وَعْد (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
وَعْد (به فتح واو و سکون عین) از
واژگان نهج‌البلاغه به معنای
وعده،
عهد و
قول و
قرار است. از این مادّه موارد زیادی در
نهج‌البلاغه آمده است.
وَعْدبه معنای وعده، عهد و قول و قرار است.
راغب گوید: وعد در وعده
خیر و
شر هر دو بکار رود گویند: «
وَعَدْتُهُ بنفع و ضرّ». ولی
وعید فقط در وعده شرّ گفته می‌شود. فعل آن «اوعد ایعادا» است.
مواردی که در
نهج‌البلاغه استفاده شده‌اند به شرح ذیل می‌باشند.
امیرالمومنین (علیه‌السلام) در
حکمت ۳۳۶ فرموده:
«الْمَسْؤولُ حُرُّ حَتَّى يَعِدَ.» «كسى كه از او درخواستى شده تا
وعده نداده، آزاد است.»
(شرح‌های حکمت:
)
به مذمت اصحابش فرمايد:
«أَصْبَحْتُ وَاللهِ لا أُصَدِّقُ قَوْلَكُمْ، وَلا أَطْمَعُ في نَصْرِكُمْ، وَلا أوعِدُ العَدُوَّ بِكُم ما بالُكُم؟ ما دَواؤُكُمْ؟ ما طِبُّكُمْ.»«
سوگند به
خدا! به آن‌جا رسيده‌ام كه گفتارتان را
تصدیق نمى‌كنم و به يارى شما اميد ندارم و دشمنان را به‌وسيله شما تهديد نمى‌كنم! چه دردى داريد؟ دواى شما چيست؟
طبّ شما كدام است؟»
(شرح‌های خطبه:
)
امیرالمومنین علی (علیه‌السلام) در
حکمت ۲۸۱ می فرمایند:
«لَوْ لَمْ يَتَوَعَّدِ اللهُ عَلَى مَعْصِيَة لَكانَ يَجِبُ أَنْ لا يُعْصَى شُكْراً لِنِعَمِهِ.» «حتّى اگر
خداوند تهديد به
عذاب در برابر
عصیان نكرده بود،
واجب بود به پاس نعمت‌هايش نافرمانى نشود.»
(شرح‌های حکمت:
)
سائلى از اهل
شام از حضرت پرسيد آيا رفتن ما به
صفّین به
قضاء و
قدر خدا بود فرمود: فكر كردى كه قضا و قدر حتمى بود (اجبارى)، اگر آن‌طور بوده باشد
ثواب و
عقاب باطل مى‌شود و
وعد و
وعید ساقط ميگردد:
«وَ لَوْ كانَ ذلِكَ كَذلِكَ لَبَطَلَ الثَّوابُ و الْعِقابُ، وَ سَقَطَ الْوَعْدُ وَ الْوَعِيدُ.» «اگر رفتن با قضا و قدر حتمی بوده باشد،
ثواب و
عقاب باطل گشته و وعده خوب و بد ساقط می‌شد.»
(شرح‌های حکمت:
)
به مردم
اندرز مى‌دهد:
«تَاللهِ لَقَدْ عُلِّمْتُ تَبْليغَ الرِّسالاتِ، وَإِتْمامَ الْعِداتِ، وَتَمامَ الْكَلِماتَ وَعِنْدَنا ـ أَهْلَ الْبَيْتِ ـ أَبْوابُ الْحُكْمِ وَضِياءُ الاَْمْرِ.»«به
خدا سوگند،
تبلیغ رسالت‌ها، وفاى به پيمان‌ها و
تفسیر كلمات (
خداوند) به من آموخته شده، درهاى
دانش و روشنايى امور، نزد ما
اهل‌بیت است»
(شرح‌های خطبه:
)
از این مادّه موارد زیادی در
نهج‌البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «وعد»، ج۲، ص۱۱۴۶.
