بهیمه (مفرداتنهجالبلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
بَهِیمَه (به فتح باء و کسر هاء) یکی از مفردات
نهج البلاغه، به معنای زبان بسته میباشد که
حضرت علی (علیهالسلام) در جریان
فتح بصره،
دعای استسقا و ... از این واژه استفاده نموده است.
بَهِیمَه به معنای زبان بسته آمده است. چنانکه
راغب در
مفردات آورده است: «بهیمه» آن است که نطق ندارد و در صوت او
ابهام است و در عرف به غیر درندگان و طیور گفته میشود.
در
مجمع البیان آنرا چهارپا معنا کرده و از
زجّاج نقل شده است که آن به هر حیوانی است که عقل ندارد، گفته میشود؛
که این نظر ترجیح دارد. گویی منظور از استعمال این کلمه اشاره به نافهمی و یا
انسان نفهم است.
امام (صلواتاللهعلیه) پس از فتح بصره در
ملامت اهل آن، چنین فرموده است: «کنتم جند المراة و اتباع البهیمة رغا فاجبتم و عقر فهربتم، اخلاقکم دقاق و عهدکم شقاق؛
لشکر زن بودید، و پیروان حیوان زبان بسته وقتی که آن حیوان صدا کرد اجابتش کردید و چون کشته شد متفرق گشتید، اخلاقتان پست و پیمانتان اختلاف است.»
منظور از «مراة»
عایشه و از «بهیمه»
شتر عایشه است.
همچنین امام (علیهالسلام) در دعای استسقاء میفرماید: «اللهم انّا خرجنا الیک من تحت الاستار و الاکنان و بعد عجیج البهائم و الولدان، راغبین فی رحمتک.»
در مقام
نصیحت نیز فرمودهاند: «اتقوّا الله فی عباده و بلاده فانّکم مسئولون حتی عن البقاع و البهائم.»
این واژه یازده بار در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علیاکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «بهیمه»، ص۱۵۹.