِنَقْسِمَهَا عَلَى کِتَابِ اللهِ وَ سُنَّةِ نَبِیِّهِ (صَلَّى‌اللّهُ‌عَلَيْهِ‌وَ‌آلِهِ)»۶۲
تا آنها را به فرمان قرآن و روش پیامبر (صلّی‌اللّه‌علیه‌وآله) تقسیم کنیم،



«فَإِنَّ ذلِكَ أَعْظَمُ لاَِجْرِکَ،»۶۳
که این عمل باعث بزرگی‌ اجر توست،



«وَ أَقْرَبُ لِرُشْدِکَ،»۶۴
و به رشد و هدایتت نزدیک تر است،



«إِنْ شَاءَ اللهُ۶۵
اگـر خـدا بخواهد.




جعبه ابزار