روشهای هدایت (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
روشهای
هدایت با توجه به
آیات قرآن عبارتند از:
لزوم استفاده از روشهاى صحيح و
حق، جهت هدايت مردم:
۱. «ومِن قَومِ موسى امَّةٌ يَهدونَ بِالحَقّ وبِهِ يَعدِلون؛
و از
قوم موسی، گروهى هستند كه به سوى حق هدايت مى‌كنند؛ و با آن،
عدالت را اجرا مى‌كنند.»
۲. «ومِمَّن خَلَقنا امَّةٌ يَهدونَ بِالحَقّ وبِهِ يَعدِلون؛
و از آنها كه آفريديم، گروهى به سوى حق هدايت مى‌كنند، و با آن اجراى عدالت مى‌نمايند.»
انذار، از روشهاى هدايت:
۱. «وما مَنَعَ النّاسَ ان يُؤمِنوا اذ جاءَهُمُ الهُدى ... • وما نُرسِلُ المُرسَلينَ الّا مُبَشّرينَ ومُنذِرينَ • ... وان تَدعُهُم الَى الهُدى فَلَن يَهتَدوا اذًا ابَدا؛
و چيزى مردم را باز نداشت از اين‌كه- وقتى هدايت به سراغشان آمد- ايمان بياورند ... ما پيامبران را، جز بشارت دهنده و انذار كننده، نمى‌فرستيم؛ ... و از اين رو اگر آنها را به سوى هدايت بخوانى، هرگز هدايت نمى‌شوند.»
۲. «وان اتلُوا القُرءانَ فَمَنِ اهتَدى فَانَّما يَهتَدى لِنَفسِهِ ومَن ضَلَّ فَقُل انَّما انا مِنَ المُنذِرين؛
و مأمورم قرآن را براى همگان
تلاوت كنم، هركس هدايت شود به سود خود هدايت شده؛ و هر كس گمراه گردد بگو: من فقط از بيم‌دهندگانم!»
۳. «ام يَقولونَ افتَرهُ بَل هُوَ الحَقُّ مِن رَبّكَ لِتُنذِرَ قَومًا ما اتهُم مِن نَذيرٍ مِن قَبلِكَ لَعَلَّهُم يَهتَدون؛
ولى آنان مى‌گويند: (
محمّد) آن را به دروغ به خدا بسته است، امّا اين سخن حقّى است از سوى پروردگارت تا گروهى را انذار كنى كه پيش از تو هيچ انذاركننده‌اى براى آنان نيامده است، شايد پند گيرند و هدايت شوند.»
۴. «انَّ عَلَينا لَلهُدى • فَانذَرتُكُم نارًا تَلَظّى؛
آنگاه كه شقى‌ترين آنها به پاخاست؛ ولى آنها او را
تکذیب و
ناقه را پى كردند (و به هلاكت رساندند)؛ از اين رو پروردگارشان آنها و سرزمينشان را بخاطر گناهشان درهم كوبيد و با خاك يكسان كرد.»
بشارت به مردم، از روشهاى هدايت آنان:
«وما مَنَعَ النّاسَ ان يُؤمِنوا اذ جاءَهُمُ الهُدى ... • وما نُرسِلُ المُرسَلينَ الّا مُبَشّرينَ ومُنذِرينَ • ... وان تَدعُهُم الَى الهُدى فَلَن يَهتَدوا اذًا ابَدا؛
و چيزى مردم را باز نداشت از اين‌كه- وقتى هدايت به سراغشان آمد- ايمان بياورند ... ما پيامبران را، جز بشارت دهنده و انذار كننده، نمى‌فرستيم؛ ... و از اين رو اگر آنها را به سوى هدايت بخوانى، هرگز هدايت نمى‌شوند.»
تعلیم كتاب و حكمت (احكام و معارف) زمينه‌اى براى هدايت انسانها:
۱. «... ولَعَلَّكُم تَهتَدون • كَما ارسَلنا فيكُم رَسولًا مِنكُم يَتلوا عَلَيكُم ءايتِنا ويُزَكّيكُم ويُعَلّمُكُمُ الكِتبَ والحِكمَةَ ويُعَلّمُكُم ما لَم تَكونوا تَعلَمون؛
... شايد هدايت شويد. همان گونه كه براى هدايت شما پيامبرى از خودتان در ميان شما فرستاديم؛ تا آيات ما را بر شما بخواند؛ و شما را پاكيزه سازد؛ و به شما، كتاب و حكمت بياموزد؛ و آنچه را نمى‌دانستيد، به شما ياد دهد.»
۲. «لَقَد مَنَّ اللَّهُ عَلَى المُؤمِنينَ اذ بَعَثَ فيهِم رَسولًا مِن انفُسِهِم يَتلوا عَلَيهِم ءايتِهِ ويُزَكّيهِم ويُعَلّمُهُمُ الكِتبَ والحِكمَةَ وان كانوا مِن قَبلُ لَفى ضَللٍ مُبين؛
خداوند بر مؤمنان نعمت بزرگى بخشيد، هنگامى كه در ميان آنها، پيامبرى از خودشان برانگيخت؛ تا آيات او را بر آنها بخواند، و آنها را پاكيزه سازد و كتاب و حكمت بياموزد؛ هر چند پيش از آن، در گمراهى آشكارى بودند.»
۳. «هُوَ الَّذى بَعَثَ فِى الامّيّينَ رَسولًا مِنهُم يَتلوا عَلَيهِم ءايتِهِ ويُزَكّيهِم ويُعَلّمُهُمُ الكِتبَ والحِكمَةَ وان كانوا مِن قَبلُ لَفى ضَللٍ مُبين؛
او كسى است كه در ميان جمعيّت درس نخوانده پيامبرى از خودشان برانگيخت كه آياتش را بر آنها بخواند و آنها را
تزکیه كند و به آنان كتاب قرآن و حكمت بياموزد، هرچند پيش از آن در
گمراهی آشكارى بودند.»
خداوند، هدايتگر بسيارى از انسانها به وسيله مثل زدن:
«انَّ اللَّهَ لايَستَحيىِ ان يَضرِبَ مَثَلًا ما بَعوضَةً فَما فَوقَها فَامَّا الَّذينَ ءامَنوا فَيَعلَمونَ انَّهُ الحَقُّ مِن رَبّهِم وامَّا الَّذينَ كَفَروا فَيَقولونَ ماذا ارادَ اللَّهُ بِهذا مَثَلًا يُضِلُّ بِهِ كَثيرًا ويَهدى بِهِ كَثيرًا ...؛
خداوند از اين كه به موجودات ظاهراً كوچكى مانند پشه، و حتى كمتر از آن، مثال بزند باكى ندارد. در اين ميان، كسانى كه ايمان آورده‌اند، مى‌دانند كه آن مثال، گوياى حقيقتى است از طرف پروردگارشان؛ وامّا كسانى كه كافر شده‌اند بهانه جويى كرده مى‌گويند: منظور خداوند از اين مثال چه بوده است؟! آرى، خدا جمع زيادى را با آن گمراه، و گروه بسيارى را هدايت مى‌كند....»
باز گذاشتن راه
توبه و
اصلاح براى منحرفان، روشى براى هدايت:
«كَيفَ يَهدِى اللَّهُ قَومًا كَفَروا بَعدَ ايَمنِهِم وشَهِدُوا انَّ الرَّسولَ حَقٌّ وجاءَهُمُ البَيّنتُ واللَّهُ لا يَهدِى القَومَ الظلِمين • الَّا الَّذينَ تابوا مِن‌بَعدِ ذلِكَ واصلَحوا فَانَّ اللَّهَ غَفورٌ رَحيم؛
چگونه خداوند گروهى را هدايت مى‌كند كه بعد از ايمان و گواهى به حقّانيّت پيامبر و رسيدن نشانه‌هاى روشن به آنها، كافر شدند؟! و خدا، گروه
ستمکاران را هدايت نخواهد كرد! مگر كسانى كه پس از آن، توبه كنند و اصلاح نمايند؛ و گذشته را جبران كنند زيرا خداوند، آمرزنده و مهربان است.»
جدال احسن، روشى براى هدايت مردم:
«ادعُ الى سَبيلِ رَبّكَ بِالحِكمَةِ والمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ وجدِلهُم بِالَّتى هِىَ احسَنُ انَّ رَبَّكَ هُوَ اعلَمُ بِمَن ضَلَّ عَن سَبيلِهِ وهُوَ اعلَمُ بِالمُهتَدين؛
با حكمت و اندرزِ نيكو، به راه پروردگارت دعوت نما؛ و با آنها به روشى كه نيكوتر است،
استدلال و
مناظره كن. پروردگارت، از هر كسى بهتر مى‌داند چه كسى از راه او گمراه شده است؛ و او
هدایت‌یافتگان را بهتر مى‌شناسد.»
پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله مأمور هدايت مردم، با آموزش
حکمت به آنان:
«ادعُ الى سَبيلِ رَبّكَ بِالحِكمَةِ ... انَّ رَبَّكَ هُوَ اعلَمُ ... وهُوَ اعلَمُ بِالمُهتَدين؛
با حكمت و اندرزِ نيكو، به راه پروردگارت دعوت نما؛ ... پروردگارت، از هر كسى بهتر مى‌داند ... و او هدايت‌يافتگان را بهتر مى‌شناسد.»
موعظه نيكو و زيبا، روشى براى هدايت مردم:
«ادعُ الى سَبيلِ رَبّكَ بِالحِكمَةِ والمَوعِظَةِ الحَسَنَةِ ... هِىَ احسَنُ انَّ رَبَّكَ ... وهُوَ اعلَمُ بِالمُهتَدين؛
با حكمت و اندرزِ نيكو، به راه پروردگارت دعوت نما؛ ... پروردگارت، از هر كسى بهتر مى‌داند ... و او هدايت‌يافتگان را بهتر مى‌شناسد.»»
مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۳۳، ص۶۲، برگرفته از مقاله «روشهای هدایت».
