عنف (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
عَنْف (به فتح عین) از
واژگان نهج البلاغه به معنای تندی و
خشونت، ضدّ
مدارا است.
حضرت علی (علیه‌السلام) در نامه به اهل کوفه و عاملان
زکات و
مالیات و ... از این واژه استفاده نموده است.
عَنْف به معنای تندی و خشونت، ضدّ مدارا آمده است. «العنف: ضدّ الرفق»
امام (صلوات‌الله‌علیه) در نامه‌ای که به اهل کوفه درباره برخورد
طلحه و
زبیر در قتل
عثمان نوشته است:
«وَكَانَ طَلْحَةُ وَالزُّبَيْرُ أَهْوَنُ سَيْرِهِمَا فِيهِ الْوَجيِفُ، وَأَرْفَقُ حِدَائِهِمَا الْعَنِيفُ، وَكَانَ مِنْ عَائِشَةَ فِيهِ فَلْتَةُ غَضَب» «طلحه و زبیر آسان‌ترین کارشان درباره عثمان تاختن بر او بود و آرام‌ترین صدایشان تند و خشن بود و
عایشه نیز به او غضب شدید داشت.»
(شرح‌های نامه:
) نقل است که روزی عثمان بالای منبر سخن می‌گفت عایشه از پس پرده پیراهن و کفش
رسول خدا (صلی‌اللّه‌علیه‌و‌آله) را بیرون آورد و گفت هنوز کفش و لباس حضرت از بین نرفته که تو
دین او را عوض کردی هر دو به هم پرخاش کردند عائشه گفت
نعثل (
تشبیه به یک
یهودی که اسمش نعثل بود) را بکشید.
امام (صلوات‌الله‌علیه) به عاملان زکات و مالیات نوشته است:
«فَلاَ تَدْخُلْها دُخُولَ مُتَسَلِّط عَلَيْهِ وَلاَ عَنِيف بِهِ... وَلاَ تُوَكِّلْ بِهَا إِلاَّ نَاصِحاً شَفِيقاً وَأَمِيناً حَفِيظاً، غَيْرَ مُعَنِّف وَلاَ مُجْحِف» «به رمه‌ای داخل نشو، مانند داخل شدن آدم چیره و نه مانند آدم
اذیت و تندی کننده...
شتر صدقه را که گرفتی به آدم خیرخواه و مهربان بسپار که تندی کننده و اذیّت دهنده نیست.»
(شرح‌های نامه:
)
این ماده سه بار در
نهج البلاغه آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «عنف»، ج۲، ص۷۵۸.
