گزارش خطا
برای مشاهده معنا و شرح هر کلمه، بر روی آن کلیک کنید.
'''اخلاقية ، عقائدية ، اجتماعية ، سياسية''
وَ مِنْ خُطْبَة لَهُ (عَلَيْهِ‌السَّلامُ)
از خطبه های آن حضرت است
در دلداری به تهیدستان و تأدیب ثروتمندان
۱. تناسب النّعم مع القابليّات
«أمَّا بَعْدُ،»۱پس از حمد حق،
«فَإِنَّ الاَْمْرَ یَنْزِلُ مِنَ السَّمَاءِ إِلَى الاَْرْضِ کَقَطَرَاتِ الْمَطَرِ إِلَى كُلِّ نَفْس بِمَا قُسِمَ لَهَا مِنْ زِیَادَة أَوْ نُقْصَان،»۲تقدیرات آسمانی همانند دانه های باران بیش و کم به هر کسی در زمین بر اساس تقسیم الهی می رسد،
«فَإِنْ رَأَی أَحَدُکُمْ لاَِخِیهِ غَفِیرَةً فِي أَهْل أَوْ مَال أَوْ نَفْس فَلاَ تَکُونَنَّ لَهُ فِتْنَةً.»۳هرگاه یکی از شما اهل و مال و وجود برادر دینی خود را اضافه تر از خویش دید بر او حسد نورزد،
«فَإنَّ الْمَرْءَ الْمُسْلِمَ مَا لَمْ یَغْشَ دَنَاءَة تَظْهَرُ فَیَخْشَعُ لَهَا إِذَا ذُکِرَتْ،»۴چه اینکه فرد مسلمان زمانی که جامه پستی به بر ننموده و آبرو از دست نداده
«وَ یُغْرَی بِهَا لِئَامُ النَّاسِ،»۵تا تنگ نظرانِ به ذلّت نشسته به سرزنشش برخیزند
«کَانَ کَالْفَالِجِ الْيَاسِرِ الَّذِي یَنْتَظِرُ أَوَّلَ فَوْزَة مِنْ قِدَاحِهِ تُوجِبُ لَهُ الْمَغْنَمَ،»۶همانند قماربازی است که با اولین تیر خود احتمال بردن دارد،
«وَ یُرْفَعُ بِهَا عَنْهُ الْمَغْرَمُ.»۷بدون اینکه در انتظار باختن باشد.
«وَ كَذلِكَ الْمَرْءُ الْمُسْلِمُ الْبَرِیءُ مِنَ الْخِیَانَةِ یَنْتَظِرُ مِنَ اللهِ إِحْدَی الْحُسْنَیَیْنِ:»۹همچنین انسان مسلمانی که به دور از خیانت است به انتظار یکی از دو برنامه نیکو از سوی خداست:
«إِمَّا دَاعِیَ اللهِ فَمَا عِنْدَ اللهِ خَیْرٌ لَهُ،»۱۰یا خداوند او را به جهان دیگر برد، که در آنجا آنچه نزد خدا دارد برای او بهتر است;
«وَ إِمَّا رِزْقَ اللهِ فَإِذَا هُوَ ذُو أَهْل وَ مَال، وَ مَعَهُ دِینُهُ وَ حَسَبُهُ.»۱۱یا رزق الهی در اهل و مال و همراه آن دین و شرف به او برِسد.
«وَ إِنَّ الْمَالَ وَ الْبَنِینَ حَرْثُ الدُّنْیَا،»۱۲همانا ثروت و فرزند بهره این جهان،
«وَ الْعَمَلَ الصَّالِحَ حَرْثُ الاْخِرَةِ،»۱۳و عمل صالح نصیب انسان در آخرت است،
«وَ قَدْ یَجْمَعُهُمَا اللهُ تَعَالی لاَِقْوَام،»۱۴که گاه خداوند این دو را در گروهی جمع می کند.
«فَاحْذَرُوا مِنَ اللهِ مَا حَذَّرَکُمْ مِنْ نَفْسِهِ ،»۱۵بنابراین از خداوند نسبت به آنچه شما را از آن برحذر داشته پروا کنید،
«وَ اخْشَوْهُ خَشْیَةً لَيْسَتْ بِتَعْذِیر،»۱۶و از او جدّاً بترسید نه ترسی که محصول عذر و بهانه باشد،
«وَ اعْمَلُوا فِي غَیْرِ رِیَاء وَ لاَ سُمْعَة;»۱۷و عمل کنید ولی بدون ریا و خودنمایی،
«فَإِنَّهُ مَنْ یَعْمَلْ لِغَیْرِ اللهِ یَکِلْهُ اللهُ لِمَنْ عَمِلَ لَهُ.»۱۸زیرا کسی که برای غیر حق عمل کند خداوند او را برای دریافت مزد به همان غیر واگذار کند.
«نَسْأَلُ اللهَ مَنَازِلَ الشُّهَداءِ، وَ مُعَایَشَةَ السُّعَدَاءِ، وَ مُرَافَقَةَ الاْنْبِیَاءِ.»۱۹رتبت شهیدان، و زندگی با سعادتمندان، و همنشینی با انبیا را از خدا خواهانیم.
۲. ضرورة التعاون بين الأقرباء
«أَيُّهَا النَّاسُ، إِنَّهُ لاَ یَسْتَغْنِی الرَّجُلُ وَ إِنْ کَانَ ذَا مَال عَنْ عَشِیرَتِهِ،»(۱)۲۰ای مردم، انسان هر چند صاحب ثروت باشد از عشیره خود بی نیاز نیست،
«وَ دِفَاعِهِمْ عَنْهُ بِأَیْدِیهِمْ وَ أَلْسِنَتِهِمْ،»۲۱نیازمند است که آنان با دست و زبان از او دفاع کنند،
«وَ هُمْ أَعْظَمُ النَّاسِ حَیْطَةً مِنْ وَرَائِهِ،»۲۲آنان برای پشتیبانی از او در نبودش،
«وَ أَلَمُّهُمْ لِشَعَثِهِ،»۲۳و رفع پراکندگی و گرفتاریش مهم ترین مردمند،
«وَ أَعْطَفُهُمْ عَلَيْهِ عِنْدَ نَازِلَة إِذَا نَزَلَتْ بِهِ.»۲۴و به وقت پیشامدهای ناگوار نسبت به او از همه مهربان ترند.
«وَ لِسَانُ الصِّدْقِ یَجْعَلُهُ اللهُ لِلْمَرْءِ فِي النَّاسِ»۲۵نام نیکی که خداوند در میان مردم از انسان به جای گذارد
«خَیْرٌ لَهُ مِنَ الْمَالِ یَرِثُهُ غَیْرُهُ.»۲۶بهتر از ثروتی است که آن را برای دیگران به ارث می نهد.
و منها :و قسمتی از این خطبه است: «أَلاَ لاَ یَعْدِلَنَّ أَحَدُکُمْ عَنِ الْقَرَابَةِ یَرَی بِهَا الْخَصَاصَةَ أَنْ یَسُدَّهَا بِالَّذِي لاَ یَزِیدُهُ إِنْ أَمْسَکَهُ وَ لاَ یَنْقُصُهُ إِنْ أَهْلَکَهُ;»۲۷مباد یکی از شما از خویشاوند تنگدست خود به مالی که اگر نبخشد به ثروتش نیفزاید، و اگر ببخشد کاهشی در ثروتش پدید نیاید روی برگرداند و از یاریش دریغ ورزد.
«وَ مَنْ یَقْبِضْ یَدَهُ عَنْ عَشِیرَتِهِ،»۲۸آن که از جود و کرم به قوم خود بخل نماید
«فَإِنَّمَا تُقْبَضُ مِنْهُ عَنْهُمْ یَدٌ وَاحِدَةٌ،»۲۹ک دستِ یاری او از آنان بازداشته شده،
«وَ تُقْبَضُ مِنْهُمْ عَنْهُ أَیْد کَثِیرَةٌ;»۳۰و در عوض دستهای بسیاری از آنان از یاری او قطع گردیده است.
«وَ مَنْ تَلِنْ حَاشِیَتُهُ یَسْتَدِمُ مِنْ قَوْمِهِ الْمَوَدَّةَ.»۳۱و آن که با اقوام خود نرمی کند از عشیره اش همیشه محبت و دوستی خواهد دید.
اَقُولُ: الْغَفيرَةُ ههُنَا الزِّيادَةُ وَ الْكَثْرَةُ، مِنْ قَوْلِهِمْ لِلْجَمْعِ الْكَثيرِ: الْجَمُّ الْغَفيرُ وَ الْجَمّاءُ الْغَفيرُ. وَ يُرْوى «عَفْوَةً مِنْ اَهْل اَوْ مال.» وَ الْعَفْوَةُ: الْخيارُ مِنَ الشَّىْءِ، يُقالُ: اَكَلْتُ عَفْوَةَ الطَّعامِ، اَىْ خِيارَهُ. وَ ما اَحْسَنَ الْمَعْنَى الَّذى اَرادَهُ عَلَيْهِ‌السَّلامُ بِقَوْلِهِ: «وَ مَنْ يَقْبِضْ يَدَهُ عَنْ عَشيرَتِهِ» اِلى تَمامِ الْكَلامِ، فَاِنَّ الْمُمْسِكَ خَيْرَهُ عَنْ عَشيرَتِهِ اِنَّما يُمْسِكُ نَفْعَ يَد واحِدَة، فَاِذَا احْتاجَ اِلى نُصْرَتِهِمْ، وَ اضْطُرَّ اِلى مُرَافَدَتِهِمْ قَعَدُوا عَنْ نَصْرِهِ وَ تَثاقَلُوا عَنْ صَوْتِهِ، فَمُنِعَ تَرافُدَ الاَْيْدِى الْكَثيرَةِ، وَ تَناهُضَ الاَْقْــدامِ الْـجَـمَّـةِ.
می گویم: «غفیره» در این خطبه به معنای زیادت است، چنانکه به جمع کثیر گویند: الجَمُّ الغَفیرُ و الجمّاءُ الغَفیر. در روایتی: «عَفْوَةً مِنْ اَهْل وَ مال» آمده و «عفوه» گزیده چیزی است، گفته می شود: عفوه طعام را خوردم یعنی گزیده آن را. و کلام امام «کسی که نصرت خود را از اقوامش بردارد» چه کلام نیکویی است، زیرا آن که خویشانش را از خیر خود منع کند یک کمک از آنان دریغ داشته، ولی اگر به یاری آنان نیاز پیدا کند و به همکاری آنان محتاج شود کمک های خود را از او منع نموده، و به حرف او گوش نمی دهند، که در این صورت خود را از منفعت جمعی کثیر محروم کرده و قومی را از یاری خود بازداشته است.
(۱) در بعضی نسخ
«... وَ إِنْ کَانَ ذَا مَال عَنْ عِتْرَتِهِ» آمده است.
