شرایط همسر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
رعایت برخی از شرایط در انتخاب
همسر آینده، می‌تواند
خانواده را برای
زن و
مرد با
آرامش و
مودّت و
رحمت همراه سازد و آنها را در جهت تربیت فرزندانی که خود سالم باشند و بتوانند در جهت ساختن جامعه سالم و
مدینه فاضله که از دیر زمان خواست بشر بوده و هست، یاری دهند. بخشی از این شرایط در ادامه بیان می‌شود.
ابتدا لازم است یادآوری گردد، صفاتی که در
روایات ذکر شده برای انتخاب
زن و
مرد هر دو می‌باشد، هر چند بیش‌تر به‌عنوان صفات زنان بیان گردیده است. به تعبیری دیگر، صفات مذکور برای طبیعت انسانی که قصد
ازدواج دارد بیان شده اعمّ از اینکه مرد باشد و یا زن، ولی از آن‌جا که
عرف و عادت، بلکه طبیعت (اینکه از قدیم الایام مردان به‌عنوان خواستگاری نزد زن می‌رفته‌اند از بزرگ‌ترین عوامل حفظ
حیثیت و احترام زن بوده است، طبیعت، مرد را مظهر طلب و
عشق آفریده است و زن را مظهر مطلوب بودن و معشوق بودن. طبیعت، زن را گل و مرد را بلبل، زن را شمع و مرد را پروانه قرار داده است. این یکی از تدابیر حکیمانه و شاهکارهای خلقت است که در غریزه مرد نیاز و طلب و در غریزه زن ناز و جلوه قرار داده است و ضعف جسمانی زن را در مقابل نیرومندی جسمانی مرد با این وسیله جبران کرده است. خلاف حیثیّت و احترام زن است که به‌دنبال مرد بدود. برای مرد قابل تحمّل است که از زنی خواستگاری کند و جواب ردّ بشنود ... تا بالاخره زنی رضایت خود را به
همسری با او اعلام کند، امّا برای زن که می‌خواهد محبوب و معشوق باشد و از قلب مرد سر درآورد تا بر سراسر وجود او حکومت کند قابل تحمّل و موافق غریزه نیست که مردی را به
همسری خود دعوت کند و احیاناً جواب ردّ بشنود و سراغ مرد دیگری برود.
) چنین اقتضا دارد که غالباً مرد، زن را انتخاب می‌کند و اوست که ابتدا در مورد ازدواج تصمیم می‌گیرد، صفات به‌عنوان صفات زن مطرح گردیده است.
در حالی‌که ازدواج مشترک بین هر دو می‌باشد و اولاد نیز از زن و مرد است و هر دو مسئولیّت تربیت آن‌را دارند. دلیل این مدّعا روایاتی است که هم‌کفو بودن زن و مرد را لازم می‌شمرد. مانند آن‌که از
پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده است که فرموده‌اند: «اَنْکِحُوا الْاَکْفَاءَ وَ انْکِحُوا فِیهِمْ وَ اخْتَارُوا لِنُطَفِکُمْ»
با کفو (هماهنگی و توافق و تماثل در جسم و جان، روحیّه و اخلاق) خود ازدواج نمایید.
این احتمال نیز وجود دارد که رعایت بعضی صفات در زنان از اهمیّت بیشتری برخوردار باشد، زیرا در جای خود به اثبات رسیده است که صفات مادر از طریق شیر به فرزندان منتقل می‌شود.
نقش و تاثیر باورهای دینی و اخلاقی در ایجاد آرامش در زندگی خانوادگی و تربیت صحیح آنها، قابل انکار نیست. بر این اساس است که
قرآن کریم با صراحت، ازدواج با زنان و مردان
مشرک را نهی می‌کند و ازدواج با آنان را منوط به
ایمان آوردنشان می‌داند. در ضمن یادآور می‌شود که اگر زیبایی ظاهری یا ثروت و مکنت آنان مایه اعجاب شما گردد، باز هم
کنیز و
برده مؤمن برای ازدواج شایسته‌تر از مرد و زن مشرک می‌باشد. «وَلَا تَنکِحُوا ٱلْمُشْرِکَاتِ حَتَّیٰ یُؤْمِنَّ ۚ وَلَاَمَةٌ مُّؤْمِنَةٌ خَیْرٌ مِّن مُّشْرِکَةٍ وَلَوْ اَعْجَبَتْکُمْ وَلَا تُنکِحُوا۟ ٱلْمُشْرِکِینَ حَتَّیٰ یُؤْمِنُوا۟ وَلَعَبْدٌ مُّؤْمِنٌ خَیْرٌ مِّن مُّشْرِکٍ؛
» از آن‌جا که ازدواج پایه اصلی تکثیر نسل و گسترش جامعه است و محیط تربیتی خانواده در سرنوشت فرزندان بسیار مؤثر می‌باشد و شرک مایه انواع انحراف‌ها و در حقیت آتش سوزانی است در
دنیا و
آخرت، از این‌رو قرآن اجازه نمی‌دهد که مسلمانان خود را در این آتش سوزان بیافکنند و تاکید می‌کند که باید بنیان مقدّس ازدواج بر پایه باورهای دینی و اعتقادات مذهبی بنا گذارده شود.
خداوند در آیه دیگری چنین فرموده است: «ٱلطَّیِّبَٰتُ لِلطَّیِّبِینَ وَٱلطَّیِّبُونَ لِلطَّیِّبَٰتِ؛
زنان پاکیزه و نیکو، لایق مردانی این‌چنین می‌باشند و مردان پاک و طیّب از آن زنانی این‌چنین می‌باشند.»
سفارش به ملاک عمل قرار دادن دینداری در انتخاب
همسر، از نظر اسلام آن‌قدر با اهمیّت است که در این‌باره روایات در مورد زنان و مردان هر دو وارد شده و به آنها تاکید می‌کند تا در وقت ازدواج رعایت گردند.
امام باقر (علیه‌السّلام) نقل می‌کند، مردی به محضر پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شرفیاب شد و در امر ازدواج
مشورت کرد، حضرت فرمود:
همسری دیندار برای خود انتخاب کن تا بدین وسیله
خیر و
سعادت تو فراهم گردد. «انْکِحْ وَ عَلَیْکَ بِذَاتِ الدِّینِ تَرِبَتْ یَدَاکَ».
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: اگر مرد
همسر خود را فقط با معیار جمال و زیبایی و مال و مکنت انتخاب نماید، به خود واگذار می‌شود (معلوم نیست از این ناحیه خیری به آنان برسد) ولی اگر ملاک انتخاب
همسر، دینداری وی باشد، خداوند متعال جمال و مال را هم به آنان خواهد داد. «وَ اِذَا تَزَوَّجَهَا لِدِینِهَا رَزَقَهُ اللهُ الْجَمَالَ وَ الْمَالَ».
پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: آن‌گاه که خداوند بخواهد خیر دنیا و آخرت را برای فردی جمع‌آورد او را از چهار نعمت ذیل برخوردار می‌سازد، قلبی که نسبت به عظمت خداوند خاشع باشد، زبانی که ذکر خدا گوید، جسمی که بر بلا و مصیبت
صبر نماید و زن با ایمانی که اگر به او نظر افکند، شادمان گردد و ناموس خود و مال شوهر را در غیاب او حفظ نماید. «وَ زَوْجَةً مُؤْمِنَةً تَسُرُّهُ اِذَا نَظَرَ اِلَیْهَا وَ تَحْفَظُهُ اِذَا غَابَ عَنْهَا فِی نَفْسِهَا وَ مَالِهِ».
در روایت دیگری نیز آمده است، بر شما باد ازدواج با دینداران. «فَعَلَیْکُمْ بِذَاتِ الدِّینِ».
بشار واسطی می‌گوید: به امام باقر (علیه‌السّلام) نامه‌ای نوشتم و در مورد ازدواج دخترم و اینکه شوهر آینده او دارای چه صفاتی باشد، مشورت کردم. آن حضرت در پاسخ من نوشت، اگر جوانی از دختر شما خواستگاری کرد، و از اعتقادات دینی و امانتداری وی رضایت داشتید دخترت را به ازدواج با او ترغیب کن، زیرا دختران اگر شوهر مناسب، آنها را خواستگاری کند و به ازدواج با او رضایت ندهند، این امر موجب
فتنه و
فساد بزرگ خواهد شد. «فَکَتَبَ اِلَیَّ مَنْ خَطَبَ اِلَیْکُمْ فَرَضِیتُمْ دِینَهُ وَ اَمَانَتَهُ فَزَوِّجُوهُ اِلَّا تَفْعَلُوهُ تَکُنْ فِتْنَةٌ فِی الْاَرْضِ وَ فَسادٌ کَبِیرٌ».
شبیه این مضمون در دو روایت دیگر از آن حضرت نقل شده است.
امام صادق (علیه‌السّلام) از پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل می‌کند که فرموده است: از سعادت مرد است که زنی درست کردار داشته باشد. «مِنْ سَعَادَةِ الْمَرْءِ الزَّوْجَةُ الصَّالِحَةُ»
از
امام رضا (علیه‌السّلام) نقل شده که فرموده است، هیچ فایده‌ای برای بنده خدا بهتر از این نیست که زنی صالح و نیکو رفتار داشته باشد. زنی که هرگاه شوهر، او را ببیند مسرور گردد و در غیاب شوهر مال وی و ناموس خود را حفظ نماید. «مَا اَفَادَ عَبْدٌ فَائِدَةً خَیْراً مِنْ زَوْجَةٍ صَالِحَةٍ اِذَا رَآهَا سَرَّتْهُ وَ اِذَا غَابَ عَنْهَا حَفِظَتْهُ فِی نَفْسِهَا وَ مَالِهِ».
به همین مضمون روایت دیگری نیز نقل شده است.
همچنین امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: پنج خصلت است که اگر انسان یکی از آنها را نداشته باشد، در زندگی احساس کمبود می‌کند، فکر ناراحت است و به‌خوبی نمی‌توان از آن استفاده کرد، و آن پنج چیز عبارتند از:
سلامتی جسمانی،
امنیّت، گشایش در
روزی، انیس موافق. از ایشان سؤال شد، مقصود از انیس موافق کیست؟ فرمودند: زن صالحِ (نیک رفتار) و فرزند صالح «الزَّوْجَةُ الصَّالِحَةُ وَ الْوَلَدُ الصَّالِحُ».
پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) فرموده است: از گیاهانی که در لجن‌زار و مزبله می‌روید اجتناب کنید، از ایشان سؤال شد، این گیاهی که بر مزبله می‌روید چیست؟ فرمود: زن زیبایی که در خانواده پست و فرومایه که دارای سوء سابقه می‌باشند، پرورش یابد. «اِیَّاکُمْ وَ خَضْرَاءَ الدِّمَنِ قِیلَ یَا رَسُولَ اللهِ وَ مَا خَضْرَاءُ الدِّمَنِ قَالَ الْمَرْاَةُ الْحَسْنَاءُ فِی مَنْبِتِ السَّوْءِ».
بعضی از فقها فرموده‌اند: «مقصود از اصالت خانوادگی اینست که، پدر و مادر
همسر،
مسلمان،
مؤمن و پرهیزگار باشند».
همچنین از آن حضرت نقل شده که فرموده‌اند: از خانواده‌های با اصل و شایسته
همسر برگزینید، زیرا ریشه‌ها سرایت کننده‌اند. «تَزَوَّجُوا فِی الْحُجْزِ الصَّالِح فَانَّ العِرْقَ دَسَّاسٌ».
شخصی به نام ابراهیم کرخی می‌گوید، به امام صادق (علیه‌السّلام) عرض کردم، زنم فوت کرده از شخصی خواستگاری نمودم، او موافقت کرده است و تصمیم به ازدواج دارم، حضرت (علیه‌السّلام) فرمود: خوب فکر کن با چه کسی همبستر می‌شوی و چه کسی را در اموال خود شریک قرار می‌دهی و بر دین و اسرار درونی خویش مطّلع می‌سازی؟ اگر نیاز به زن داری، دختر باکره‌ای که منتسب به خانواده‌ای که اهل خیر و خوش خُلق باشند، انتخاب کن. «انْظُرْ اَیْنَ تَضَعُ نَفْسَکَ وَ مَنْ تُشْرِکُهُ فِی مَالِکَ وَ تُطْلِعُهُ عَلَی دِینِکَ وَ سِرِّکَ فَاِنْ کُنْتَ لَا بُدَّ فَاعِلًا فَبِکْراً تُنْسَبُ اِلَی الْخَیْرِ وَ اِلَی حُسْنِ الْخُلُقِ».
به‌نظر می‌رسد عامل وراثت، روشن‌ترین دلیل این توصیه‌ها است، کسانی که به آینده فرزندان خویش می‌اندیشند و می‌خواهند فرزندانی سالم، زیبا، خوش خلق و دیندار داشته باشند، باید قبل از ازدواج در موضوع اصالت خانوادگی و محیط رشد و نموّ
همسر آینده خود دقّت کنند. مرد باید به هنگام انتخاب
همسر دقّت کند که برای نطفه خود چه جایگاهی را انتخاب می‌کند و سرنوشت فرزند آینده‌اش را به‌دست چگونه زنی می‌سپارد، زیرا
همسری که از خانواده اصیل و نجیب باشد، بهتر می‌تواند کودکان را تربیت کند. هم‌چنان‌که لازم است زن نیز دقّت نماید ناموس خود را در اختیار چگونه مردی قرار می‌دهد و نطفه چه پدری را در رحم خود پذیرا می‌گردد و آیا این پدر خواهد توانست
حقوق پدری را برای فرزندش ادا نماید و به شایستگی او را سرپرستی کند.
از جمله صفات پسندیده که در انتخاب
همسر به آن تاکید شده و فقیهان
شیعه و
اهل‌سنّت به استحباب آن تاکید نموده‌اند، این است که
همسر، پاکدامن و
عفیف باشد و از آلودگی و عدم عفّت پرهیز داشته باشد و بتواند صاحب فرزند شود. (عقیم و نازا نباشد).
جابر بن عبدالله انصاری می‌گوید از
پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) شنیدم که فرمود: بهترین زن‌های شما آنانی هستند که می‌توانند بارور شوند، عفیف و پاکدامنند، با نزدیکان خود با عزّت زندگی می‌کنند، در مقابل شوهر خاضع و فروتن باشند، برای شوهر، خود را زیبا قرار می‌دهند، ولی از دید غیرشوهر، خود را مستور نگه می‌دارند... «اِنَّ خَیْرَ نِسَائِکُمُ الْوَلُودُ الْوَدُودُ الْعَفِیفَةُ الْعَزِیزَةُ فِی اَهْلِهَا الذَّلِیلَةُ مَعَ بَعْلِهَا...».
حکمت سفارش به این شرط معلوم است، زیرا با فرزند، نسل انسان باقی می‌ماند. فرزندان، مونس و امید آینده والدین می‌باشند و به‌همین دلیل است که
حضرت زکریّا (علیه‌السّلام) از خداوند درخواست فرزند می‌کند تا او را از تنهایی برهاند و عرضه می‌دارد: «رَبِّ لاَ تَذَرْنِی فَرْداً وَ اَنْتَ خَیْرُ الْوَارِثِینَ؛
پروردگارا مرا تنها و بی وارث مگذار و تویی بهترین وارث.»
همچنین از آن حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل شده که خطاب به
ابن عباس فرموده است: «یَا ابْنَ عباس بَیْتٌ لاَ صِبیْانَ فِیهِ لاَ بَرَکَةَ فِیهِ».
خانه‌ای که در آن کودکی نباشد، خیر و برکت ندارد. و نیز فرموده است: فرزند صالح گلی از گلهای بهشت است. «الْوَلَدُ الصَّالِحُ رَیْحَانَةٌ مِنْ رَیَاحِینِ الْجَنَّةِ».
هر چند عدم سلامت جسم و روان، موجب تحریم ازدواج نیست، ولی با توجّه به توصیه‌هایی که از سوی ائمه اطهار (علیهم‌السّلام) نسبت به این موضوع در انتخاب
همسر شده است، می‌توان آن‌را از جمله عوامل مؤثر در امر ازدواج و سرنوشت فرزندان دانست. به همین‌جهت است که برای شناخت سلامتی و تندرستی، اسلام به زن و مرد اجازه می‌دهد که قبل از ازدواج همدیگر را ببینند.
در روایات بسیاری توصیه شده است که با کسانی ازدواج کنید که از لحاظ بدنی نیرومند، چهارشانه و قوی باشند. رعایت این امور در سلامتی فرزندان و شکل ظاهری، تاثیر غیر قابل انکار دارد. در ذیل به بعضی از روایاتی که در این زمینه صادر شده، اشاره می‌گردد:
۱. از
حضرت امیرالمؤمنین (علیه‌السّلام) نقل شده که فرموده‌اند: با دخترانی ازدواج کنید که از نظر چهره متوسط بین سفید پوست و سیاه پوست، هیکل قوی، چشم مشکی و گشاده، و قد او نیز متوسط بین طویل و قصیر باشد، و به‌طور کلّی از نظر جسمانی، سالم و از نظر قیافه و شکل ظاهری زیبا باشد. قال: «تَزَوَّجُوا سَمْرَاءَ عَیْنَاءَ عَجْزَاءَ مَرْبُوعَةً...».
۲. از
امام رضا (علیه‌السّلام) نقل شده که فرموده‌اند: از سعادت مرد است که با زن سفید چهره ازدواج کند و نقاب از روی او بردارد. «مِنْ سَعَادَةِ الرَّجُلِ اَنْ یَکْشِفَ الثَّوْبَ عَنِ امْرَاَةٍ بَیْضَاءَ».
۳. در روایتی
امام صادق (علیه‌السّلام) می‌فرماید: زن زیبا بلغم (مقصود از بلغم، اخلاط جسد است. این کلمه اشاره به یکی از طبایع چهارگانه جسم است که بر اساس طبّ قدیم از آن بحث می‌شود.
) را از بین می‌برد. «الْمَرْاَةُ الْجَمِیلَةُ تَقْطَعُ الْبَلْغَمَ».
۴. همچنین بر طبق حدیث دیگری فرموده است: آن‌گاه که خواستید با فردی ازدواج کنید از موهای او نیز سؤال کنید، همان‌گونه که از صورت ظاهری او سؤال می‌کنید. زیرا مو، یکی از دو زیبایی است. «اِذَا اَرَادَ اَحَدُکُمْ اَنْ یَتَزَوَّجَ فَلْیَسْاَلْ عَنْ شَعْرِهَا کَمَا یَسْاَلُ عَنْ وَجْهِهَا فَاِنَّ الشَّعْرَ اَحَدُ الْجَمَالَیْنِ».
ناگفته نماند هر چند باید جمال و زیبایی ظاهری
همسر در وقت ازدواج مورد توجّه قرار گیرد و این امر برای دختر و پسر با اهمیّت است، ولی همان‌گونه که در ذیل عناوین قبل توضیح داده شد، نباید تنها به این جنبه بسنده شود و ابعاد دیگر نیز نباید مورد غفلت قرار گیرد. در
روایت صحیح،
هشام بن حکم از امام صادق (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که فرمود: اگر مرد به‌خاطر جمال و مال دختری، اقدام به ازدواج با او نماید به خودش واگذار می‌شود (نه مالی به‌دست می‌آورد و نه جمال و زیبایی باقی می‌ماند) ولی اگر در ازدواج جنبه دینداری
همسر مورد توجّه قرار گیرد، خداوند زیبایی و مال را نیز عطا می‌فرماید.
در روایات بر سلامتی روانی
همسر تاکید فراوان شده و به دختر و پسر توصیه شده است در وقت ازدواج علاوه بر مورد توجّه قرار دادن ظاهر و جسم، به صفات روحی نیز دقّت کنند.
شیخ کلینی در کتاب شریف
اصول کافی، بابی را با عنوان بهترین زن‌ها آورده و در آن روایاتی جمع‌آوری نموده است. در این روایات از صفاتی سخن به میان آمده و به آن سفارش شده که اگر
همسر آنها را دارا باشد، دلیل بر سلامت روحی اوست و زمینه را برای توافق اخلاقی زوجین و آرامش خانواده فراهم می‌نماید، مانند:
۱.
پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) می‌فرماید: بهترین زن‌های شما، آنهایی هستند که پاکیزه غذا طبخ کنند، بوی پاکیزه از آنها استشمام شود، اگر مالی را
انفاق کند در راه خیر و معروف باشد، و اگر سکوت کند سکوتش پسندیده و مناسب است، چنین زنی کردارش مورد رضایت خدا و کارگزار اوست و کسی که کارگزار خدا و به فرمان اوست، ناامید و محروم نمی‌گردد. «خَیْرُ نِسَائِکُمُ الطَّیِّبَةُ الطَّعَامِ، الطَّیِّبَةُ الرِّیحِ، الَّتِی اِنْ اَنْفَقَتْ اَنْفَقَتْ بِمَعْرُوفٍ، وَ اِنْ اَمْسَکَتْ اَمْسَکَتْ بِمَعْرُوفٍ، فَتِلْکَ عَامِلٌ مِنْ عُمَّالِ اللهِ وَ عَامِلُ اللهِ لاَ یَخِیبُ».
همین مضمون از امام صادق (علیه‌السّلام) نیز روایت شده است.
بوی پاکیزه در این روایت هر چند ظهور در بوی گل و گلاب و ریاحین دارد، در کنار طبخ غذا قرار گرفتن نیز قرینه بر اراده همین معنی است، ولی حمل آن بر
اخلاق نیک نیز بعید به‌نظر نمی‌رسد، چرا که اخلاق نیک نیز فضای خانواده را معطّر می‌کند و موجب سکون و آرامش می‌گردد و در روحیّه و تربیت فرزندان، تاثیر فزاینده دارد. جمله‌های بعد هم قرینه برای معنی اخیر است. سکوت بجا و مناسب، عبارت دیگری از اخلاق، صبر و متانت و فهم برخورد در خانواده می‌باشد.
۲. امام صادق (علیه‌السّلام) از پیغمبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) نقل می‌کند که فرموده است: برای مرد مسلمان، بعد از
اسلام هیچ فایده‌ای بیش‌تر از این نیست که دارای زن مسلمانی باشد، با این ویژگی‌ها، که چون به او نظر افکند مسرور گردد، اوامر شوهر را اطاعت کند، در غیاب شوهر ناموس خود را حفظ نماید. «مَا اسْتَفَادَ امْرُؤٌ مُسْلِمٌ فَائِدَةً بَعْدَ الْاِسْلَامِ اَفْضَلَ مِنْ زَوْجَةٍ مُسْلِمَةٍ تَسُرُّهُ اِذَا نَظَرَ اِلَیْهَا وَ تُطِیعُهُ اِذَا اَمَرَهَا وَ تَحْفَظُهُ اِذَا غَابَ عَنْهَا فِی نَفْسِهَا وَ مَالِهِ».
بی‌تردید لازمه اطاعت از شوهر و حفظ عفاف و دامن در غیاب وی، توافق اخلاقی و پاکی و قداست معنوی است.
مستحب است
همسر آشنا به تکالیف و وظایف خویش باشد. در روایتی امام صادق (علیه‌السّلام) از پیغمبر اکرم (علیه‌السّلام) نقل می‌کند که فرموده است: با زنانی ازدواج کنید که تیزبین و از فهم بالا برخوردارند و نسبت به وظایف همسرداری آشنایند.
ازدواج با چنین زن‌هایی، مایه
برکت و خوشبختی است. «تَزَوَّجُوا الزُّرْقَ (زُرق بضم زاء و فتح راء مشدد، به معنی تیزبین و فهم بالاست.
) فَاِنَّ فِیهِنَّ الْیُمْنَ».
در روایت دیگری آمده است، ازدواج با چنین زن‌هایی دارای برکت است. «فَاِنَّ فِیهِنَّ الْبَرَکَةَ».
امام خمینی در
تحریرالوسیله می‌نویسد: از چیزهایی که سزاوار است که انسان به آن اهتمام بورزد، این است که در
صفات کسی که می‌خواهد با او
ازدواج نماید، دقت کند.
از
پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «برای نطفه‌هایتان اختیار کنید پس به‌درستی که دایی یکی از همخواب‌ها است». و در خبر دیگر است: «برای نطفه‌های خود اختیار کنید پس به‌درستی که فرزندان
شبیه دایی‌ها می‌باشند». و از مولای ما
امام صادق (علیه‌السلام) است که برای بعضی از اصحابش در وقتی که گفت: «تصمیم گرفته‌ام ازدواج نمایم» فرمود: «ببین نفست را کجا قرار می‌دهی و چه کسی را در مالت شریک می‌نمایی و چه کسی را بر
دین و سرّت مطلع می‌کنی، پس اگر ناچاری که ازدواج نمایی، بکری را بگیر که به خیر و
حسن خلق انتساب دارد». و نیز از امام صادق (علیه‌السلام) است: «به‌درستی زن
گردن‌بند است، پس ببین چه گردن‌بندی به گردن می‌اندازی و برای
زن معادلی نیست؛ نه برای شایسته آنها و نه برای بد آنها، اما شایسته آنها پس
عدل آنها
طلا و نقره نیست و او از طلا و نقره بهتر است و اما بد آنها عدل آنان
خاک نیست و خاک از آنها بهتر است». و همان‌طور که برای مرد سزاوار است که دقت کند چه کسی را برای ازدواج اختیار می‌نماید همچنین برای زن و
اولیاء او هم سزاوار است که نسبت به مرد دقت نمایند، که از مولای ما
امام رضا (علیه‌السلام) از پدرانش از
پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است که فرمود: «
نکاح، بندگی است؛ پس اگر یکی از شما دخترش را به نکاح داد
تحقیقاً او را بنده قرار داده است، پس هرکدام شما ببیند که دختر گرامی‌اش را
بنده چه کسی قرار می‌دهد.»
امام خمینی در ادامه می‌فرماید: سزاوار است که در انتخاب زن، تنها به
جمال و
مال او نگاه نشود، که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «کسی که زنی را ازدواج کند که فقط برای جمالش با او ازدواج می‌کند آنچه را که دوست دارد در او نمی‌یابد و کسی که با زنی فقط به جهت مالش ازدواج کند خدا او را به همان واگذار می‌کند، پس بر شما باد به صاحب دین». بلکه باید زنی را اختیار کند که دارای
صفات شریف و شایسته باشد که در اخبار، مدح او آمده است و صفات بد را نداشته باشد که احادیث به
مذمّت او ناطق‌اند. و جامع‌ترین خبر در این زمینه آن است که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وارد شده که فرمود: «بهترین زنان شما زنی است که
اولادآور و مهربان و
عفیف باشد و در بین اهل خودش
عزیز باشد و نسبت به شوهرش ذلیل و
متواضع باشد و جمالش را بر
شوهر آشکار نماید و بر غیر او، محفوظ باشد؛ زنی که حرف شوهر را می‌شنود و امر او را اطاعت می‌کند - تا اینکه فرمود: - هرآینه خبر بدهم به شما از بدترین زنانتان؟ (او زنی است که) در بین اهلش ذلیل باشد، با شوهر غیر متواضع باشد و نازا و دارای
کینه باشد، زنی که از زشتی پرهیز نمی‌کند؛ وقتی شوهرش غایب می‌شود جمالش را آشکار می‌کند وقتی که شوهرش حاضر است محفوظ می‌شود؛ حرف او را نمی‌شنود و امر او را
اطاعت نمی‌کند و اگر شوهرش با او خلوت کند مانع می‌شود؛ مانند مرکبی که سواری‌اش سخت است و سواری نمی‌دهد؛ عذری را از شوهرش نمی‌پذیرد و گناهی را از او نمی‌گذرد». و در
خبر دیگر از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «بر شما باد به پرهیز و اجتناب از
خضراء دمن، گفته شد یا رسول اللَّه خضراء دمن چیست؟ فرمود: زن زیبا که در جای بدی پرورش یافته.»
ازدواج با زن
زناکار و زنی که از زنا
تولد یافته و ازدواج شخص، با
قابله خود یا
دختر قابله‌اش مکروه است.
و سزاوار نیست که زن شوهری را انتخاب کند که
بدخلق، مخنّث، فاسق و
شارب الخمر باشد.
•
انصاری، قدرت‌الله، احکام و حقوق کودکان در اسلام، ج۱، ص۱۶۸-۱۷۷، برگرفته از بخش «زمینه‌های رعایت حق کودک قبل از ازدواج»، تاریخ بازیابی ۱۳۹۸/۸/۲. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
