حَسَب - شمردن (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
حَسَب (به فتح حاء و سین) از
مفردات نهج البلاغه به معنای حساب و شمردن است.
حضرت علی (علیه‌السلام) درباره‌ی شخص
بخیل و ترک
دنیا و یاد
آخرت از این واژه استفاده نموده است.
حَسَب به معنای حساب و شمردن است؛ چنان‌که گفته می‌شود: «
حسبه حسابا: عدّه».
برخی از مواردی که در
نهج البلاغه استفاده شده به شرح ذیل می‌باشد:
امام (صلوات‌الله‌علیه) در خصوص شخص بخیل فرموده است:
«عَجِبْتُ لِلْبَخِیلِ یَسْتَعْجِلُ الْفَقْرَ الَّذِی مِنْهُ هَرَبَ، وَ یَفُوتُهُ الْغِنَی الَّذِی اِیَّاهُ طَلَبَ، فَیَعِیشُ فِی الدُّنْیَا عَیْشَ الْفُقَرَاءِ، وَ یُحاسَبُ فِی الاْخِرَةِ حِسَابَ الاَْغْنِیَاءِ»؛
«تعجّب می‌کنم از بخیل، که به استقبال فقری می‌رود که از آن گریخته است و غنایی را از دست می‌دهد که خواهان آن است، در دنیا همچون فقیران زندگی می‌کند، امّا در آخرت باید همچون اغنیا حساب پس دهد».
امام (علیه‌السلام) درباره‌ی ترک دنیا و یاد آخرت فرموده‌اند:
«فَکُونُوا مِنْ اَبْنَاءِ الاْخِرَةِ، وَ لاَ تَکُونُوا مِنْ اَبْنَاءِ الدُّنْیَا، فَاِنَّ کُلَّ وَلَد سَیُلْحَقُ باُمِّهِ یَوْمَ الْقِیَامَةِ، وَاِنَّ الْیَوْمَ عَمَلٌ وَلاَ حِسَابَ، وَغَداً حِسَابٌ وَلاَ عَمَلَ.»؛
«بکوشید از فرزندان آخرت باشید نه از فرزندان دنیا، زیرا در
روز رستاخیز هر فرزندی به پدر خویش ملحق می‌گردد. هم اکنون هنگام عمل است نه حساب، و فردا وقت حساب است نه عمل!».
منظور شمردن عمل و رسیدن به
ثواب و عقاب است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «حسب»، ص۲۷۰.
