• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

حکم جهاد (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



برخی از احکام جهاد در قرآن ذکر شده است.در این مقاله آیات مرتبطبا حكم جهاد معرفی می‌شوند.

فهرست مندرجات

۱ - واجب کفایی
۲ - مشروعیت جهاد
۳ - جهاد درهر حال
۴ - جهاد در شرایع پیشین
۵ - جهاد با جان و مال
۶ - آمادگی نظامیبرای جهاد
۷ - جهاد برای رهایی مستضعفان
۸ - جهاد پیامبر اسلام
۹ - تشویق مؤمنان به جهاد
۱۰ - یاد خداوند در جهاد
۱۱ - عدم جهاد قبل از تشریع
۱۲ - جهاد در برابر کافران صدراسلام
۱۳ - تحقیق قبل از جهاد
۱۴ - استقامت مجاهدان
۱۵ - اطاعت از فرمانده
۱۶ - نشان دادن خشم در جهاد
۱۷ - جهاد بادیه‌نشینان
۱۸ - جهاد بنی‌اسرائیل
       ۱۸.۱ - جهاد در دوران اشموئیل
       ۱۸.۲ - جهاد برای بازپس‌گيرى بيت‌المقدّس
۱۹ - جهاد منافقان
۲۰ - جهاد مؤمنان
۲۱ - اظهار ضعف در جهاد
۲۲ - شرکت در جهاد و مراکز دینی
۲۳ - کشتن دشمن بی‌دفاع
۲۴ - جهاد در قلمرو مسجدالحرام
۲۵ - اظهار اسلام در جهاد
۲۶ - اختلاف هنگام جهاد
۲۷ - جهاد به قصد ریا
۲۸ - جهاد برای دفاع از سرزمین
۲۹ - جهاد بعد از اتمام‌حجت
۳۰ - حمل سلاح در جهاد
       ۳۰.۱ - بیماری مجاهدان
       ۳۰.۲ - آزار دیدن مجاهدان
۳۱ - جهاد معذورین
       ۳۱.۱ - رخصت‌خواهی
۳۲ - جهاد ضعیفان
۳۳ - اجازه در جهاد
۳۴ - انفاق در جهاد
۳۵ - تخلّف از جهاد
       ۳۵.۱ - اعراض از جهادگریزان
       ۳۵.۲ - تائبان متخلف جنگ تبوک
       ۳۵.۳ - عدم پذيرش عذر متخلّفان از جهاد
       ۳۵.۴ - حرمت تخلّف از جهاد
۳۶ - تعدّى از حكم جهاد
۳۷ - تعدّى در جهاد
۳۸ - جهاد با اهل بغى‌
۳۹ - جهاد با اهل‌كتاب‌
       ۳۹.۱ - نپذیرفتن شرایط ذمه
       ۳۹.۲ - دشمنی با خدا و رسول
       ۳۹.۳ - عدم پایبندی به دین حق
       ۳۹.۴ - شرط متارکه جهاد با اهل‌کتاب
۴۰ - جهاد با پيمان‌شكنان‌
۴۱ - جهاد با كافران‌
       ۴۱.۱ - جهاد پیامبر با کافران
       ۴۱.۲ - جهاد با كافران حربی
       ۴۱.۳ - کافران طعن‌زننده به دین
       ۴۱.۴ - جهاد تا پیروزی
       ۴۱.۵ - کافران فتنه‌گر
       ۴۱.۶ - اخراج کافران از مسجدالحرام
       ۴۱.۷ - جهاد تا حاکمیت جهانی اسلام
       ۴۱.۸ - شرط ترک جهاد با کافران
       ۴۱.۹ - عدم توجه به جمعیت کافران
       ۴۱.۱۰ - تقدم جهاد باکافران همجوار
       ۴۱.۱۱ - جهاد دفاعی با کافران
۴۲ - جهاد با مشركان‌
       ۴۲.۱ - جهاد با مشرکان محارب
       ۴۲.۲ - جهاد با مشرکان صدراسلام
       ۴۲.۳ - شرط متارکه جهاد با مشرکان
۴۳ - جهاد با منافقان‌
       ۴۳.۱ - جهاد همراه با شدت
       ۴۳.۲ - جهاد تا تسلیم شدن منافقان
       ۴۳.۳ - ممنوعیت جهاد با منافقان
              ۴۳.۳.۱ - هم‌پیمانی با هم‌پیمانان مسلمانان
              ۴۳.۳.۲ - بی‌طرفی در نبرد مسلمان و کفار
۴۴ - جهاد در ماههاى حرام‌
       ۴۴.۱ - جهاد دفاعی
       ۴۴.۲ - جهاد ابتدائی
۴۵ - فرار از جهاد
       ۴۵.۱ - عقب‌نشینی جهت اخذ تاکتیک
۴۶ - عناوین مرتبط
۴۷ - پانویس
۴۸ - منبع


جهاد، از واجبات کفایی:
۱. لا يَسْتَوِي الْقاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَ الْمُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ عَلَى الْقاعِدِينَ دَرَجَةً وَ كُلًّا وَعَدَ اللَّهُ الْحُسْنى‌ وَ فَضَّلَ اللَّهُ الْمُجاهِدِينَ عَلَى الْقاعِدِينَ أَجْراً عَظِيماً. اين آيه دلالت دارد بر وجوب کفایی جهاد، زيرا اگر جهاد واجب عینی بود، در اين صورت، تاركان بدون عذر جهاد، مستحقّ هيچ اجر و پاداشى نبودند، در حالى كه مى‌گويند: آنها هم بهره‌مند از پاداش هستند.
۲. وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ لَعَلَّهُمْ يَحْذَرُونَ. برخى مفسّران گفته‌اند: معناى آيه اين است كه همه مؤمنان نبايد روانه جنگ شوند و پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله را در مدینه تنها بگذارند، بلكه عدّه‌اى بايد بمانند تا در -دين‌- تفقّه كنند و جهادکنندگان را انذار نمايند.


در راه خدا بودن، ملاك مشروعیّت جهاد:
۱. وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ.
۲. إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ الَّذِينَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولئِكَ يَرْجُونَ رَحْمَتَ اللَّهِ‌ ....
۳. وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۴. أَ لَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌ إِذْ قالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنا مَلِكاً نُقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتالُ أَلَّا تُقاتِلُوا قالُوا وَ ما لَنا أَلَّا نُقاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۵. قَدْ كانَ لَكُمْ آيَةٌ فِي فِئَتَيْنِ الْتَقَتا فِئَةٌ تُقاتِلُ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۶. وَ كَأَيِّنْ مِنْ نَبِيٍّ قاتَلَ مَعَهُ رِبِّيُّونَ كَثِيرٌ فَما وَهَنُوا لِما أَصابَهُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۷. وَ لِيَعْلَمَ الَّذِينَ نافَقُوا وَ قِيلَ لَهُمْ تَعالَوْا قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۸. ... فَالَّذِينَ هاجَرُوا وَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ وَ أُوذُوا فِي سَبِيلِي وَ قاتَلُوا وَ قُتِلُوا لَأُكَفِّرَنَّ عَنْهُمْ‌ سَيِّئاتِهِمْ وَ لَأُدْخِلَنَّهُمْ جَنَّاتٍ تَجْرِي مِنْ تَحْتِهَا الْأَنْهارُ ثَواباً مِنْ عِنْدِ اللَّهِ‌ ....
۹. وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۱۰. الَّذِينَ آمَنُوا يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۱۱. فَقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۱۲. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا ....
۱۳. لا يَسْتَوِي الْقاعِدُونَ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ غَيْرُ أُولِي الضَّرَرِ وَ الْمُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ‌ ....
۱۴. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... وَ جاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ‌ ....
۱۵. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا مَنْ يَرْتَدَّ مِنْكُمْ عَنْ دِينِهِ فَسَوْفَ يَأْتِي اللَّهُ بِقَوْمٍ يُحِبُّهُمْ وَ يُحِبُّونَهُ أَذِلَّةٍ عَلَى الْمُؤْمِنِينَ أَعِزَّةٍ عَلَى الْكافِرِينَ يُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۱۶. إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۱۷. وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ... أُولئِكَ هُمُ الْمُؤْمِنُونَ حَقًّا ....
۱۸. أَ جَعَلْتُمْ سِقايَةَ الْحاجِّ وَ عِمارَةَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ كَمَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ جاهَدَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا يَسْتَوُونَ عِنْدَ اللَّهِ‌ ....
۱۹. الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ‌ ....
۲۰. انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالًا وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۲۱. فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَ كَرِهُوا أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۲۲. إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ‌ ....
۲۳. وَ جاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ هُوَ اجْتَباكُمْ‌ ....
۲۴. إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۲۵. وَ ما لَكُمْ أَلَّا تُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۲۶. إِنَّ اللَّهَ يُحِبُّ الَّذِينَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِهِ صَفًّا ....
۲۷. تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ‌ ....
۲۸. إِنَّ رَبَّكَ‌ ... عَلِمَ أَنْ سَيَكُونُ مِنْكُمْ مَرْضى‌ وَ آخَرُونَ يَضْرِبُونَ فِي الْأَرْضِ يَبْتَغُونَ مِنْ فَضْلِ اللَّهِ وَ آخَرُونَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....


وجوب رفتن به سوى جهاد در راه خدا، در هر حال:
انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالًا وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....


وجوب جهاد در راه خدا، داراى پيشينه در شرايع پيشين (تورات و انجیل):
إِنَّ اللَّهَ اشْتَرى‌ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ أَنْفُسَهُمْ وَ أَمْوالَهُمْ‌ بِأَنَّ لَهُمُ الْجَنَّةَ يُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَيَقْتُلُونَ وَ يُقْتَلُونَ وَعْداً عَلَيْهِ حَقًّا فِي التَّوْراةِ وَ الْإِنْجِيلِ‌ ....


وجوب جهاد در راه خدا، با جان و مال:
۱. إِنَّ الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الَّذِينَ آوَوْا وَ نَصَرُوا أُولئِكَ بَعْضُهُمْ أَوْلِياءُ بَعْضٍ وَ الَّذِينَ آمَنُوا وَ لَمْ يُهاجِرُوا ما لَكُمْ مِنْ وَلايَتِهِمْ مِنْ شَيْ‌ءٍ حَتَّى يُهاجِرُوا ....
۲. الَّذِينَ آمَنُوا وَ هاجَرُوا وَ جاهَدُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ أَعْظَمُ دَرَجَةً عِنْدَ اللَّهِ‌ ....
۳. لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ.
۴. إِنَّمَا الْمُؤْمِنُونَ الَّذِينَ آمَنُوا بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ ثُمَّ لَمْ يَرْتابُوا وَ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ أُولئِكَ هُمُ الصَّادِقُونَ.
۵. تُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ رَسُولِهِ وَ تُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ.


وجوب آمادگی رزمی و تقويت قواى نظامى و تهيّه ادوات جنگی براى جهاد و نبرد با دشمنان:
۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا اصْبِرُوا وَ صابِرُوا وَ رابِطُوا ... طبق يك تفسير «رابطوا» به معناى آمادگی نظامی در برابر دشمن است، مانند آيه «و أعدّوا لهم مااستطعتم من قوّة».
۲. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا خُذُوا حِذْرَكُمْ فَانْفِرُوا ثُباتٍ أَوِ انْفِرُوا جَمِيعاً.
۳. وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ‌ ....


وجوب جهاد و مبارزه، براى رهايى مستضعفان موحّد از ستم:
وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها ....


وجوب جهاد بر پیامبراکرم صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. فَقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ‌ ....
۲. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ‌ ....
۳. فَلا تُطِعِ الْكافِرِينَ وَ جاهِدْهُمْ بِهِ جِهاداً كَبِيراً.


پيامبراكرم صلى‌الله‌عليه‌وآله مأمور بسیج و تشویق مؤمنان به جهاد در راه خدا:
۱. فَقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا ....
۲. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ.


لزوم ياد فراوان خداوند، در هنگامه جهاد و ميدان نبرد:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا وَ اذْكُرُوا اللَّهَ كَثِيراً لَعَلَّكُمْ تُفْلِحُونَ.


عدم جواز شروع جنگ از سوى مسلمان، قبل از تشریع و فرمان خداوند:
وَدَّ كَثِيرٌ مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ لَوْ يَرُدُّونَكُمْ مِنْ بَعْدِ إِيمانِكُمْ كُفَّاراً حَسَداً مِنْ عِنْدِ أَنْفُسِهِمْ مِنْ بَعْدِ ما تَبَيَّنَ لَهُمُ الْحَقُّ فَاعْفُوا وَ اصْفَحُوا حَتَّى يَأْتِيَ اللَّهُ بِأَمْرِهِ إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ كُلِّ شَيْ‌ءٍ قَدِيرٌ. مقصود از «يأتى اللّه بأمره» رسيدن فرمان الهی برای جنگیدن با کافران است.


••• ضرورت پايدارى مجاهدان صدر اسلام در مقابل کافران حتّى، در صورت ده برابر بودن عدّه آنان، قبل از پديدار شدن ضعف بصیرت در ميان آنان:
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ‌ الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفاً فَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ صابِرَةٌ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ. مقصود از «ضعفاً» ضعف بصيرت و اراده است، نه ضعف بدن.

••• تخفيف حكم لزوم پايدارى هر يك از رزمندگان، در مقابل ده نفر به مقاومت در مقابل دو نفر:
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ‌ الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفاً فَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ صابِرَةٌ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ.


لزوم تحقيق و دقت از سوى مجاهدان قبل از جهاد، جهت پرهيز از قتل افراد بى گناه در ميدان نبرد:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقى‌ إِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً ....


وجوب استقامت و پايمردى مجاهدان، در مقابل دشمنان:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا ....


اطاعت از فرماندهی در جهاد از تكاليف مسلمانان:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا ... وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ‌ ....


لزوم نشان دادن شدّت و خشم، در جنگ با دشمنان كفرپيشه:
۱. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ‌ ....
۲. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً ....


وجوب جهاد بر بادیه‌نشینان در، صدر اسلام:
قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرابِ سَتُدْعَوْنَ إِلى‌ قَوْمٍ‌ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْراً حَسَناً وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا كَما تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً.




۱۸.۱ - جهاد در دوران اشموئیل

وجوب جهاد بر بنی‌اسرائیل در دوران اشموئیل علیه‌السلام:
أَ لَمْ تَرَ إِلَى الْمَلَإِ مِنْ بَنِي إِسْرائِيلَ مِنْ بَعْدِ مُوسى‌ إِذْ قالُوا لِنَبِيٍّ لَهُمُ ابْعَثْ لَنا مَلِكاً نُقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ قالَ هَلْ عَسَيْتُمْ إِنْ كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتالُ أَلَّا تُقاتِلُوا قالُوا وَ ما لَنا أَلَّا نُقاتِلَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ قَدْ أُخْرِجْنا مِنْ دِيارِنا وَ أَبْنائِنا فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ تَوَلَّوْا إِلَّا قَلِيلًا مِنْهُمْ وَ اللَّهُ عَلِيمٌ بِالظَّالِمِينَ. طبق روايت امام باقر علیه‌السلام و به نظر اكثر مفسّران، مقصود از «لنبىّ» اشموئيل عليه‌السلام است.

۱۸.۲ - جهاد برای بازپس‌گيرى بيت‌المقدّس

وجوب جهاد بر بنى‌اسرائيل، براى بازپس‌گيرى بیت‌المقدّس از جبّاران:
يا قَوْمِ ادْخُلُوا الْأَرْضَ الْمُقَدَّسَةَ الَّتِي كَتَبَ اللَّهُ لَكُمْ وَ لا تَرْتَدُّوا عَلى‌ أَدْبارِكُمْ فَتَنْقَلِبُوا خاسِرِينَ‌ قالُوا يا مُوسى‌ إِنَّ فِيها قَوْماً جَبَّارِينَ وَ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها حَتَّى يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنْ يَخْرُجُوا مِنْها فَإِنَّا داخِلُونَ‌ قالُوا يا مُوسى‌ إِنَّا لَنْ نَدْخُلَها أَبَداً ما دامُوا فِيها فَاذْهَبْ أَنْتَ وَ رَبُّكَ فَقاتِلا إِنَّا هاهُنا قاعِدُونَ.


وجوب جهاد بر منافقان:
۱. وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَ لا تَفْتِنِّي أَلا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ.
۲. وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ.


وجوب جهاد بر مؤمنان:
۱. كُتِبَ عَلَيْكُمُ الْقِتالُ‌ ....
۲. وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ....
۳. فَلْيُقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يَشْرُونَ الْحَياةَ الدُّنْيا بِالْآخِرَةِ ....
۴. وَ ما لَكُمْ لا تُقاتِلُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ الْمُسْتَضْعَفِينَ مِنَ الرِّجالِ وَ النِّساءِ وَ الْوِلْدانِ الَّذِينَ يَقُولُونَ رَبَّنا أَخْرِجْنا مِنْ هذِهِ الْقَرْيَةِ الظَّالِمِ أَهْلُها ....
۵. أَ لَمْ تَرَ إِلَى الَّذِينَ قِيلَ لَهُمْ كُفُّوا أَيْدِيَكُمْ وَ أَقِيمُوا الصَّلاةَ وَ آتُوا الزَّكاةَ فَلَمَّا كُتِبَ عَلَيْهِمُ الْقِتالُ إِذا فَرِيقٌ مِنْهُمْ يَخْشَوْنَ النَّاسَ كَخَشْيَةِ اللَّهِ أَوْ أَشَدَّ خَشْيَةً وَ قالُوا رَبَّنا لِمَ كَتَبْتَ عَلَيْنَا الْقِتالَ‌ ....
۶. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ... وَ جاهِدُوا فِي سَبِيلِهِ‌ ....
۷. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ‌ ....
۸. وَ جاهِدُوا فِي اللَّهِ حَقَّ جِهادِهِ‌ ....
۹. وَ يَقُولُ الَّذِينَ آمَنُوا لَوْ لا نُزِّلَتْ سُورَةٌ فَإِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ مُحْكَمَةٌ وَ ذُكِرَ فِيهَا الْقِتالُ رَأَيْتَ الَّذِينَ فِي قُلُوبِهِمْ مَرَضٌ يَنْظُرُونَ إِلَيْكَ نَظَرَ الْمَغْشِيِّ عَلَيْهِ مِنَ الْمَوْتِ فَأَوْلى‌ لَهُمْ.
۱۰. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا هَلْ أَدُلُّكُمْ عَلى‌ تِجارَةٍ تُنْجِيكُمْ مِنْ عَذابٍ أَلِيمٍ.
۱۱. ... وَ تُجاهِدُونَ فِي سَبِيلِ اللَّهِ بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ‌ ....


اظهار ضعف در مقابل جبهه کفر در ميدان جهاد، حرام و مورد نهى خداوند:
إِنَّ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ صَدُّوا عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ ثُمَّ ماتُوا وَ هُمْ كُفَّارٌ ... فَلا تَهِنُوا وَ تَدْعُوا إِلَى السَّلْمِ وَ أَنْتُمُ الْأَعْلَوْنَ وَ اللَّهُ مَعَكُمْ وَ لَنْ يَتِرَكُمْ أَعْمالَكُمْ.


عدم جواز شركت تمام افراد جامعه در جهاد و خالى گذاشتن مراکز دینی:
وَ ما كانَ الْمُؤْمِنُونَ لِيَنْفِرُوا كَافَّةً فَلَوْ لا نَفَرَ مِنْ كُلِّ فِرْقَةٍ مِنْهُمْ طائِفَةٌ لِيَتَفَقَّهُوا فِي الدِّينِ وَ لِيُنْذِرُوا قَوْمَهُمْ إِذا رَجَعُوا إِلَيْهِمْ‌ ... برخى مفسران گفته‌اند: معناى آيه اين است كه همه‌مؤمنان نبايد روانه جنگ شوند و پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله را در مدينه تنها بگذارند، بلكه عده‌اى بايد بمانند تا در -دين‌- تفقّه كنند و جهادكنندگان را انذار نمايند.


عدم جواز کشتن دشمن، پس از زمين‌گير شدن و قدرت نداشتن او بر دفاع:
فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِداءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزارَها ....


حرمت آغاز جهاد بر مسلمانان، در قلمرو مسجدالحرام (حرم مکّه):
وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّى يُقاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرِينَ.


حرمت تعرّض به دشمن در ميدان جهاد، در صورت اظهار اسلام از سوى وى:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقى‌ إِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً ... درباره «ألقى إليكم السّلام» دو احتمال ذكر شده است: ۱. همانند مسلمانان بر شما سلام كرد؛ ۲. نجنگيدن و تسلیم شدن در برابر سپاه اسلام جهت اظهار مسلمان بودن.


حرمت اختلاف و نزاع، هنگام رويارويى با دشمنان:
۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا ....
۲. وَ أَطِيعُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ لا تَنازَعُوا فَتَفْشَلُوا وَ تَذْهَبَ رِيحُكُمْ‌ ....


جايز نبودن خروج مجاهدان به قصد ریا و سر مستى، براى جهاد با دشمن:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمْ فِئَةً فَاثْبُتُوا ... وَ لا تَكُونُوا كَالَّذِينَ خَرَجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بَطَراً وَ رِئاءَ النَّاسِ‌ ....


جواز جنگ و دفاع مؤمنان از سرزمين خويش، در برابر مهاجمان:
أُذِنَ لِلَّذِينَ يُقاتَلُونَ بِأَنَّهُمْ ظُلِمُوا وَ إِنَّ اللَّهَ عَلى‌ نَصْرِهِمْ لَقَدِيرٌ الَّذِينَ أُخْرِجُوا مِنْ دِيارِهِمْ بِغَيْرِ حَقٍّ إِلَّا أَنْ يَقُولُوا رَبُّنَا اللَّهُ‌ ... اين آيه (۳۹) اولين آيه‌اى است كه در آن اجازه جنگ به‌ مسلمانان داده شد.


جواز اعمال قدرت و جهاد با دشمنان، در صورت اتمام حجّت با آنان:
قُلْ إِنَّما يُوحى‌ إِلَيَّ أَنَّما إِلهُكُمْ إِلهٌ واحِدٌ فَهَلْ أَنْتُمْ مُسْلِمُونَ‌ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَقُلْ آذَنْتُكُمْ عَلى‌ سَواءٍ ... برخى مفسّران «آذنتكم على‌ سواء» را به اعلام و تهدید به جنگ و جهاد تفسير كرده‌اند.




۳۰.۱ - بیماری مجاهدان

بيمارى مجاهدان در ميدان نبرد، سبب برداشته شدن وجوب حمل سلاح از آنان:
وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرائِكُمْ وَ لْتَأْتِ طائِفَةٌ أُخْرى‌ لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَ أَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً واحِدَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ‌ ... أَوْ كُنْتُمْ مَرْضى‌ أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ‌ ....

۳۰.۲ - آزار دیدن مجاهدان

آزار ديدن مجاهدان در ميدان نبرد، سبب برداشته شدن وجوب حمل سلاح از آنان:
وَ إِذا كُنْتَ فِيهِمْ فَأَقَمْتَ لَهُمُ الصَّلاةَ فَلْتَقُمْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا أَسْلِحَتَهُمْ فَإِذا سَجَدُوا فَلْيَكُونُوا مِنْ وَرائِكُمْ وَ لْتَأْتِ طائِفَةٌ أُخْرى‌ لَمْ يُصَلُّوا فَلْيُصَلُّوا مَعَكَ وَ لْيَأْخُذُوا حِذْرَهُمْ وَ أَسْلِحَتَهُمْ وَدَّ الَّذِينَ كَفَرُوا لَوْ تَغْفُلُونَ عَنْ أَسْلِحَتِكُمْ وَ أَمْتِعَتِكُمْ فَيَمِيلُونَ عَلَيْكُمْ مَيْلَةً واحِدَةً وَ لا جُناحَ عَلَيْكُمْ إِنْ كانَ بِكُمْ أَذىً مِنْ مَطَرٍ ... أَنْ تَضَعُوا أَسْلِحَتَكُمْ‌ ....




۳۱.۱ - رخصت‌خواهی

جواز رخصت‌خواهى مؤمنان معذور، از پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله براى شركت نكردن در جهاد:
وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ لِيُؤْذَنَ لَهُمْ‌ ...لَيْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى‌ وَ لا عَلَى الَّذِينَ لا يَجِدُونَ ما يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذا نَصَحُوا لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ‌ ... آيه ياد شده درباره معذوران از جهاد نازل شده است.
==سقوط وجوب جهاد===
سقوط وجوب جهاد از معذوران (نابینایان، معلولان، سالخوردگان و ناتوانان مالى و محروم از تجهيز كردن خويش):
وَ جاءَ الْمُعَذِّرُونَ مِنَ الْأَعْرابِ لِيُؤْذَنَ لَهُمْ وَ قَعَدَ الَّذِينَ كَذَبُوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ سَيُصِيبُ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْهُمْ عَذابٌ أَلِيمٌ‌ لَيْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى‌ وَ لا عَلَى الَّذِينَ لا يَجِدُونَ ما يُنْفِقُونَ حَرَجٌ إِذا نَصَحُوا لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ‌ وَ لا عَلَى الَّذِينَ إِذا ما أَتَوْكَ لِتَحْمِلَهُمْ قُلْتَ لا أَجِدُ ما أَحْمِلُكُمْ عَلَيْهِ تَوَلَّوْا وَ أَعْيُنُهُمْ تَفِيضُ مِنَ الدَّمْعِ حَزَناً أَلَّا يَجِدُوا ما يُنْفِقُونَ.


عدم وجوب جهاد بر ضعيفان و بيماران:
لَيْسَ عَلَى الضُّعَفاءِ وَ لا عَلَى الْمَرْضى‌ ... حَرَجٌ إِذا نَصَحُوا لِلَّهِ وَ رَسُولِهِ ما عَلَى الْمُحْسِنِينَ مِنْ سَبِيلٍ وَ اللَّهُ غَفُورٌ رَحِيمٌ.


جايز نبودن اجازه گرفتن بى‌دليل، براى ترک جنگ و جهاد، از پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
۱. انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالًا وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ‌ وَ أَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ... عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ تَعْلَمَ الْكاذِبِينَ.
۲. إِنَّما يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ ارْتابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ.
۳. وَ مِنْهُمْ مَنْ يَقُولُ ائْذَنْ لِي وَ لا تَفْتِنِّي أَلا فِي الْفِتْنَةِ سَقَطُوا وَ إِنَّ جَهَنَّمَ لَمُحِيطَةٌ بِالْكافِرِينَ.
۴. وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ‌ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طُبِعَ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَفْقَهُونَ.
۵. إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَ هُمْ أَغْنِياءُ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَعْلَمُونَ.
۶. وَ إِذْ قالَتْ طائِفَةٌ مِنْهُمْ يا أَهْلَ يَثْرِبَ لا مُقامَ لَكُمْ فَارْجِعُوا وَ يَسْتَأْذِنُ فَرِيقٌ مِنْهُمُ النَّبِيَّ يَقُولُونَ إِنَّ بُيُوتَنا عَوْرَةٌ وَ ما هِيَ بِعَوْرَةٍ إِنْ يُرِيدُونَ إِلَّا فِراراً.


وجوب تأمين هزینه‌های جهاد بر مسلمانان:
۱. وَ أَنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا تُلْقُوا بِأَيْدِيكُمْ إِلَى التَّهْلُكَةِ ... مقصود از «أنفقوا فى سبيل اللّه» اين است كه اموال‌تان را در راه جهاد و دين هزينه نماييد.
۲. وَ أَعِدُّوا لَهُمْ مَا اسْتَطَعْتُمْ مِنْ قُوَّةٍ وَ مِنْ رِباطِ الْخَيْلِ تُرْهِبُونَ بِهِ عَدُوَّ اللَّهِ وَ عَدُوَّكُمْ وَ آخَرِينَ مِنْ دُونِهِمْ لا تَعْلَمُونَهُمُ اللَّهُ يَعْلَمُهُمْ وَ ما تُنْفِقُوا مِنْ شَيْ‌ءٍ فِي سَبِيلِ اللَّهِ يُوَفَّ إِلَيْكُمْ وَ أَنْتُمْ لا تُظْلَمُونَ.
۳. وَ ما لَكُمْ أَلَّا تُنْفِقُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ‌ ... لا يَسْتَوِي مِنْكُمْ مَنْ أَنْفَقَ مِنْ قَبْلِ الْفَتْحِ وَ قاتَلَ أُولئِكَ أَعْظَمُ دَرَجَةً مِنَ الَّذِينَ أَنْفَقُوا مِنْ بَعْدُ وَ قاتَلُوا ....
۴. ما كانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْرابِ أَنْ يَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ لا يَرْغَبُوا بِأَنْفُسِهِمْ عَنْ نَفْسِهِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ لا يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَطَؤُنَ مَوْطِئاً يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَ لا يَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ‌ ... وَ لا يُنْفِقُونَ نَفَقَةً صَغِيرَةً وَ لا كَبِيرَةً وَ لا يَقْطَعُونَ وادِياً إِلَّا كُتِبَ لَهُمْ لِيَجْزِيَهُمُ اللَّهُ أَحْسَنَ ما كانُوا يَعْمَلُونَ. آيه دلالت دارد بر استحباب چيزى كه مستحب بر آن متوقّف است، بلكه دلالت دارد بر وجوب چيزى كه واجب بر آن توقّف دارد و از آنجا كه اين آيه و آيه قبل در مورد جهاد است و جهاد امرى واجب است، انفاق در راه جهاد هم امرى واجب خواهد بود.




۳۵.۱ - اعراض از جهادگریزان

وجوب اعراض از متخلّفان جهادگريز:
لكِنِ الرَّسُولُ وَ الَّذِينَ آمَنُوا مَعَهُ جاهَدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ وَ أُولئِكَ لَهُمُ الْخَيْراتُ وَ أُولئِكَ هُمُ الْمُفْلِحُونَ‌ يَعْتَذِرُونَ إِلَيْكُمْ إِذا رَجَعْتُمْ إِلَيْهِمْ قُلْ لا تَعْتَذِرُوا لَنْ نُؤْمِنَ لَكُمْ قَدْ نَبَّأَنَا اللَّهُ مِنْ أَخْبارِكُمْ وَ سَيَرَى اللَّهُ عَمَلَكُمْ‌ وَ رَسُولُهُ‌ ... سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَكُمْ إِذَا انْقَلَبْتُمْ إِلَيْهِمْ لِتُعْرِضُوا عَنْهُمْ فَأَعْرِضُوا عَنْهُمْ إِنَّهُمْ رِجْسٌ وَ مَأْواهُمْ جَهَنَّمُ‌ ....

۳۵.۲ - تائبان متخلف جنگ تبوک

دستور خداوند به اخذ صدقه از تائبان متخلّف از جنگ تبوک، براى تشديد تكليف بر آنان:
خُذْ مِنْ أَمْوالِهِمْ صَدَقَةً تُطَهِّرُهُمْ وَ تُزَكِّيهِمْ بِها ... اين آيه اشاره به متخلّفان از جنگ تبوك دارد كه پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله موظّف شد از تائبان تخلّف‌كنندگان براى تشديد تكليف، صدقه بگيرد.

۳۵.۳ - عدم پذيرش عذر متخلّفان از جهاد

لزوم خوددارى از پذيرش عذر متخلّفان از جهاد و اذن دادن به آنان، قبل از بررسى درستى و نادرستى ادّعاى آنها:
انْفِرُوا خِفافاً وَ ثِقالًا وَ جاهِدُوا بِأَمْوالِكُمْ وَ أَنْفُسِكُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ ذلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ تَعْلَمُونَ‌ عَفَا اللَّهُ عَنْكَ لِمَ أَذِنْتَ لَهُمْ حَتَّى يَتَبَيَّنَ لَكَ الَّذِينَ صَدَقُوا وَ تَعْلَمَ الْكاذِبِينَ.

۳۵.۴ - حرمت تخلّف از جهاد

حرمت تخلّف از جهاد، در راه اسلام:
۱. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا ما لَكُمْ إِذا قِيلَ لَكُمُ انْفِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ اثَّاقَلْتُمْ إِلَى الْأَرْضِ أَ رَضِيتُمْ بِالْحَياةِ الدُّنْيا مِنَ الْآخِرَةِ فَما مَتاعُ الْحَياةِ الدُّنْيا فِي الْآخِرَةِ إِلَّا قَلِيلٌ.
۲. لَوْ كانَ عَرَضاً قَرِيباً وَ سَفَراً قاصِداً لَاتَّبَعُوكَ وَ لكِنْ بَعُدَتْ عَلَيْهِمُ الشُّقَّةُ وَ سَيَحْلِفُونَ بِاللَّهِ لَوِ اسْتَطَعْنا لَخَرَجْنا مَعَكُمْ يُهْلِكُونَ أَنْفُسَهُمْ وَ اللَّهُ يَعْلَمُ إِنَّهُمْ لَكاذِبُونَ‌ لا يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ‌ ... إِنَّما يَسْتَأْذِنُكَ الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ الْيَوْمِ الْآخِرِ وَ ارْتابَتْ قُلُوبُهُمْ فَهُمْ فِي رَيْبِهِمْ يَتَرَدَّدُونَ.
۳. فَرِحَ الْمُخَلَّفُونَ بِمَقْعَدِهِمْ خِلافَ رَسُولِ اللَّهِ وَ كَرِهُوا أَنْ يُجاهِدُوا بِأَمْوالِهِمْ وَ أَنْفُسِهِمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ قالُوا لا تَنْفِرُوا فِي الْحَرِّ قُلْ نارُ جَهَنَّمَ أَشَدُّ حَرًّا لَوْ كانُوا يَفْقَهُونَ‌ فَلْيَضْحَكُوا قَلِيلًا وَ لْيَبْكُوا كَثِيراً جَزاءً بِما كانُوا يَكْسِبُونَ.
۴. وَ إِذا أُنْزِلَتْ سُورَةٌ أَنْ آمِنُوا بِاللَّهِ وَ جاهِدُوا مَعَ رَسُولِهِ اسْتَأْذَنَكَ أُولُوا الطَّوْلِ مِنْهُمْ وَ قالُوا ذَرْنا نَكُنْ مَعَ الْقاعِدِينَ.
۵. إِنَّمَا السَّبِيلُ عَلَى الَّذِينَ يَسْتَأْذِنُونَكَ وَ هُمْ أَغْنِياءُ رَضُوا بِأَنْ يَكُونُوا مَعَ الْخَوالِفِ وَ طَبَعَ اللَّهُ عَلى‌ قُلُوبِهِمْ فَهُمْ لا يَعْلَمُونَ.
۶. ما كانَ لِأَهْلِ الْمَدِينَةِ وَ مَنْ حَوْلَهُمْ مِنَ الْأَعْرابِ أَنْ يَتَخَلَّفُوا عَنْ رَسُولِ اللَّهِ وَ لا يَرْغَبُوا بِأَنْفُسِهِمْ عَنْ نَفْسِهِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ لا يُصِيبُهُمْ ظَمَأٌ وَ لا نَصَبٌ وَ لا مَخْمَصَةٌ فِي سَبِيلِ اللَّهِ وَ لا يَطَؤُنَ مَوْطِئاً يَغِيظُ الْكُفَّارَ وَ لا يَنالُونَ مِنْ عَدُوٍّ نَيْلًا إِلَّا كُتِبَ لَهُمْ بِهِ عَمَلٌ صالِحٌ إِنَّ اللَّهَ لا يُضِيعُ أَجْرَ الْمُحْسِنِينَ.
۷. قُلْ لِلْمُخَلَّفِينَ مِنَ الْأَعْرابِ سَتُدْعَوْنَ إِلى‌ قَوْمٍ أُولِي بَأْسٍ شَدِيدٍ تُقاتِلُونَهُمْ أَوْ يُسْلِمُونَ فَإِنْ تُطِيعُوا يُؤْتِكُمُ اللَّهُ أَجْراً حَسَناً وَ إِنْ تَتَوَلَّوْا كَما تَوَلَّيْتُمْ مِنْ قَبْلُ يُعَذِّبْكُمْ عَذاباً أَلِيماً.


حرمت تجاوز از احكام و مقررات جهاد:
وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ‌ وَ لا تَعْتَدُوا إِنَّ اللَّهَ لا يُحِبُّ الْمُعْتَدِينَ.


حرمت تعدّى و تعرّض به دشمن، در هنگامه جهاد و ميدان نبرد، در صورت تسليم شدن او:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا ضَرَبْتُمْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَتَبَيَّنُوا وَ لا تَقُولُوا لِمَنْ أَلْقى‌ إِلَيْكُمُ السَّلامَ لَسْتَ مُؤْمِناً تَبْتَغُونَ عَرَضَ الْحَياةِ الدُّنْيا فَعِنْدَ اللَّهِ مَغانِمُ كَثِيرَةٌ ....


وجوب جهاد با مسلمانان اهل بغی و متجاوزان آنان تا مرز تسليم شدن:
وَ إِنْ طائِفَتانِ مِنَ الْمُؤْمِنِينَ اقْتَتَلُوا فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما فَإِنْ بَغَتْ إِحْداهُما عَلَى الْأُخْرى‌ فَقاتِلُوا الَّتِي تَبْغِي حَتَّى تَفِي‌ءَ إِلى‌ أَمْرِ اللَّهِ فَإِنْ فاءَتْ فَأَصْلِحُوا بَيْنَهُما بِالْعَدْلِ‌ ....




۳۹.۱ - نپذیرفتن شرایط ذمه

وجوب نبرد با اهل‌کتاب، در صورت نپذيرفتن شرايط ذمّه:
قاتِلُوا الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ. با کسانی از اهل کتاب كه ایمان به خدا، و نه به روز جزا دارند، و نه آنچه را خدا و رسولش تحریم کرده حرام می‌شمرند، و نه آئین حق را می‌پذیرند، پیکار کنید، تا زمانی که جزیه را به دست خود با خضوع و تسلیم بپردازند.»

۳۹.۲ - دشمنی با خدا و رسول

دشمنی اهل‌کتاب با خدا و رسول صلى‌الله‌عليه‌وآله سبب مشروعيّت جهاد با آنان:
هُوَ الَّذِي أَخْرَجَ الَّذِينَ كَفَرُوا مِنْ أَهْلِ الْكِتابِ مِنْ دِيارِهِمْ لِأَوَّلِ الْحَشْرِ ما ظَنَنْتُمْ أَنْ يَخْرُجُوا وَ ظَنُّوا أَنَّهُمْ مانِعَتُهُمْ حُصُونُهُمْ مِنَ اللَّهِ فَأَتاهُمُ اللَّهُ مِنْ حَيْثُ لَمْ يَحْتَسِبُوا وَ قَذَفَ فِي قُلُوبِهِمُ الرُّعْبَ يُخْرِبُونَ بُيُوتَهُمْ بِأَيْدِيهِمْ وَ أَيْدِي الْمُؤْمِنِينَ فَاعْتَبِرُوا يا أُولِي الْأَبْصارِ وَ لَوْ لا أَنْ كَتَبَ اللَّهُ عَلَيْهِمُ الْجَلاءَ لَعَذَّبَهُمْ فِي الدُّنْيا وَ لَهُمْ فِي الْآخِرَةِ عَذابُ النَّارِ ذلِكَ بِأَنَّهُمْ شَاقُّوا اللَّهَ وَ رَسُولَهُ وَ مَنْ يُشَاقِّ اللَّهَ فَإِنَّ اللَّهَ شَدِيدُ الْعِقابِ. او کسی است که کافران اهل کتاب را در اولین برخورد (با مسلمانان) از خانه هایشان بیرون راند، گمان نمی‌کردید آنها خارج شوند، و خودشان نیز گمان می‌کردند که دژهای محکمشان آنها را از عذاب الهی مانع می‌شود!...• و اگر نه این بود که خداوند جلای وطن را بر آنها مقرر داشته بود آنها را در همین دنیا مجازات می‌کرد...• این به خاطر آن است که آنها با خدا و رسولش دشمنی کردند و هر کس با خدا دشمنی کند ...

۳۹.۳ - عدم پایبندی به دین حق

ايمان نداشتن به خدا و رسول صلى‌الله‌عليه‌وآله و پايبند نبودن به دین حق، از جمله علل لزوم جهاد با اهل‌کتاب:
قاتِلُوا الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ.

۳۹.۴ - شرط متارکه جهاد با اهل‌کتاب

لزوم متاركه جنگ با اهل‌كتاب، در صورت پذيرش شرايط ذمّه و پرداخت جزیه:
قاتِلُوا الَّذِينَ لا يُؤْمِنُونَ بِاللَّهِ وَ لا بِالْيَوْمِ الْآخِرِ وَ لا يُحَرِّمُونَ ما حَرَّمَ اللَّهُ وَ رَسُولُهُ وَ لا يَدِينُونَ دِينَ الْحَقِّ مِنَ الَّذِينَ أُوتُوا الْكِتابَ حَتَّى يُعْطُوا الْجِزْيَةَ عَنْ يَدٍ وَ هُمْ صاغِرُونَ.


••• وجوب جهاد با پیمان‌شکنان کافر:
۱. وَ إِنْ نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ.
۲. أَ لا تُقاتِلُونَ قَوْماً نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ وَ هَمُّوا بِإِخْراجِ الرَّسُولِ وَ هُمْ بَدَؤُكُمْ أَوَّلَ مَرَّةٍ ... قاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ‌ ....

••• جهاد با سران و رهبران پيمان شكن نظامهاى كفرپيشه، از وظايف ضرورى مسلمانان:
وَ إِنْ نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِي‌ دِينِكُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ.




۴۱.۱ - جهاد پیامبر با کافران

وجوب جهاد بر پيامبر صلى‌الله‌عليه‌وآله با کفار و سختگيرى بر آنان:
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ ... وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ‌ ....

۴۱.۲ - جهاد با كافران حربی

جهاد با كافران جنگ‌افروز و حربى، امرى واجب بر مسلمانان:
۱. وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ‌ ...... وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّى يُقاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرِينَ.
۲. وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَلا عُدْوانَ إِلَّا عَلَى الظَّالِمِينَ.
۳. فَقاتِلْ فِي سَبِيلِ اللَّهِ لا تُكَلَّفُ إِلَّا نَفْسَكَ وَ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَسَى اللَّهُ أَنْ يَكُفَّ بَأْسَ الَّذِينَ كَفَرُوا وَ اللَّهُ أَشَدُّ بَأْساً وَ أَشَدُّ تَنْكِيلًا.
۴. وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَما كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَواءً فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِياءَ حَتَّى يُهاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ لا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَ لا نَصِيراً.
۵. سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَنْ يَأْمَنُوكُمْ وَ يَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّما رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيها فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَ يُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَ يَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أُولئِكُمْ جَعَلْنا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطاناً مُبِيناً.
۶. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ.
۷. إِنْ تَسْتَفْتِحُوا فَقَدْ جاءَكُمُ الْفَتْحُ وَ إِنْ تَنْتَهُوا فَهُوَ خَيْرٌ لَكُمْ وَ إِنْ تَعُودُوا نَعُدْ وَ لَنْ تُغْنِيَ عَنْكُمْ فِئَتُكُمْ شَيْئاً وَ لَوْ كَثُرَتْ وَ أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُؤْمِنِينَ.
۸. قُلْ لِلَّذِينَ كَفَرُوا إِنْ يَنْتَهُوا يُغْفَرْ لَهُمْ ما قَدْ سَلَفَ وَ إِنْ يَعُودُوا فَقَدْ مَضَتْ سُنَّتُ الْأَوَّلِينَ‌ وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ.
۹. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ.
۱۰. وَ إِنْ نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ إِنَّهُمْ لا أَيْمانَ لَهُمْ لَعَلَّهُمْ يَنْتَهُونَ.
۱۱. قاتِلُوهُمْ يُعَذِّبْهُمُ اللَّهُ بِأَيْدِيكُمْ وَ يُخْزِهِمْ وَ يَنْصُرْكُمْ عَلَيْهِمْ وَ يَشْفِ صُدُورَ قَوْمٍ مُؤْمِنِينَ.
۱۲. يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ ... وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ‌ ....
۱۳. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً ....
۱۴. فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِداءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزارَها ذلِكَ وَ لَوْ يَشاءُ اللَّهُ لَانْتَصَرَ مِنْهُمْ وَ لكِنْ لِيَبْلُوَا بَعْضَكُمْ بِبَعْضٍ وَ الَّذِينَ قُتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَلَنْ يُضِلَّ أَعْمالَهُمْ.

۴۱.۳ - کافران طعن‌زننده به دین

وجوب جهاد بر مسلمانان، در صورت طعن به دین از سوى ائمّه كفر:
وَ إِنْ نَكَثُوا أَيْمانَهُمْ مِنْ بَعْدِ عَهْدِهِمْ وَ طَعَنُوا فِي دِينِكُمْ فَقاتِلُوا أَئِمَّةَ الْكُفْرِ ....

۴۱.۴ - جهاد تا پیروزی

وجوب جهاد با كافران تا پیروزی بر آنان:
فَإِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا فَضَرْبَ الرِّقابِ حَتَّى إِذا أَثْخَنْتُمُوهُمْ فَشُدُّوا الْوَثاقَ فَإِمَّا مَنًّا بَعْدُ وَ إِمَّا فِداءً حَتَّى تَضَعَ الْحَرْبُ أَوْزارَها ذلِكَ‌ ....

۴۱.۵ - کافران فتنه‌گر

وجوب نبرد با كافران فتنه‌گر:
۱. وَ قاتِلُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ الَّذِينَ يُقاتِلُونَكُمْ‌ ...وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ‌ ....
۲. وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ ....

۴۱.۶ - اخراج کافران از مسجدالحرام

وجوب جهاد با کافران و اخراج آنان، از اطراف مسجد الحرام:
وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ‌ ... كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرِينَ.

۴۱.۷ - جهاد تا حاکمیت جهانی اسلام

وجوب جهاد با كافران، تا حاكميّت اسلام بر گستره جهان:
وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ لِلَّهِ‌ ....
وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ‌ ....

۴۱.۸ - شرط ترک جهاد با کافران

لزوم ترك جهاد با كافران در صورت دست كشيدن آنان از فتنه‌انگيزى:
۱. أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّى يُقاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرِينَ‌ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ.
۲. وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ.

۴۱.۹ - عدم توجه به جمعیت کافران

••• لزوم مقاومت مؤمنان در جهاد با كافران، حتّى در صورت ده برابر بودن آنان، قبل از پيدايش ضعف بصیرت در ميان آنها:
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ‌ الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفاً فَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ صابِرَةٌ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ.

••• لزوم مقاومت مؤمنان در جهاد با كافران، حتّى در صورت دو برابر بودن افراد آنان:
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ حَرِّضِ الْمُؤْمِنِينَ عَلَى الْقِتالِ إِنْ‌ يَكُنْ مِنْكُمْ عِشْرُونَ صابِرُونَ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ يَغْلِبُوا أَلْفاً مِنَ الَّذِينَ كَفَرُوا بِأَنَّهُمْ قَوْمٌ لا يَفْقَهُونَ‌ الْآنَ خَفَّفَ اللَّهُ عَنْكُمْ وَ عَلِمَ أَنَّ فِيكُمْ ضَعْفاً فَإِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ مِائَةٌ صابِرَةٌ يَغْلِبُوا مِائَتَيْنِ وَ إِنْ يَكُنْ مِنْكُمْ أَلْفٌ يَغْلِبُوا أَلْفَيْنِ بِإِذْنِ اللَّهِ وَ اللَّهُ مَعَ الصَّابِرِينَ.

۴۱.۱۰ - تقدم جهاد باکافران همجوار

تقدّم جهاد با كافران همجوار بر ديگر كافران:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا قاتِلُوا الَّذِينَ يَلُونَكُمْ مِنَ الْكُفَّارِ وَ لْيَجِدُوا فِيكُمْ غِلْظَةً ....

۴۱.۱۱ - جهاد دفاعی با کافران

مقابله به مثل و جهاد دفاعی با كافران متجاوز در حرم خدا، امرى واجب:
وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّى يُقاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرِينَ.


وجوب جهاد با مشرکان:
... وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَما يُقاتِلُونَكُمْ كَافَّةً ....

۴۲.۱ - جهاد با مشرکان محارب

وجوب جهاد با مشرکان محارب و داراى انگيزه جنگ با مسلمانان:
إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِي كِتابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَما يُقاتِلُونَكُمْ كَافَّةً وَ اعْلَمُوا أَنَّ اللَّهَ مَعَ الْمُتَّقِينَ.

۴۲.۲ - جهاد با مشرکان صدراسلام

••• لزوم نبرد بى‌امان با مشركان پيمان‌شكن در صدر اسلام، پس از پايان مهلت چهار ماه:
فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ ....

••• حرمت جهاد با مشرکان مکّه، در مهلت چهار ماه:
فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ ....


۴۲.۳ - شرط متارکه جهاد با مشرکان

لزوم متاركه جهاد با مشركان در صورت گرويدن آنان به اسلام:
۱. وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أَخْرِجُوهُمْ مِنْ حَيْثُ أَخْرَجُوكُمْ وَ الْفِتْنَةُ أَشَدُّ مِنَ الْقَتْلِ وَ لا تُقاتِلُوهُمْ عِنْدَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ حَتَّى يُقاتِلُوكُمْ فِيهِ فَإِنْ قاتَلُوكُمْ فَاقْتُلُوهُمْ كَذلِكَ جَزاءُ الْكافِرِينَ‌ فَإِنِ انْتَهَوْا ... مقصود از «فإن انتهوا ...» دست كشيدن از کفر و پذیرش اسلام است.
۲. وَ قاتِلُوهُمْ حَتَّى لا تَكُونَ فِتْنَةٌ وَ يَكُونَ الدِّينُ كُلُّهُ لِلَّهِ فَإِنِ انْتَهَوْا فَإِنَّ اللَّهَ بِما يَعْمَلُونَ بَصِيرٌ.
۳. فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ فَإِنْ تابُوا وَ أَقامُوا الصَّلاةَ وَ آتَوُا الزَّكاةَ فَخَلُّوا سَبِيلَهُمْ إِنَّ اللَّهَ غَفُورٌ رَحِيمٌ.


وجوب جهاد با منافقان كفر پيشه، در صورت عدم هجرت، بر مسلمانان صدر اسلام:
فَما لَكُمْ فِي الْمُنافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَ اللَّهُ أَرْكَسَهُمْ‌ بِما كَسَبُوا أَ تُرِيدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَما كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَواءً فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِياءَ حَتَّى يُهاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ‌ ... «المنافقين» گروهى بودند كه پس از اظهار اسلام در مدینه به مكّه برگشتند و اظهار كفر نمودند.

۴۳.۱ - جهاد همراه با شدت

لزوم جهاد با منافقان، همراه با شدت:
يا أَيُّهَا النَّبِيُّ جاهِدِ الْكُفَّارَ وَ الْمُنافِقِينَ وَ اغْلُظْ عَلَيْهِمْ‌ ....

۴۳.۲ - جهاد تا تسلیم شدن منافقان

لزوم جهاد با منافقان تا تسليم شدن آنان:
فَما لَكُمْ فِي الْمُنافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَ اللَّهُ أَرْكَسَهُمْ بِما كَسَبُوا أَ تُرِيدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا سَتَجِدُونَ آخَرِينَ يُرِيدُونَ أَنْ يَأْمَنُوكُمْ وَ يَأْمَنُوا قَوْمَهُمْ كُلَّما رُدُّوا إِلَى الْفِتْنَةِ أُرْكِسُوا فِيها فَإِنْ لَمْ يَعْتَزِلُوكُمْ وَ يُلْقُوا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ وَ يَكُفُّوا أَيْدِيَهُمْ فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ ثَقِفْتُمُوهُمْ وَ أُولئِكُمْ جَعَلْنا لَكُمْ عَلَيْهِمْ سُلْطاناً مُبِيناً.

۴۳.۳ - ممنوعیت جهاد با منافقان


۴۳.۳.۱ - هم‌پیمانی با هم‌پیمانان مسلمانان

ممنوعيّت جنگ با منافقان كفر پيشه، در صورت هم‌پيمانى آنان با هم‌پيمان مسلمانان:
فَما لَكُمْ فِي الْمُنافِقِينَ فِئَتَيْنِ وَ اللَّهُ أَرْكَسَهُمْ بِما كَسَبُوا أَ تُرِيدُونَ أَنْ تَهْدُوا مَنْ أَضَلَّ اللَّهُ وَ مَنْ يُضْلِلِ اللَّهُ فَلَنْ تَجِدَ لَهُ سَبِيلًا وَدُّوا لَوْ تَكْفُرُونَ كَما كَفَرُوا فَتَكُونُونَ سَواءً فَلا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ أَوْلِياءَ حَتَّى يُهاجِرُوا فِي سَبِيلِ اللَّهِ فَإِنْ تَوَلَّوْا فَخُذُوهُمْ وَ اقْتُلُوهُمْ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ لا تَتَّخِذُوا مِنْهُمْ وَلِيًّا وَ لا نَصِيراً إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلى‌ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ مِيثاقٌ‌ ....

۴۳.۳.۲ - بی‌طرفی در نبرد مسلمان و کفار

ممنوعيّت جنگ با منافقان كفر صفت، در صورت بيطرفى آنان در نبرد با مسلمانان و كافران:
إِلَّا الَّذِينَ يَصِلُونَ إِلى‌ قَوْمٍ بَيْنَكُمْ وَ بَيْنَهُمْ مِيثاقٌ أَوْ جاؤُكُمْ حَصِرَتْ صُدُورُهُمْ أَنْ يُقاتِلُوكُمْ أَوْ يُقاتِلُوا قَوْمَهُمْ وَ لَوْ شاءَ اللَّهُ لَسَلَّطَهُمْ عَلَيْكُمْ فَلَقاتَلُوكُمْ فَإِنِ اعْتَزَلُوكُمْ فَلَمْ يُقاتِلُوكُمْ وَ أَلْقَوْا إِلَيْكُمُ السَّلَمَ فَما جَعَلَ اللَّهُ لَكُمْ عَلَيْهِمْ سَبِيلًا.




۴۴.۱ - جهاد دفاعی

وجوب جهاد دفاعی، حتّى در ماههای حرام:
۱. الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ فَمَنِ اعْتَدى‌ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى‌ عَلَيْكُمْ‌ .... ماه حرام، در برابر ماه حرام! (اگر دشمنان، احترام آن را شکستند، و در آن با شما جنگیدند، شما نیز حق دارید مقابله به مثل کنید.) و تمام حرامها، (قابل) قصاص است. و (به طور کلی) هر کس به شما تجاوز کرد، همانند آن بر او تعدی کنید!. .. .

۲. إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِي كِتابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَما يُقاتِلُونَكُمْ كَافَّةً .... تعداد ماه‌ها نزد خداوند در کتاب الهی، از آن روز که آسمانها و زمین را آفریده، دوازده ماه است که چهار ماه از آن، ماه حرام است (و جنگ در آن ممنوع می‌باشد.) این، آیین ثابت و پابرجا (ی الهی) است! بنا بر این، در این ماه‌ها به خود ستم نکنید (و از هر گونه خونریزی بپرهیزید)! و (به هنگام نبرد) با مشرکان، دسته جمعی پیکار کنید، همان گونه که آنها دسته جمعی با شما پیکار می‌کنند...

۴۴.۲ - جهاد ابتدائی

حرمت جهاد، در ماههاى حرام:
۱. الشَّهْرُ الْحَرامُ بِالشَّهْرِ الْحَرامِ وَ الْحُرُماتُ قِصاصٌ فَمَنِ اعْتَدى‌ عَلَيْكُمْ فَاعْتَدُوا عَلَيْهِ بِمِثْلِ مَا اعْتَدى‌ عَلَيْكُمْ وَ اتَّقُوا اللَّهَ‌ .... ماه حرام، در برابر ماه حرام! (اگر دشمنان، احترام آن را شکستند، و در آن با شما جنگیدند، شما نیز حق دارید مقابله به مثل کنید.) و تمام حرامها، (قابل) قصاص است. و (به طور کلی) هر کس به شما تجاوز کرد، همانند آن بر او تعدی کنید!. ..

۲. يَسْئَلُونَكَ عَنِ الشَّهْرِ الْحَرامِ قِتالٍ فِيهِ قُلْ قِتالٌ فِيهِ كَبِيرٌ وَ صَدٌّ عَنْ سَبِيلِ اللَّهِ وَ كُفْرٌ بِهِ وَ الْمَسْجِدِ الْحَرامِ‌ .... از تو، در باره جنگ کردن در ماه حرام، سؤال می‌کنند بگو: «جنگ در آن، (گناهی) بزرگ است ولی جلوگیری از راه خدا (و گرایش مردم به آیین حق) و کفر ورزیدن نسبت به او و هتک احترام مسجد الحرام، ...

۳. يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا لا تُحِلُّوا شَعائِرَ اللَّهِ وَ لَا الشَّهْرَ الْحَرامَ‌ .... ‌ای کسانی که ایمان آورده‌اید! شعائر و حدود الهی (و مراسم حج را محترم بشمرید! و مخالفت با آنها) را حلال ندانید! و نه ماه حرام را، ...

۴. فَإِذَا انْسَلَخَ الْأَشْهُرُ الْحُرُمُ فَاقْتُلُوا الْمُشْرِكِينَ حَيْثُ وَجَدْتُمُوهُمْ وَ خُذُوهُمْ وَ احْصُرُوهُمْ وَ اقْعُدُوا لَهُمْ كُلَّ مَرْصَدٍ ....(اما) وقتی ماه‌های حرام پایان گرفت، مشرکان را هر جا یافتید به قتل برسانید و آنها را اسیر سازید و محاصره کنید و در هر کمینگاه، بر سر راه آنها بنشینید!. ..

۵. إِنَّ عِدَّةَ الشُّهُورِ عِنْدَ اللَّهِ اثْنا عَشَرَ شَهْراً فِي كِتابِ اللَّهِ يَوْمَ خَلَقَ السَّماواتِ وَ الْأَرْضَ مِنْها أَرْبَعَةٌ حُرُمٌ ذلِكَ الدِّينُ الْقَيِّمُ فَلا تَظْلِمُوا فِيهِنَّ أَنْفُسَكُمْ وَ قاتِلُوا الْمُشْرِكِينَ كَافَّةً كَما يُقاتِلُونَكُمْ كَافَّةً .... تعداد ماه‌ها نزد خداوند در کتاب الهی، از آن روز که آسمانها و زمین را آفریده، دوازده ماه است که چهار ماه از آن، ماه حرام است (و جنگ در آن ممنوع می‌باشد.) این، آیین ثابت و پابرجا (ی الهی) است! بنا بر این، در این ماه‌ها به خود ستم نکنید (و از هر گونه خونریزی بپرهیزید)! و (به هنگام نبرد) با مشرکان، دسته جمعی پیکار کنید، همان گونه که آنها دسته جمعی با شما پیکار می‌کنند..


حرمت فرار از جهاد و پشت كردن به سپاه كفر:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى‌ فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ.

۴۵.۱ - عقب‌نشینی جهت اخذ تاکتیک

جواز عقب‌نشينى از جبهه نبرد با كافران، به منظور اتّخاذ تاكتيكهاى جديد:
يا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا إِذا لَقِيتُمُ الَّذِينَ كَفَرُوا زَحْفاً فَلا تُوَلُّوهُمُ الْأَدْبارَ وَ مَنْ يُوَلِّهِمْ يَوْمَئِذٍ دُبُرَهُ إِلَّا مُتَحَرِّفاً لِقِتالٍ أَوْ مُتَحَيِّزاً إِلى‌ فِئَةٍ فَقَدْ باءَ بِغَضَبٍ مِنَ اللَّهِ وَ مَأْواهُ جَهَنَّمُ وَ بِئْسَ الْمَصِيرُ.


جهاد با اهل بغی (قرآن)، جهاد با اهل کتاب (قرآن) ، جهاد با پیمان شکنان (قرآن)، جهاد با کافران (قرآن)، جهاد با مشرکان (قرآن)، جهاد با منافقان‌ (قرآن)، حکم اسیر (قرآن)، حکم جنگ (قرآن)، حکم دفاع (قرآن)، حکم عهد (قرآن)، حکم غنیمت (قرآن)، حکم فیء (قرآن).


۱. نساء/سوره۴، آیه۹۵.    
۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۴۸.    
۳. توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.    
۴. طوسی، محمد بن حسن، التّبیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۳۲۱.    
۵. بقره/سوره۲، آیه۱۹۰.    
۶. بقره/سوره۲، آیه۲۱۸.    
۷. بقره/سوره۲، آیه۲۴۴.    
۸. بقره/سوره۲، آیه۲۴۶.    
۹. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۳.    
۱۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۴۶.    
۱۱. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۶۷.    
۱۲. آل‌عمران/سوره۳، آیه۱۹۵.    
۱۳. نساء/سوره۴، آیه۷۵.    
۱۴. نساء/سوره۴، آیه۷۶.    
۱۵. نساء/سوره۴، آیه۸۴.    
۱۶. نساء/سوره۴، آیه۹۴.    
۱۷. نساء/سوره۴، آیه۹۵.    
۱۸. مائده/سوره۵، آیه۳۵.    
۱۹. مائده/سوره۵، آیه۵۴.    
۲۰. انفال/سوره۸، آیه۷۲.    
۲۱. انفال/سوره۸، آیه۷۴.    
۲۲. توبه/سوره۹، آیه۱۹.    
۲۳. توبه/سوره۹، آیه۲۰.    
۲۴. توبه/سوره۹، آیه۴۱.    
۲۵. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۲۶. توبه/سوره۹، آیه۱۱۱.    
۲۷. حج/سوره۲۲، آیه۷۸.    
۲۸. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۵.    
۲۹. حدید/سوره۵۷، آیه۱۰.    
۳۰. صفّ/سوره۶۱، آیه۴.    
۳۱. صفّ/سوره۶۱، آیه۱۱.    
۳۲. مزمّل/سوره۷۳، آیه۲۰.    
۳۳. توبه/سوره۹، آیه۴۱.    
۳۴. توبه/سوره۹، آیه۱۱۱.    
۳۵. انفال/سوره۸، آیه۷۲.    
۳۶. توبه/سوره۹، آیه۲۰.    
۳۷. توبه/سوره۹، آیه۸۸.    
۳۸. حجرات/سوره۴۹، آیه۱۵.    
۳۹. صفّ/سوره۶۱، آیه۱۱.    
۴۰. آل‌عمران/سوره۳، آیه۲۰۰.    
۴۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۹۱۸.    
۴۲. نساء/سوره۴، آیه۷۱.    
۴۳. انفال/سوره۸، آیه۶۰.    
۴۴. نساء/سوره۴، آیه۷۵.    
۴۵. نساء/سوره۴، آیه۸۴.    
۴۶. توبه/سوره۹، آیه۷۳.    
۴۷. تحریم/سوره۶۶، آیه۹.    
۴۸. فرقان/سوره۲۵، آیه۵۲.    
۴۹. نساء/سوره۴، آیه۸۴.    
۵۰. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۵۱. انفال/سوره۸، آیه۴۵.    
۵۲. بقره/سوره۲، آیه۱۰۹.    
۵۳. طوسی، محمد بن حسن، التّبیان فی تفسیر القرآن، ج ۱، ص ۴۰۷-۴۰۸.    
۵۴. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۵۵. انفال/سوره۸، آیه۶۶.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۴، ص ۸۵۶.    
۵۷. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۵۸. انفال/سوره۸، آیه۶۶.    
۵۹. نساء/سوره۴، آیه۹۴.    
۶۰. انفال/سوره۸، آیه۴۵.    
۶۱. انفال/سوره۸، آیه۴۵.    
۶۲. انفال/سوره۸، آیه۴۶.    
۶۳. توبه/سوره۹، آیه۷۳.    
۶۴. تحریم/سوره۶۶، آیه۹.    
۶۵. توبه/سوره۹، آیه۱۲۳.    
۶۶. فتح/سوره۴۸، آیه۱۶.    
۶۷. بقره/سوره۲، آیه۲۴۶.    
۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۶۱۰.    
۶۹. مائده/سوره۵، آیه۲۱.    
۷۰. مائده/سوره۵، آیه۲۲.    
۷۱. مائده/سوره۵، آیه۲۴.    
۷۲. توبه/سوره۹، آیه۴۹.    
۷۳. توبه/سوره۹، آیه۸۶.    
۷۴. بقره/سوره۲، آیه۲۱۶.    
۷۵. بقره/سوره۲، آیه۲۴۴.    
۷۶. نساء/سوره۴، آیه۷۴.    
۷۷. نساء/سوره۴، آیه۷۵.    
۷۸. نساء/سوره۴، آیه۷۷.    
۷۹. مائده/سوره۵، آیه۳۵.    
۸۰. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۸۱. حج/سوره۲۲، آیه۷۸.    
۸۲. محمّد/سوره۴۷، آیه۲۰.    
۸۳. صفّ/سوره۶۱، آیه۱۰.    
۸۴. صفّ/سوره۶۱، آیه۱۱.    
۸۵. محمّد/سوره۴۷، آیه۳۴.    
۸۶. محمّد/سوره۴۷، آیه۳۵.    
۸۷. توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.    
۸۸. طوسی، محمد بن حسن، التّبیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۳۲۱.    
۸۹. محمّد/سوره۴۷، آیه۴.    
۹۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۱.    
۹۱. نساء/سوره۴، آیه۹۴.    
۹۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۴۵.    
۹۳. انفال/سوره۸، آیه۴۵.    
۹۴. انفال/سوره۸، آیه۴۶.    
۹۵. انفال/سوره۸، آیه۴۵.    
۹۶. انفال/سوره۸، آیه۴۷.    
۹۷. حج/سوره۲۲، آیه۳۹.    
۹۸. حج/سوره۲۲، آیه۴۰.    
۹۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۱۳۸.    
۱۰۰. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰۸.    
۱۰۱. انبیاء/سوره۲۱، آیه۱۰۹.    
۱۰۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۷، ص ۱۰۷.    
۱۰۳. نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۰۴. نساء/سوره۴، آیه۱۰۲.    
۱۰۵. توبه/سوره۹، آیه۹۰.    
۱۰۶. توبه/سوره۹، آیه۹۱.    
۱۰۷. آلوسی، شهاب الدین، روح المعانی، ج۵، ص ۳۴۴.    
۱۰۸. توبه/سوره۹، آیات۹۰-۹۲.    
۱۰۹. توبه/سوره۹، آیه۹۱.    
۱۱۰. توبه/سوره۹، آیه۴۱.    
۱۱۱. توبه/سوره۹، آیه۴۳.    
۱۱۲. توبه/سوره۹، آیه۴۵.    
۱۱۳. توبه/سوره۹، آیه۴۹.    
۱۱۴. توبه/سوره۹، آیه۸۶.    
۱۱۵. توبه/سوره۹، آیه۸۷.    
۱۱۶. توبه/سوره۹، آیه۹۳.    
۱۱۷. احزاب/سوره۳۳، آیه۱۳.    
۱۱۸. بقره/سوره۲، آیه۱۹۵.    
۱۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۵۱۶.    
۱۲۰. انفال/سوره۸، آیه۶۰.    
۱۲۱. حدید/سوره۵۷، آیه۱۰.    
۱۲۲. توبه/سوره۹، آیه۱۲۰.    
۱۲۳. توبه/سوره۹، آیه۱۲۱.    
۱۲۴. مقدس اردبیلی، احمد، زبدة البیان فی احکام القرآن، ص ۳۰.    
۱۲۵. توبه/سوره۹، آیه۸۸.    
۱۲۶. توبه/سوره۹، آیه۹۴.    
۱۲۷. توبه/سوره۹، آیه۹۵.    
۱۲۸. توبه/سوره۹، آیه۱۰۳.    
۱۲۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۵، ص ۱۰۲.    
۱۳۰. توبه/سوره۹، آیه۴۱.    
۱۳۱. توبه/سوره۹، آیه۴۳.    
۱۳۲. توبه/سوره۹، آیه۳۸.    
۱۳۳. توبه/سوره۹، آیه۴۲.    
۱۳۴. توبه/سوره۹، آیه۴۴.    
۱۳۵. توبه/سوره۹، آیه۴۵.    
۱۳۶. توبه/سوره۹، آیه۸۱.    
۱۳۷. توبه/سوره۹، آیه۸۲.    
۱۳۸. توبه/سوره۹، آیه۸۶.    
۱۳۹. توبه/سوره۹، آیه۹۳.    
۱۴۰. توبه/سوره۹، آیه۱۲۲.    
۱۴۱. فتح/سوره۴۸، آیه۱۶.    
۱۴۲. بقره/سوره۲، آیه۱۹۰.    
۱۴۳. نساء/سوره۴، آیه۹۴.    
۱۴۴. حجرات/سوره۴۹، آیه۹.    
۱۴۵. توبه/سوره۹، آیه۲۹.    
۱۴۶. طباطبائی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ترجمه موسوی همدانی، ج۹، ص۳۲۲.    
۱۴۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۷، ص۳۵۴.    
۱۴۸. حشر/سوره۵۹، آیات۲-۴.    
۱۴۹. توبه/سوره۹، آیه۲۹.    
۱۵۰. توبه/سوره۹، آیه۲۹.    
۱۵۱. توبه/سوره۹، آیه۱۲.    
۱۵۲. توبه/سوره۹، آیه۱۳.    
۱۵۳. توبه/سوره۹، آیه۱۴.    
۱۵۴. توبه/سوره۹، آیه۱۲.    
۱۵۵. توبه/سوره۹، آیه۷۳.    
۱۵۶. تحریم/سوره۶۶، آیه۹.    
۱۵۷. بقره/سوره۲، آیه۱۹۰.    
۱۵۸. بقره/سوره۲، آیه۱۹۱.    
۱۵۹. بقره/سوره۲، آیه۱۹۳.    
۱۶۰. نساء/سوره۴، آیه۸۴.    
۱۶۱. نساء/سوره۴، آیه۸۹.    
۱۶۲. نساء/سوره۴، آیه۹۱.    
۱۶۳. انفال/سوره۸، آیه۱۵.    
۱۶۴. انفال/سوره۸، آیه۱۹.    
۱۶۵. انفال/سوره۸، آیه۳۸.    
۱۶۶. انفال/سوره۸، آیه۳۹.    
۱۶۷. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۱۶۸. توبه/سوره۹، آیه۱۲.    
۱۶۹. توبه/سوره۹، آیه۱۴.    
۱۷۰. توبه/سوره۹، آیه۷۳.    
۱۷۱. تحریم/سوره۶۶، آیه۹.    
۱۷۲. توبه/سوره۹، آیه۱۲۳.    
۱۷۳. محمّد/سوره۴۷، آیه۴.    
۱۷۴. توبه/سوره۹، آیه۱۲.    
۱۷۵. محمّد/سوره۴۷، آیه۴.    
۱۷۶. بقره/سوره۲، آیه۱۹۰.    
۱۷۷. بقره/سوره۲، آیه۱۹۱.    
۱۷۸. بقره/سوره۲، آیه۱۹۳.    
۱۷۹. انفال/سوره۸، آیه۳۹.    
۱۸۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۱.    
۱۸۱. بقره/سوره۲، آیه۱۹۳.    
۱۸۲. انفال/سوره۸، آیه۳۹.    
۱۸۳. بقره/سوره۲، آیه۱۹۱.    
۱۸۴. بقره/سوره۲، آیه۱۹۲.    
۱۸۵. انفال/سوره۸، آیه۳۹.    
۱۸۶. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۱۸۷. انفال/سوره۸، آیه۶۶.    
۱۸۸. انفال/سوره۸، آیه۶۵.    
۱۸۹. انفال/سوره۸، آیه۶۶.    
۱۹۰. توبه/سوره۹، آیه۱۲۳.    
۱۹۱. بقره/سوره۲، آیه۱۹۱.    
۱۹۲. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۱۹۳. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۱۹۴. توبه/سوره۹، آیه۵.    
۱۹۵. توبه/سوره۹، آیه۵.    
۱۹۶. بقره/سوره۲، آیه۱۹۱.    
۱۹۷. بقره/سوره۲، آیه۱۹۲.    
۱۹۸. طوسی، محمد بن حسن، التّبیان فی تفسیر القرآن، ج ۲، ص ۱۴۸.    
۱۹۹. انفال/سوره۸، آیه۳۹.    
۲۰۰. توبه/سوره۹، آیه۵.    
۲۰۱. نساء/سوره۴، آیه۸۸.    
۲۰۲. نساء/سوره۴، آیه۸۹.    
۲۰۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۳، ص ۱۳۲-۱۳۳.    
۲۰۴. توبه/سوره۹، آیه۷۳.    
۲۰۵. تحریم/سوره۶۶، آیه۹.    
۲۰۶. نساء/سوره۴، آیه۸۸.    
۲۰۷. نساء/سوره۴، آیه۹۱.    
۲۰۸. نساء/سوره۴، آیات۸۸-۹۰.    
۲۰۹. نساء/سوره۴، آیه۹۰.    
۲۱۰. بقره/سوره۲، آیه۱۹۴.    
۲۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۳۱.    
۲۱۲. طباطبائی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۲، ص۹۲.    
۲۱۳. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۲۱۴. طباطبائی، سیدمحمدحسین، ترجمه تفسیر المیزان، ج۹، ص۳۵۸.    
۲۱۵. بقره/سوره۲، آیه۱۹۴.    
۲۱۶. بقره/سوره۲، آیه۲۱۷.    
۲۱۷. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۲، ص۱۱۱.    
۲۱۸. مائده/سوره۵، آیه۲.    
۲۱۹. توبه/سوره۹، آیه۵.    
۲۲۰. توبه/سوره۹، آیه۳۶.    
۲۲۱. مکارم شیرازی، ناصر، تفسیر نمونه، ج۷، ص۴۰۵.    
۲۲۲. انفال/سوره۸، آیه۱۵.    
۲۲۳. انفال/سوره۸، آیه۱۶.    
۲۲۴. انفال/سوره۸، آیه۱۵.    
۲۲۵. انفال/سوره۸، آیه۱۶.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۱۱، ص۳۰۷، برگرفته از مقاله «حکم جهاد».    


رده‌های این صفحه : آیات الاحکام | جهاد | موضوعات قرآنی




جعبه ابزار