گزارش خطا
برای مشاهده معنا و شرح هر کلمه، بر روی آن کلیک کنید.
الاخلاق الذّميمة
وَ قَالَ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ)، لِرَجُل سَاَلَهُ اَنْ يَعِظَهُ:
و آن حضرت به مردی که از او درخواست موعظه کرد، فرمود:
«لاَ تَكُنْ مِمَّنْ يَرْجُو الاْخِرَةَ بِغَيْرِ الْعَمَلِ،»۱از آنانی مباش که بدون عمل امید به آخرت دارد،
«وَ يُرَجِّي التَّوْبَةَ بِطُولِ الاَْمَلِ،»۲و به آرزوی طولانی توبه را به تأخیر می اندازد.
«يَقُولُ فِي الدُّنْيَا بِقَوْلِ الزَّاهِدِينَ،»۳سخنش درباره دنیا سخن زاهدان،
«وَ يَعْمَلُ فِيهَا بَعَمَلِ الرَّاغِبِينَ،»۴و عملش عمل راغبان است.
«إِنْ أُعْطِيَ مِنْهَا لَمْ يَشْبَعْ،»۵اگر از دنیا داده شود سیر نمی گردد،
«وَ إِنْ مُنِعَ مِنْهَا لَمْ يَقْنَعْ،»۶و اگر منع شود قناعت نمی‌ورزد.
«يَعْجِزُ عَنْ شُكْرِ مَا أُوتِيَ،»۷از شکرآنچه به او عنایت شده ناتوان،
«وَ يَبْتَغِي الزِّيَادَةَ فِيَما بَقِيَ،»۸و نسبت به باقیمانده افزون طلب است.
«يَنْهَى وَ لاَ يَنْتَهِي،»۹از بدی نهی می کند و خود پذیرای نهی نیست،
«وَ يَأْمُرُ بِمَا لاَ يَأْتِي،»۱۰و به آنچه خود به جا نمی آورد دستور می دهد.
«يُحِبُّ الصَّالِحِينَ وَ لاَ يَعْمَلُ عَمَلَهُمْ،»۱۱به شایستگان علاقه دارد ولی مانند آنان عمل نمی کند،
«وَ يُبْغِضُ الْمُذْنِبِينَ وَ هُوَ أَحَدُهُمْ،»۱۲و با گنهکاران دشمنی می‌ورزد و خود یکی از آنان است.
«يَكْرَهُ الْمَوْتَ لِكَثْرَةِ ذُنُوبِهِ،»۱۳به علت کثرت گناهش از مرگ نفرت دارد،
«وَ يُقِيمُ عَلَى مَا يَكْرَهُ الْمَوْتَ لَهُ،»۱۴و بر آنچه که به خاطر آن ازمرگ می ترسد پابرجاست.
«إِنْ سَقِمَ ظَلَّ نَادِماً،»۱۵اگر بیمار شود پشیمان می گردد،
«وَ إِنْ صَحَّ أَمِنَ لاَهِياً،»۱۶و اگر تندرستی یابد در حالتی از امنیت به لهو پردازد.
«يُعْجَبُ بِنَفْسِهِ إِذَا عوفِيَ،»۱۷چون عافیت یابد خودپسند شود،
«وَ يَقْنَطُ إِذَا ابْتُلِيَ،»۱۸و چون مبتلا گردد ناامید شود.
«إِنْ أَصَابَهُ بَلاَءٌ دَعَا مُضْطَرّاً،»۱۹اگر مصیبتی به او برسد به حال اضطرار دعا کند،
«و إِنْ نَالَهُ رَخَاءُ أَعْرَضَ مُغْتَرّاً،»۲۰و اگر آسایشی به او رسد در حال غرور روی از خدا بگرداند.
«تَغْلِبُهُ نَفْسُهُ عَلَى مَا يَظُنُّ،»۲۱نفسش بر آنچه گمان دارد بر او غالب است،
«وَ لاَ يَغْلِبُهَا عَلَى مَا يَسْتَيْقِنُ،»۲۲و به آنچه باور دارد بر نفس غالب نیست.
«يَخَافُ عَلَى غْيَرِهِ بِأَدْنىَ مِنْ ذَنْبِهِ،»۲۳بر غیر خود به کمتر از گناه خود می ترسد،
«وَ يَرْجُو لِنَفْسِهِ بِأَكْثَرَ مِنْ عَمَلِهِ،»۲۴و به پاداشی بیش از کردارش امیدوار است.
«إِنْ اسْتَغْنَى بَطِرَ وَ فُتِنَ،»۲۵اگر توانگر شود در طغیان و فتنه افتد،
«وَ إِنِ افْتقَرَ قَنِطَ وَ وَهَنَ،»۲۶و اگر تهیدست گردد به ناامیدی و سستی دچار شود.
«يُقَصِّرُ إِذَا عَمِلَ،»۲۷در عمل کوتاهی کند،
«وَ يُبَالِغُ إِذَا سَأَلَ،»۲۸و چون درخواست نماید مبالغه کند.
«إِنْ عَرَضَتْ لَهُ شَهْوَةٌ أَسْلَفَ الْمَعْصِيَةَ وَ سَوَّفَ التَّوْبَةَ،»۲۹اگر شهوتی به او روی کند گناه را جلو اندازد و توبه را تأخیر افکند،
«وَ إِنْ عَرَتْهُ مِحْنَةٌ انْفَرَجَ عَنْ شَرَائِطِ الْمِلَّةِ،»۳۰و اگر رنجی به او رسد از شرایط دین دور شود.
«يَصِفُ الْعِبْرَةَ وَ لاَ يَعْتَبرُ،»۳۱عبرت را بیان می کند ولی خود عبرت نمی گیرد،
«وَ يُبَالِغُ فِي الْمَوْعِظَةِ وَ لاَ يَتَّعِظُ،»۳۲در پند دادن مبالغه نماید ولی خود پند نگیرد،
«فَهُوَ بِالْقَوْلِ مُدِلٌّ،»۳۳به گفتار می نازد،
«وَ مِنَ الْعَمَلِ مُقِلٌّ،»۳۴و به عمل کمتر می پردازد.
«يُنَافِسُ فِيَما يَفْنَى،»۳۵در آنچه فانی است رغبت می کند
«وَ يُسَامِحُ فِيَما يَبْقَى،»۳۶و نسبت به آنچه باقی است سهل انگاری می نماید.
«يَرَى الْغُنْمَ مغْرَماً،»۳۷انفاق را که غنیمت است غرامت،
«وَ الْغُرْمَ مَغْنَماً،»۳۸و غرامت را که بخل است غنیمت می بیند.
«يَخْشَى الْمَوْتَ،»۳۹مرگ را وحشت دارد،
«وَ لاَ يُبَادِرُ الْفوْتَ،»۴۰ولی قبل از فوت وقت به عمل نمی شتابد.
«يَسْتَعْظِمُ مِنْ مَعْصِيَةِ غَيْرِهِ»۴۱گناه غیر خود را بزرگ می شمارد
«مَا يَسْتَقِلُّ أَكْثَرَ مِنْهُ مِنْ نَفْسِهِ،»۴۲و بیشتر از آن را که خود مرتکب شده کوچک می انگارد،
«وَ يَسْتَكْثِرُ مِنْ طَاعَتِهِ مَا يَحْقِرُهُ مِنْ طَاعَةِ غَيْرِهِ،»۴۳و از بندگیش آن را زیاد می داند که مانندش را از دیگران ناچیز به حساب می آورد.
«فَهُوَ عَلَى النَّاسِ طَاعِنٌ،»۴۴به مردم طعنه می زند،
«وَ لِنَفْسِهِ مُدَاهِنٌ،»۴۵و نسبت به خویش سهل انگار است.
«اللَّهْوُ مَعَ الاَْغْنِيَاءِ أَحَبُّ إِلَيْهِ مِنَ الذِّكْرِ مَعَ الْفُقَرَاءِ،»۴۶لهو با ثروتمندان را از یاد خدا با تهیدستان بیشتر دوست دارد.
«يَحْكُمُ عَلَى غَيْرِهِ لِنَفْسِهِ»۴۷برای سود خود به زیان دیگران حکم می کند،
«وَ لاَ يَحْكُمُ عَلَيْهَا لِغَيْرِهِ،»۴۸و برای سود دیگری به ضرر خود حکم نمی راند،
«يُرْشِدُ غَيْرَهُ يُغْوِي نَفْسَهُ،»۴۹دیگری را ارشاد و خود را گمراه می نماید،
«فَهُوَ يُطَاعُ وَ يَعْصِي،»۵۰از او اطاعت می شود و خود عصیان می کند،
«وَ يَسْتَوْفِي وَ لا يُوفِي،»۵۱حق خود را کامل می ستاند و حق را کامل نمی دهد.
«وَ يَخْشَى الْخَلْقَ فِي غَيْرِ رَبِّهِ،»۵۲در غیر خدا از مردم می ترسد
«وَ لاَ يَخْشَى رَبَّهُ فِي خَلْقِهِ.»۵۳و از خدا درباره مردم نمی ترسد.
وَ لَوْ لَمْ يُكُنْ فى هذَا الْكِتابِ اِلاّ هذَا الْكَلامُ لَكَفى بِهِ مَوْعِظَةً ناجِعَةً، و حِكْمَةً بالِغَةً، وَ بَصيرَةً لِمُبْصِر، وَ عِبْرَةً لِناظِر مُفَكِّر.
مؤلف: اگر در این کتاب جز این سخن نبود، این سخن برای پند سودمند، و حکمت رسا، و بصیرت بصیر، و عبرت بینای اندیشه کننده کافی بود.
