فَوْز (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
فَوْز (به فتح فاء و سکون واو) از
واژگان قرآن کریم به معنای
نجات و رستگارى است.
مشتقات
فَوْز که
در آیات قرآن آمده عبارتند از:
فازَ به معنای به رستگاری دست یافت؛
الْفَوْزُ (به فتح فاء و سکون واو) به معنای رستگاری؛
الْفائِزُونَ (به کسر همزه) به معنای رستگارند؛
مَفازاً (به فتح میم) به معنای نجات و محل رستگارى؛
بِمَفازَةٍ (به کسر باء و فتح میم) به معنای نجات است.
فَوْز به معنای نجات و رستگارى است.
طبرسی فرموده: فَوْز، فَلاح و نَجاح نظير هم‌اند.
راغب آن‌را رسيدن به خير با سلامت معنى كرده است.
به مواردی از
فَوْز که
در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ مَنْ يُطِعِ اللَّهَ وَ رَسُولَهُ فَقَدْ فازَ فَوْزاً عَظِيماً) (و هر كس
اطاعت خدا و پيامبرش كند، به رستگارى و
پیروزی بزرگى دست يافته است.)
(رَضِيَ اللَّهُ عَنْهُمْ وَ رَضُوا عَنْهُ ذلِكَ الْفَوْزُ الْعَظِيمُ) (
خداوند از آن‌ها خشنود است، و آن‌ها نيز، از او خشنودند؛ اين، همان رستگارى بزرگ است.)
قرآن كريم فوز را فقط
در خشنودى خدا، طاعت خدا و
رسول، ورود به
جنّت، بودن با نيكان و مصون بودن از گناهان می‌داند.
فائِز به معنای رستگار است.
(أَصْحابُ الْجَنَّةِ هُمُ الْفائِزُونَ) (بهشتيان رستگار و پيروزند.)
مَفاز مصدر میمی و اسم مكان است.
(إِنَّ لِلْمُتَّقِينَ مَفازاً• حَدائِقَ وَ أَعْناباً) يعنى: «براى پرهيزكاران نجاتى هست، يا محلّ رستگارى هست.»
ولى به قرينه
(إِنَّ جَهَنَّمَ كانَتْ مِرْصاداً) (به يقين
در آن روز
جهنم كمين‌گاهى است بزرگ)
كه معادل آيه است و به قرينه
(حَدائِقَ) كه بيان آن است، اسم مكان بهتر به نظر می‌آيد.
مَفازة نيز مصدر ميمى و
اسم مکان است.
(فَلا تَحْسَبَنَّهُمْ بِمَفازَةٍ مِنَ الْعَذابِ) «آن‌ها را
در نجات از
عذاب مپندار.»
بیابان را مفازه گويند، به قولى آن براى تفأّل است و به قولى آن به معنى
مهلكه است، كه فوز به معنى
هلاکت نيز آمده است.
در اقرب گفته:
«فَازَ الرَّجُلُ ماتَ وَ هَلَكَ» در مصباح گفته: مفازه موضع
مهلک است.
به قولى آن به معنى نجات و سلامت است، اين تسميه به‌طور تفأّل می‌باشد.
(وَ يُنَجِّي اللَّهُ الَّذِينَ اتَّقَوْا بِمَفازَتِهِمْ لا يَمَسُّهُمُ السُّوءُ) يعنى: «خداوند
اهل تقوی را به سبب رستگارى و رسيدن به خير از جهنّم نجات می‌دهد.»
مفازه ظاهرا مصدر ميمى
و باء به معنى سبب است، يعنى: نجات آن‌ها همان رستگار شدنشان است.
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «فوز»، ج۵، ص۲۱۱-۲۱۲.
