• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حکمت ۱۴۲ نهج البلاغه

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



گزارش خطا
برای مشاهده معنا و شرح هر کلمه، بر روی آن کلیک کنید.



الاخلاق الذّميمة

وَ قَالَ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ)، لِرَجُل سَاَلَهُ اَنْ يَعِظَهُ:
و آن حضرت به مردی‌ که از او درخواست موعظه کرد، فرمود:

«لَا تَکُنْ مِمَّنْ یَرْجُو الْآخِرَةَ بِغَیْرِ الْعَمَلِ،»۱
از آنانی‌ مباش که بدون عمل امید به آخرت دارد،



«وَ یُرَجِّی التَّوْبَةَ بِطُولِ الْأَمَلِ،»۲
و به آرزوی‌ طولانی‌ توبه را به تأخیر می‌ اندازد.



«یَقُولُ فِي الدُّنْیَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِینَ،»۳
سخنش درباره دنیا سخن زاهدان،



«وَ یَعْمَلُ فِيهَا بَعَمَلِ الرَّاغِبِینَ،»۴
و عملش عمل راغبان است.



«إِنْ أُعْطِیَ مِنْهَا لَمْ یَشْبَعْ،»۵
اگر از دنیا داده شود سیر نمی‌ گردد،



«وَ إِنْ مُنِعَ مِنْهَا لَمْ یَقْنَعْ،»۶
و اگر منع شود قناعت نمی‌ورزد.



«یَعْجِزُ عَنْ شُکْرِ مَا أُوتِیَ،»۷
از شکرآنچه به او عنایت شده ناتوان،



«وَ یَبْتَغِی الزِّیَادَةَ فِيَما بَقِیَ،»۸
و نسبت به باقیمانده افزون طلب است.



«یَنْهَی وَ لَا یَنْتَهِی،»۹
از بدی‌ نهی‌ می‌ کند و خود پذیرای‌ نهی‌ نیست،



«وَ یَأْمُرُ بِمَا لَا یَأْتِی،»۱۰
و به آنچه خود به جا نمی‌ آورد دستور می‌ دهد.



«یُحِبُّ الصَّالِحِینَ وَ لَا یَعْمَلُ عَمَلَهُمْ،»۱۱
به شایستگان علاقه دارد ولی‌ مانند آنان عمل نمی‌ کند،



«وَ یُبْغِضُ الْمُذْنِبِینَ وَ هُوَ أَحَدُهُمْ،»۱۲
و با گنهکاران دشمنی‌ می‌ورزد و خود یکی‌ از آنان است.



«یَکْرَهُ الْمَوْتَ لِکَثْرَةِ ذُنُوبِهِ،»۱۳
به علت کثرت گناهش از مرگ نفرت دارد،



«وَ یُقِیمُ عَلَى مَا یَکْرَهُ الْمَوْتَ لَهُ،»۱۴
و بر آنچه که به خاطر آن ازمرگ می‌ ترسد پابرجاست.



«إِنْ سَقِمَ ظَلَّ نَادِماً،»۱۵
اگر بیمار شود پشیمان می‌ گردد،



«وَ إِنْ صَحَّ أَمِنَ لاَهِیاً،»۱۶
و اگر تندرستی‌ یابد در حالتی‌ از امنیت به لهو پردازد.



«یُعْجَبُ بِنَفْسِهِ إِذَا عوفِیَ،»۱۷
چون عافیت یابد خودپسند شود،



«وَ یَقْنَطُ إِذَا ابْتُلِیَ،»۱۸
و چون مبتلا گردد ناامید شود.



«إِنْ أَصَابَهُ بَلاَءٌ دَعَا مُضْطَرّاً،»۱۹
اگر مصیبتی‌ به او برسد به حال اضطرار دعا کند،



«و إِنْ نَالَهُ رَخَاءُ أَعْرَضَ مُغْتَرّاً،»۲۰
و اگر آسایشی‌ به او رسد در حال غرور روی‌ از خدا بگرداند.



«تَغْلِبُهُ نَفْسُهُ عَلَى مَا یَظُنُّ،»۲۱
نفسش بر آنچه گمان دارد بر او غالب است،



«وَ لَا یَغْلِبُهَا عَلَى مَا یَسْتَیْقِنُ،»۲۲
و به آنچه باور دارد بر نفس غالب نیست.



«یَخَافُ عَلَى غْیَرِهِ بِأَدْنیَ مِنْ ذَنْبِهِ،»۲۳
بر غیر خود به کمتر از گناه خود می‌ ترسد،



«وَ یَرْجُو لِنَفْسِهِ بِأَکْثَرَ مِنْ عَمَلِهِ،»۲۴
و به پاداشی‌ بیش از کردارش امیدوار است.



«إِنْ اسْتَغْنَی بَطِرَ وَ فُتِنَ،»۲۵
اگر توانگر شود در طغیان و فتنه افتد،



«وَ إِنِ افْتقَرَ قَنِطَ وَ وَهَنَ،»۲۶
و اگر تهیدست گردد به ناامیدی‌ و سستی‌ دچار شود.



«یُقَصِّرُ إِذَا عَمِلَ،»۲۷
در عمل کوتاهی‌ کند،



«وَ یُبَالِغُ إِذَا سَأَلَ،»۲۸
و چون درخواست نماید مبالغه کند.



«إِنْ عَرَضَتْ لَهُ شَهْوَةٌ أَسْلَفَ الْمَعْصِیَةَ وَ سَوَّفَ التَّوْبَةَ،»۲۹
اگر شهوتی‌ به او روی‌ کند گناه را جلو اندازد و توبه را تأخیر افکند،



«وَ إِنْ عَرَتْهُ مِحْنَةٌ انْفَرَجَ عَنْ شَرَائِطِ الْمِلَّةِ،»۳۰
و اگر رنجی‌ به او رسد از شرایط دین دور شود.



«یَصِفُ الْعِبْرَةَ وَ لَا یَعْتَبرُ،»۳۱
عبرت را بیان می‌ کند ولی‌ خود عبرت نمی‌ گیرد،



«وَ یُبَالِغُ فِي الْمَوْعِظَةِ وَ لَا یَتَّعِظُ،»۳۲
در پند دادن مبالغه نماید ولی‌ خود پند نگیرد،



«فَهُوَ بِالْقَوْلِ مُدِلٌّ،»۳۳
به گفتار می‌ نازد،



«وَ مِنَ الْعَمَلِ مُقِلٌّ،»۳۴
و به عمل کمتر می‌ پردازد.



«یُنَافِسُ فِيَما یَفْنَی،»۳۵
در آنچه فانی‌ است رغبت می‌ کند



«وَ یُسَامِحُ فِيَما یَبْقَی،»۳۶
و نسبت به آنچه باقی‌ است سهل انگاری‌ می‌ نماید.



«یَرَی الْغُنْمَ مَغْرَماً،»۳۷
انفاق را که غنیمت است غرامت،



«وَ الْغُرْمَ مَغْنَماً،»۳۸
و غرامت را که بخل است غنیمت می‌ بیند.



«یَخْشَی الْمَوْتَ،»۳۹
مرگ را وحشت دارد،



«وَ لَا یُبَادِرُ الْفوْتَ،»۴۰
ولی‌ قبل از فوت وقت به عمل نمی‌ شتابد.



«یَسْتَعْظِمُ مِنْ مَعْصِیَةِ غَیْرِهِ»۴۱
گناه غیر خود را بزرگ می‌ شمارد



«مَا یَسْتَقِلُّ أَکْثَرَ مِنْهُ مِنْ نَفْسِهِ،»۴۲
و بیشتر از آن را که خود مرتکب شده کوچک می‌ انگارد،



«وَ یَسْتَکْثِرُ مِنْ طَاعَتِهِ مَا یَحْقِرُهُ مِنْ طَاعَةِ غَیْرِهِ،»۴۳
و از بندگیش آن را زیاد می‌ داند که مانندش را از دیگران ناچیز به حساب می‌ آورد.



«فَهُوَ عَلَى النَّاسِ طَاعِنٌ،»۴۴
به مردم طعنه می‌ زند،



«وَ لِنَفْسِهِ مُدَاهِنٌ،»۴۵
و نسبت به خویش سهل انگار است.



«اللَّهْوُ مَعَ الْأَغْنِیَاءِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الذِّکْرِ مَعَ الْفُقَرَاءِ،»۴۶
لهو با ثروتمندان را از یاد خدا با تهیدستان بیشتر دوست دارد.



«یَحْکُمُ عَلَى غَیْرِهِ لِنَفْسِهِ»۴۷
برای‌ سود خود به زیان دیگران حکم می‌ کند،



«وَ لَا یَحْکُمُ عَلَيْهَا لِغَیْرِهِ،»۴۸
و برای‌ سود دیگری‌ به ضرر خود حکم نمی‌ راند،



«یُرْشِدُ غَیْرَهُ یُغْوِی نَفْسَهُ،»۴۹
دیگری‌ را ارشاد و خود را گمراه می‌ نماید،



«فَهُوَ یُطَاعُ وَ یَعْصِی،»۵۰
از او اطاعت می‌ شود و خود عصیان می‌ کند،



«وَ یَسْتَوْفِی وَ لَا یُوفِی،»۵۱
حق خود را کامل می‌ ستاند و حق را کامل نمی‌ دهد.



«وَ یَخْشَی الْخَلْقَ فِي غَیْرِ رَبِّهِ،»۵۲
در غیر خدا از مردم می‌ ترسد



«وَ لَا یَخْشَی رَبَّهُ فِي خَلْقِهِ۵۳
و از خدا درباره مردم نمی‌ ترسد.

وَ لَوْ لَمْ يُكُنْ فى هذَا الْكِتابِ اِلّا هذَا الْكَلامُ لَكَفى بِهِ مَوْعِظَةً ناجِعَةً، و حِكْمَةً بالِغَةً، وَ بَصيرَةً لِمُبْصِر، وَ عِبْرَةً لِناظِر مُفَكِّر.
مؤلف: اگر در این کتاب جز این سخن نبود، این سخن برای‌ پند سودمند، و حکمت رسا، و بصیرت بصیر، و عبرت بینای‌ اندیشه کننده کافی‌ بود.





جعبه ابزار