زهد (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
زُهْد (به ضم لام و فتح ظاء) از
واژگان نهج البلاغه به معنای بى‌اعتنائى اعراض از شى‌ء به جهت حقير شمردن است. زهد، بيست و هشت مورد در «نهج البلاغه» آمده است.
زُهْد به معنای بى‌اعتنائى اعراض از شى‌ء به جهت حقير شمردن است. «الزُهْد: الاعراض عن الشيء احتقاراً لهُ»
حقيقت زهد همين است كه گفته شد، زهد اسلامى نيز همين است.
«زهادة» به معنى زهد است، «تزهيد»: وادار كردن بى‌زهد و به رغبتى. «زهيد» به معنى
مفعول است يعنى اعراض شده، «ازهد»
فعل تفضیل است
امام (صلوات‌الله‌علیه) فرموده:
«وَ مَنْ زَهِدَ فِی الدُّنْيا اسْتَهانَ بِالْمُصيباتِ، وَ مَنِ ارْتَقَبَ الْمَوْتَ سارَعَ فِی الْخَيْراتِ.» «هر كس در دنيا زاهد باشد مصيبت‌ها را سبک شمارد و هر كه منتظر
مرگ باشد در كارهاى خوب سرعت مى‌كند.»
(شرح‌های حکمت:
)
و نيز فرموده:
«الزُّهْدُ كُلُّهُ بَيْنَ كَلِمَتَينِ مِنَ الْقُرْآنِ: قَالَ اللهُ عزّوجلّ: «لِكَيْلاَ تَأْسَوْا عَلَى مَا فَاتَكُمْ وَلاَ تَفْرَحُوا بِمَا آتَاكُمْ» ، فَمَنْ لَمْ يَأْسَ عَلَى الْماضی، وَ لَمْ يَفْرَحْ بِالاْتی، فَقَدْ أَخَذَ الزُّهْدَ بِطَرَفَيْهِ.» (تمام زهد در دو جمله از قرآن آمده است. خداوند مى‌فرمايد: «تا بر گذشته تأسّف مخوريد و نسبت به آينده شاد و دلبند نباشيد.» بنابراين آن كس كه غم گذشته نمى‌خورد و نسبت به آينده شاد و دلبند نيست هر دو جانب زهد را در اختيار گرفته (اشاره به اين كه حقيقت زهد ترک وابستگی‌ها و اسارت‌ها در چنگال گذشته و آينده است).)
(شرح‌های حکمت:
)
«ازهد» فعل تفضيل است. چنانكه فرموده:
«وَ لاََلفَيْتُمْ دُنْياكُمْ هذِهِ أَزْهَدَ عِنْدی مِنْ عَفْطَةِ عَنْز!» «عفطة» آب بينى، «عنز»
بز. يعنى «دانسته‌ايد كه دنياى شما در نزد من حقيرتر از آب بينى بز است.»
(شرح‌های حکمت:
)
زهد، بيست هشت مورد در «نهج البلاغه» ديده مى‌شود.
•
قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «زهد»، ج۱، ص۵۰۳.
