لیبرالیسم

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

لیبرالیسم به معنای آزادی‏خواهی‏ است.آزادی مبتنی بر فرد گرایی و تکیه بر عقل بدون در نظر گرفتن وحی از عناصر اصلی تفکر لیبرالیستی می‌باشد.

---

لیبرالیسم( liberalism )، خواهان درجاتی از آزادی در برابر تسلّط یا هدایت دولت و یا هر مؤسّسه دیگر است که تهدیدکننده آزادی بشر باشد لیبرالیسم، که خود از مؤلفّه‏های مدرنیسم است، در نظر و عمل از پروتستانتیسم- نهضت اصلاح دینی- در قرن ۱۶ میلادی بسیار مدد گرفته است.

---

لیبرالیسم را می‏توان به دو قسم فرهنگی و اقتصادی تقسیم کرد؛ لیکن ما فقط به بررسی لیبرالیسم فرهنگی می‏پردازیم.

۲.۱ - لیبرالیسم فرهنگی

لیبرالیسم فرهنگی نیز خود به سه شاخه سیاسی، اخلاقی و الهیّاتی تقسیم می‏شود. نقطه اشتراک این سه‏
شاخه، جانبداری از آزادی‏های فردی و اجتماعی به شکل افراطی، ترویج تساهل و تسامح به گونه اباحه‌گری و مقیّد نبودن به امر مطلق است.

---

عناصر اصلی تفکّر لیبرالیستی عبارت‏اند از: تکیه بر عقل بدون در نظر گرفتن وحی؛ آزادی مبتنی بر فردگرایی (اومانیسم)؛ تساهل و تسامح با رویکرد نسبیّت‌گرایی مدرن.
لیبرالیست‏ها درباره آزادی معتقدند که وحدت دین برای تنظیم مصالح جامعه ضروری نیست و قانون باید عهده‏دار آزادی عقیده باشد آزادی‏خواهی لیبرالیست‏ها تا جایی پیش می‏رود که مرزهای دین را درنوردیده، انسان مدرن را برای تکلیف‏گریزی و بی‏قیدی نسبت به آموزه‌های دینی محق می‏پندارد. از این رو، لیبرالیسم، حاکمیت الهی را در جهان نمی‏پذیرد.

---

قرآن می‏گوید، انسان موجودی مختار و آزاد است و سرنوشتش به دست خود او است.هر کس می‏خواهد ایمان آورد و هر کس می‏خواهد کافر شود؛ ولی در برابر راهی که برمی‏گزیند، مسئول است.
این دیدگاه مطابق با حکمت الهی در کسب پاداش اخروی است. از این رو، آزاد بودن انسان در اعمال و رفتار، نقطه قوّت آفرینش او است. بنابر این، اصل آزادی در اسلام پذیرفته شده است هر چند مؤمنان، آزادی خود را در چارچوب حدود و قوانین الهی جای می‏دهند. از نظرگاه اسلامی، انسان برای تکامل و رشد آزاد است تا بتواند سعادتمند شود. در این راه باید به آموزه‏های دینی پایبندی کند. آزادی حیوانی- یعنی آزادی مطلق شهوت و هوا و هوس و دنیاپرستی- مورد تأیید اسلام نیست.

---

۵.۱ - آزادی عقیده

از نظرگاه اسلامی، انتخاب عقیده، اجبارپذیر نیست و انسان به لحاظ تکوینی آزاد است و در گزینش هیچ دینی مجبور نیست؛ ولی به لحاظ تشریعی باید دین حق را بپذیرد، و چون می‏پذیرد، باید طبق آن رفتار کند.

۵.۲ - آزادی اندیشه

اسلام اندیشه مفید و روشمند را می‏پذیرد؛ اندیشه‏ای که انسان را به شناخت حیات معقول و ویژه خود راه نماید.

۵.۳ - آزادی بیان

در دیدگاه اسلامی نه تنها بیان حقیقت‏ روا و آزاد است، بلکه کسانی که از نیروی بیان و تبلیغ حقایق برخوردارند، موظّف‏اند بدین کار همّت گمارند
البتّه آزادی بیان نباید موجب تضییع حقوق مادی و معنوی افراد و جامعه شود.

۵.۴ - آزادی رفتار

آیین اسلام، انسان را در رفتارهایش آزاد می‏داند؛ امّا برای اینکه به خود و دیگران آسیب نرساند، قیدها و محدودیّت‌هایی برای آن برنهاده است؛ بدین صورت که هر کس باید در رفتارهای خصوصی و جمعی‏اش، به ارزش‌های دینی، اخلاقی و انسانی، پایبندی کند.

۵.۵ - رهایی از هر نوع بردگی

دین اسلام با هر گونه بندگی غیر خدا مخالف است و در آموزه‏های عملی و نظری خود می‏کوشد تا این پدیده را از میان بردارد.

---

نتیجه آنکه، از نظرگاه اسلامی، بشر آزاد است تا بتواند به خوشبختی و رفاه دنیوی و اخروی برسد. از این رو، چاره‏ای نیست مگر به آموزه‏های دینی پایبندی کند. اسلام، رهایی مطلق شهوات و هوا و هوس و تجاوز به آزادی دیگران را نمی‏پذیرد.

---