جهاد با اهل بغی (قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
قرآن کریم در آیه‌ای از خود جهاد با مسلمانان اهل بغی و متجاوزان آنان تا مرز
تسلیم شدن واجب نموده است.
"و ان طـائفتان من المؤمنین اقتتلوا فاصلحوا بینهما فان بغت احدهما علی الاخری فقـتلوا التی تبغی حتی تفیء الی امر الله فان فاءت فاصلحوا بینهما بالعدل..
و هر گاه دو گروه از مؤمنان با هم به
نزاع و جنگ پردازند، آنها را
آشتی دهید و اگر یکی از آن دو بر دیگری
تجاوز کند، با گروه متجاوز پیکار کنید تا به فرمان خدا بازگردد و هر گاه بازگشت (و زمینه
صلح فراهم شد)، در میان آن دو به عدالت صلح برقرار سازید و عدالت پیشه کنید که خداوند عدالت پیشگان را دوست می‌دارد
" کلمه" بغی" که مصدر" بغت" است، به معنای ظلم و تعدی بدون حق است
در
شان نزول این آیات آمده است که میان دو قبیله"
اوس" و"
خزرج" (دو قبیله معروف
مدینه ) اختلافی افتاد، و همان سبب شد که گروهی از آن دو به جان هم بیفتند و با چوب و کفش یکدیگر را بزنند! (آیه فوق نازل شد و راه بر خود با چنین حوادثی را به مسلمانان آموخت) .
بعضی دیگر گفته‌اند: دو نفر از"
انصار" با هم خصومت و اختلافی پیدا کرده بودند، یکی از آنها به دیگری گفت: من حقم را به زور از تو خواهم گرفت، زیرا جمعیت قبیله من زیاد است! و دیگری گفت: برای داوری نزد
رسول الله صلی‌الله‌علیه‌وآله می‌رویم. نفر اول نپذیرفت، و کار اختلاف بالا گرفت، و گروهی از دو
قبیله با دست و کفش و حتی شمشیر به یکدیگر حمله کردند آیات فوق نازل شد (و وظیفه مسلمانان را در برابر اینگونه اختلافات روشن ساخت) .
قرآن در اینجا به عنوان یک
قانون کلی و عمومی برای همیشه و همه جا می‌گوید: " هر گاه دو گروه از مؤمنان با هم به نزاع و جنگ پردازند در میان آنها صلح بر قرار سازید" (و ان طائفتان من المؤمنین اقتتلوا فاصلحوا بینهما) .
درست است که" اقتتلوا" از ماده" قتال" به معنی جنگ است، ولی در اینجا قرائن گواهی می‌دهد که هر گونه
نزاع و درگیری را شامل می‌شود، هر چند به مرحله جنگ و نبرد نیز نرسد، بعضی از شان نزولها که برای آیه نقل شده بود نیز این معنی را تایید می‌کند.
بلکه می‌توان گفت اگر زمینه‌های درگیری و نزاع فراهم شود فی المثل مشاجرات لفظی و کشمکشهایی که مقدمه نزاعهای خونین است واقع گردد اقدام به
اصلاح طبق این آیه لازم است، زیرا این معنی را از آیه فوق از طریق
القاء خصوصیت می‌توان استفاده کرد.
به هر حال، این یک وظیفه حتمی برای همه مسلمانان است که از نزاع و درگیری و خونریزی میان مسلمین جلوگیری کنند، و برای خود در این زمینه مسئولیت قائل باشند، نه به صورت تماشاچی مانند بعضی بیخبران بی تفاوت از کنار این صحنه‌ها بگذرند.
این نخستین وظیفه مؤمنان در برخورد با این صحنه‌ها است.
سپس وظیفه دوم را چنین بیان می‌کند: " و اگر یکی از این دو گروه بر دیگری تجاوز و
ستم ، و تسلیم پیشنهاد
صلح نشد، شما موظفید با طایفه باغی و ظالم پیکار کنید، تا به فرمان خدا باز گردد و گردن نهد" (فان بغت احداهما علی الاخری فقاتلوا التی تبغی حتی تفی ء الی امر الله).
بدیهی است که اگر خون طائفه باغی و ظالم در این میان ریخته شود بر- گردن خود او است، و به اصطلاح خونشان هدر است، هر چند مسلمانند، زیرا فرض بر این است که نزاع در میان دو طائفه از مؤمنین روی داده است.
به این ترتیب،
اسلام جلوگیری از ظلم و ستم را هر چند به قیمت جنگ با ظالم تمام شود لازم شمرده و بهای اجرای
عدالت را از خون مسلمانان نیز بالاتر دانسته است، و این در صورتی است که مساله از طرق مسالمت آمیز حل نشود.
فرهنگ قرآن، مرکز فرهنگ و معارف قرآن، برگرفته از مقاله « جهاد با اهل بغی»
