• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

هدایت (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



از عناوین و موضوعات به کار رفته در آیات قرآن، «هدایت» است.



هدايت به معناى ارشاد و راهنمايى، بيان راه رشد، کمال و بسترسازى براى رسيدن به چيزى‌ -مراد مطلوب‌- است، و در مادّى، معنوى، خير و شرّ به كار رفته‌ و نقيض گمراهی است، هدايت در اصطلاح بر دو قسم است: هدايت خاصّه‌ -تشريعى‌- كه با فرستادن انبیا و انزال کتب و ... صورت مى‌گيرد، و هدايت عامّه‌ -تكوينى‌- كه خداوند به وسيله عقل، فهم، فکر، وجدان، غرایز و خواصّى كه در وجود انسانها، حیوانات و جمادات قرار داده آنها را هدايت و رهبرى مى‌نمايد.
[۵] فرهنگ علم كلام، ص ۲۳۰.

در اين عنوان معناى اصطلاحى‌ هدايت مقصود است و آیاتی معرفی می‌شوند که در آن‌ها از واژه‌هاى‌ «هدى»، «رشد» و مشتقّات آنها و جملات مفيد هدايت مثل‌ «يخرجهم من الظّلمات الى النّور» استفاده شده است.


هدایت در اصطلاح به ‌معنای راهنمایی خداوند به سوی هدف با ارائه راه آن است که گاهی به ‌همراه رساندن به مطلوب نیز می‌باشد از واژگان مرتبط با هدایت، توفیق و رشد است. امام‌ خمینی هدایت را از مباحث مهمی می‌داند که در شریعت به آن توجه شده‌ است. ایشان هدایت را وظیفه اصلی انبیای الهی می‌داند که هر شخصی با اختیار و اراده خود آن را انتخاب می‌کند.
امام‌ خمینی با اذعان به این مطلب که هدایت امری وجودی و همان رسیدن هر موجود به کمال معنوی است، بر این باور است که سعادت و کمال در انسان‌ها ذاتی نیست؛ زیرا جزء ذات یا لازم ماهیت انسان‌ها نیست که اهل سعادت یا شقاوت باشند، بلکه کمالات انسان به ‌سبب اختیارشان اکتسابی است.
بنابراین هر موجودی که کمال او عین ذاتش نباشد، نیازمند هدایت است و در کمال مناسب خویش نیازمند به کامل کننده است که با پیمودن راه تکامل و خروج از قوه به فعل، به آن برسد، بنابراین هدایت کمال ثانویه انسان محسوب می‌شود و حق‌تعالی با فرستادن پیامبران که دعوت به‌حق و معارف الهی می‌کنند و فطرت درونی انسان که بر اساس عشق به کمال مطلق و انزجار از نقص‌ها سرشته شده، انسان‌ها را به سوی کمال لایق خود هدایت می‌کند. در حقیقت وجود هر موجودی به مدد رحمت رحمانی، تحقق می‌یابد و به واسطه رحمت رحیمی، به کمال لایق خود می‌رسد.
ایشان حقیقت هدایت را همان نور حق می‌داند و گاهی از آن به نور طریق سلوک انسانیت تعبیر می‌کند، این نور هدایت در عالم آخرت به‌ صورت شفاعت ظهور می‌کند، هر مقدار هدایت در این عالم محقق شود در آن عالم شفاعت محقق می‌شود.
[۱۲] خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۴۱۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



آثار هدایت (قرآن)، آرزوی هدایت (قرآن)، ابزار هدایت (قرآن)، اختیار هدایت (قرآن)، ادعای هدایت (قرآن)، ارزش هدایت (قرآن)، ازدیاد هدایت (قرآن)، استعداد هدایت (قرآن)، اطاعت از هدایت (قرآن)، اعراض از هدایت (قرآن)، الگوی هدایت (قرآن)، امید به هدایت (قرآن)، انتخاب هدایت (قرآن)، پندار هدایت (قرآن)، تأثیر هدایت (قرآن)، تداوم هدایت (قرآن)، حرص بر هدایت (قرآن)، درخواست هدایت (قرآن)، دعوت به هدایت (قرآن)، روش‌های هدایت (قرآن)، زمینه‌های هدایت (قرآن)، سنت هدایت (قرآن)، عجز از هدایت (قرآن)، علاقه به هدایت (قرآن)، عوامل هدایت (قرآن)، قدرت بر هدایت (قرآن)، کتاب‌های هدایت (قرآن)، محرومان از هدایت (قرآن)، مدعیان هدایت (قرآن)، ملاک هدایت (قرآن)، منشأ هدایت (قرآن)، موانع هدایت (قرآن)، نعمت هدایت (قرآن)، نیاز به هدایت الهی (قرآن)، هدایت آدم (قرآن)، هدایت ابراهیم (قرآن)، هدایت اسحاق (قرآن)، هدایت امت‌ها (قرآن)، هدایت برتر (قرآن)، هدایت بلقیس (قرآن)، هدایت بنی‌اسرائیل (قرآن)، هدایت به اعتدال (قرآن)، هدایت به ایمان (قرآن)، هدایت به بهشت (قرآن)، هدایت به توحید (قرآن)، هدایت به جهنم (قرآن)، هدایت به حق (قرآن)، هدایت به دین (قرآن)، هدایت به رشد (قرآن)، هدایت به سخن پاکیزه (قرآن)، هدایت به صراط مستقیم (قرآن)، هدایت به عمل صالح (قرآن)، هدایت به نور (قرآن)، هدایت پایدار (قرآن)، هدایت تکوینی (قرآن)، هدایت جن (قرآن)، هدایت‌ستیزان (قرآن)، هدایت‌طلبی (قرآن)، هدایت‌فروشان (قرآن)، هدایت قلبی (قرآن)، هدایت کوردلان (قرآن)، هدایتگران (قرآن)، هدایت گمراهان (قرآن)، هدایت محمد (قرآن)، هدایت مسلمانان (قرآن)، هدایت موجودات (قرآن)، هدایت موسی (قرآن)، هدایت‌های خدا (قرآن)، هدایت همگانی (قرآن)، هدایت‌یافتگان (قرآن)، یأس از هدایت (قرآن).


۱. جوهری، اسماعیل بن حماد، لصحاح، ج ۶، ص ۲۵۳۳.    
۲. ابن فازس، احمد بن فارس، مقاییس اللّغه، ج ۶، ص ۴۲، «هدی».    
۳. مصطفوی، حسن، التحقیق فی کلمات القرآن، ج ۱۱، ص ۲۴۷، «هدی».    
۴. فراهیدی، خلیل بن احمد، العین، ج ۴، ص ۷۸.    
۵. فرهنگ علم كلام، ص ۲۳۰.
۶. خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۲۶۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۷. خمینی، روح‌الله، صحیفه امام، ج۱۴، ص۱۵۴، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۹.    
۸. خمینی، روح‌الله، الطلب و الاراده، ص۷۵، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹.    
۹. خمینی، روح‌الله، الطلب و الاراده، ص۸۶-۸۸، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۷۹.    
۱۰. خمینی، روح‌الله، آداب الصلاة، ص۶۶، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۸.    
۱۱. خمینی، روح‌الله، تعلیقه بر فوائد الرضویه، ص۸۹-۹۰، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۳۸۵.    
۱۲. خمینی، روح‌الله، دانشنامه امام خمینی، ج۱۰، ص۴۱۳، تهران، مؤسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰.



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۳۸، برگرفته از مقاله «هدایت».    
دانشنامه امام خمینی    ، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی    ، ۱۴۰۰ شمسی.






جعبه ابزار