رجل - به فتح راء (مفردات‌نهج‌البلاغه)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رَجُل (به فتح راء و ضم جیم) از
واژگان نهج البلاغه به معنای مرد و رجال جمع مردان است. از مشتقات این ماده در
نهج البلاغه اِرْتِجال است که به چند معنی آمده است؛ از جمله سخن گفتن بدون مقدّمه و بدون آماده کردن.
اِرْتِجال فقط یک دفعه در «نهج البلاغه» آمده است.
رَجُل به معنای مرد و رجال جمع مردان است.
اِرْتِجال نیز به چند معنی آمده است؛ از جمله سخن گفتن بدون مقدّمه و بدون آماده کردن. گویند: «ارْتَجَلَ الکلامَ: تکلم بهِ من غیر ان یهیّئهُ»
امام (صلوات‌الله‌علیه) می‌فرماید:
«النّاسُ اَبْناءُ الدُّنْیا وَ لا یُلامُ الرَّجُلُ عَلَی حُبِّ اُمِّهِ» (مردم فرزندان
دنیا هستند و هیچ کس را بر محبّت مادرش نمی‌توان
ملامت کرد.)
(شرح‌های حکمت:
)
آن حضرت در وصف
مردگان می‌فرماید:
«وَ لکِنَّهُمْ سُقوا کاْساً بَدَّلَتْهُمْ بِالنُّطْقِ خَرَساً وَ بِالسَّمْعِ صَمَماً وَ بِالْحَرَکاتِ سُکوناً فَکَاَنَّهُمْ فی ارْتِجالِ الصِّفَةِ صَرْعَی سُبات» یعنی «لیکن آن‌ها جامی به سر کشیده‌اند که گویایی‌شان را مبدّل به لالی کرده و شنوایی‌شان را به کری. حرکاتشان را به سکوت. گویی آن‌ها در وصف اوّل و بدون دقّت، افتادگان خوابند (یعنی در اثر خواب به
زمین افتاده‌اند). »
(شرح‌های خطبه:
)
صرعی به معنای زمین افتادگان و سبات به معنای خواب است.
اِرْتِجال فقط یک دفعه در «نهج البلاغه» آمده است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله «رَجُل»، ج۱، ص۴۳۵.
