• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

بنی‌ثعلبه‌

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ثَعْلَبه، بَنی، نام شمار بسیاری از قبیله‌ها و بطنها و شاخه‌های کوچک‌تر عرب و نیز نام گروهی از یهودیان یثرب است.

فهرست مندرجات

۱ - نامها
۲ - قبایل
۳ - مشهورترین ثعالبۀ قحطانی
       ۳.۱ - فرزندان ثعلبة بن عنقاء
۴ - ثعالبۀ جدیله
       ۴.۱ - مصابیح الظلام
۵ - بنی ثعلبة بن عکابه
       ۵.۱ - نسب احمد بن حنبل
       ۵.۲ - دارایی‌ها
       ۵.۳ - اسکان در یمامه
       ۵.۴ - ارتداد
       ۵.۵ - سکونت در بصره
       ۵.۶ - سکونت در شهر جابر
       ۵.۷ - حکمرانی خراسان
       ۵.۸ - فتح طبرستان
       ۵.۹ - قبایل بنی ثعلبة بن عکابه
۶ - بنی‌ ثعلبة بن یربوع
       ۶.۱ - قرار گرفتن در میان صحابه پیامبر (ص)
۷ - بنی ثعلبة بن سعد
       ۷.۱ - تعداد زیاد جمعیت
       ۷.۲ - سکونت در سرزمین بنی عطفان
       ۷.۳ - نسب خاندان ایوبی
       ۷.۴ - عامل جنگ میان اوس و خزرج
۸ - بنی ثعلبة بن دودان
       ۸.۱ - ثعالبه‌ موجود در کوفه و مکه
       ۸.۲ - منزلگاهها
۹ - دیگر ثعالبه
       ۹.۱ - نسب یکی از همسران پیامبر (ص)
۱۰ - فهرست منابع
۱۱ - پانویس
۱۲ - منبع

بنی ثعلبه در مآخذ تاریخی و کتابهای انساب عرب، ثعالب و ثعالبه نیز نامیده می‌شوند.
[۱] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۹۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۲] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۷۶، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۳] سمیر عبدالرزاق قطب، المقتضب، ص۲۹۳، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۹۸۷م.



دسته‌ای از قبایل و بطنهای ثعلبه، قحطانی و شماری دیگر عدنانی‌اند.

فرزندان ثعلبة بن عنقاء بن عمرو مزیقیاء‌ را می‌توان از مشهورترین و شاید مهم‌ترین ثعالبۀ قحطانی به شمار آورد.
[۴] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۳۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۵] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۳۲، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
چون نیای بزرگ اینان به سبب گردن درازش به عنقاء شهرت داشت،
[۶] علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۶، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
این بنی ثعلبه گاهی بنی‌ثعلبۀ عنقاء نیز نامیده شده‌اند.
[۷] عمر بن یوسف، طرفة الاصحاب فی معرفة الانساب، ج۱، ص۲۹، به کوشش ک و سترستین، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۸] علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۶، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
[۹] احمد بن عبدربه، انساب العرب، ج۱، ص۹۹، بیروت، مکتبة صادر.
[۱۰] فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ج۱، ص۲۴۳، ریاض، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.


۳.۱ - فرزندان ثعلبة بن عنقاء

دو قبیلۀ مشهور اوس و خزرج در صدر اسلام که پس از هجرت نبی اکرم (ص)، « انصار » خوانده شدند، فرزندان همین ثعلبة بن عنقاء بوده‌اند.
[۱۱] عمر بن یوسف، طرفة الاصحاب فی معرفة الانساب، ج۱، ص۲۹، به کوشش ک و سترستین، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۱۲] علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۶، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
[۱۳] احمد بن عبدربه، انساب العرب، ج۱، ص۹۹، بیروت، مکتبة صادر.
[۱۴] فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ج۱، ص۲۴۳، ریاض، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.


از دیگر ثعالبۀ مشهور قحطانی، ۳ بطن از قبیلۀ طی را می‌توان نام برد: فرزندان ثعلبة بن رومان بن جُنْدب بن خارجة‌ ابن سعد، فرزندان برادرزادۀ او ثعلبة بن ذهْل بن رومان ، و نیز فرزندان ثعلبة بن جدعاء بن ذهل بن رومان. اینان به ثعالبۀ جدیله نام‌بردارند و از بزرگ‌ترین بطنهای طی به شمار می‌روند.
[۱۵] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۷۶، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۱۶] سمیر عبدالرزاق قطب، انساب العرب، ص۱۶۳، بیروت، دارمکتبة الحیاة.



۴.۱ - مصابیح الظلام

به گفتۀ یاقوت از همین ثعالبه چند بطن یا شاخۀ دیگر ادامه یافته که مشهورترین آنها، فرزندان تَیْم بن ثعلبه بوده‌اند.
[۱۷] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۹۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۱۸] عمر بن یوسف، طرفة الاصحاب فی معرفة الانساب، ج۱، ص۳۷، به کوشش ک و سترستین، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
اینان مصابیح الظلام نامیده می‌شدند و به گفتۀ ابن حزم
[۱۹] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۹۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
یکی از قبایلی بوده‌اند که امرؤالقیس (ه‌ م) در جریان سرگردانیهای خویش بر آنان وارد شد.

گروه دیگری از ثعالبۀ مشهور عدنانی ، فرزندان ثعلبة بن عُکابه صعب بن علی بن بکر بن وائل‌اند
[۲۰] احمد یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۴۴، بیروت، دارصادر.
و در مآخذ تاریخی و انساب به دلایل گوناگون مورد توجه بوده‌اند.


۵.۱ - نسب احمد بن حنبل

نسب احمد بن حنبل ، پیشوای حنبلیان به همین ثعالبه می‌رسد.
[۲۱] محمد بن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۱، ص۴، به کوشش محمدحامد فقی، قاهره، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م.


۵.۲ - دارایی‌ها

این بنی ثعلبه مالک وادیهای حاصلخیز بوده‌اند. به گفتۀ یاقـوت
[۲۲] یاقوت، معجم البلدان،ج۲، ص۳۵۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
وادی موسـوم بـه الخرج ــ که از بهترین وادیهای سرزمین یمامه به شمار می‌رفته و بر سر راه بصره به مکه واقع بود ــ به این ثعالبه تعلق داشته است.


۵.۳ - اسکان در یمامه

گفته‌اند که پس از کشته شدن مسیلمۀ کذاب بخشی از بنی‌ثعلبه در وادی مشهوری در یمامه فرود آمدند که منفوحه نامیده می‌شود.
[۲۳] یاقوت، معجم البلدان، ج۵، ص۲۱۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.



۵.۴ - ارتداد

به گفتۀ یاقوت
[۲۴] یاقوت، معجم البلدان،ج۱، ص۳۴۹، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
آن گروه از بنی ثعلبة بن عکابه که در بحرین ساکن شده بودند، پس از رحلت پیامبر (ص) همگی مرتد شدند.


۵.۵ - سکونت در بصره

گویا فرزندان ثعلبة بن عکابه بیش از هر جای دیگر در بصره سکنا گزیدند؛ چه، یاقوت از چندین محله در این شهر به نامهای اِنزقب (یا سامعه )، زِمّان، شیبان و ضبیعه نام می‌برد که به بنی‌ثعلبة بن عکابه منسوب بوده است.
[۲۵] یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۱۲۵، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۲۶] یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۱۴۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۲۷] یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۳۷۸، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۲۸] یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۴۵۲، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.



۵.۶ - سکونت در شهر جابر

به گفتۀ همو در فاصلۀ میان ری و قزوین در ناحیه‌ای موسوم به دستبی نیز شهر یا شهرکی به نام جابر یا قصر جابر بوده که به یکی از شاخه‌های همین ثعالبه تعلق داشته است.
[۲۹] یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۷۹، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.


۵.۷ - حکمرانی خراسان

اوس بن ثعلبة بن عکابه که از بزرگان قوم خویش به شمار می‌آمده، در روزگار حکومت بنی امیه یک‌چند حکومت خراسان داشته است.
[۳۰] یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۳۵۶، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.


۵.۸ - فتح طبرستان

اما مهم‌ترین رویدادی که بنی ثعلبة بن عکابه در آن مداخله داشتند، فتح طبرستان است. آورده‌اند که مصقلة بن هبیره از بنی ثعلبة بن عکابه با ۲۰ هزار سپاهی رهسپار فتح طبرستان گردید و پس از استیلا بر نقاطی از این ولایت، چنان دست به ستم و غارت گشود که چون با لشکریانش از طبرستان خارج می‌شد، مردم از بلندیهای اطرافْ سنگها و صخره‌های عظیم را بر روی آنان فرو غلطانیدند و او و همۀ سپاهیانش را هلاک کردند. پس از آن «بازگشت مصقلة بن هبیرة... ثعلبه از طبرستان» به ضرب‌المثلی برای امور ناممکن مبدل گردید.
[۳۱] یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۱۵، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.


۵.۹ - قبایل بنی ثعلبة بن عکابه

بنی ثعلبة بن عکابه خود چندین بطن بوده‌اند: بنی شیبان بن ثعلبة بن عکابه، بنی ذهل بن ثعلبة بن عکابه، بنی قیس بن ثعلبة ابن عکابه، و بنی‌تیم بن ثعلبة بن عکابه.
[۳۲] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۱۴-۳۱۷، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
اما بنی شیبان بن ثعلبه و بنی تیم بن ثعلبه از همه پرشمارتر بوده‌اند. مصقلة بن هبیره که در طبرستان کشته شد، از بنی شیبان بن ثعلبه بود.
[۳۳] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۲۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.


از دیگر ثعالبۀ مهم عدنانی فرزندان ثعلبة بن یربوع از بطنهای پرشمار بنی تمیم بوده‌اند. ابن حزم
[۳۴] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۲۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۳۵] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۶۷، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
ثعلبه، ریاح، حارث، عمرو و صُبیر را در شمار فرزندان یربوع بن حنظلة بن مالک بن زید مناة بن تمیم آورده، و از یکی از بنی‌ثعلبة بن یربوع به نام عنیبة بن حارث ، به عنوان شهسوار بنی‌تمیم یاد کرده است. به گزارش ابن حجر مالک بن نویره شاعر و شهسوار بنی تمیم نیز از همین ثعالبه بوده است.
[۳۶] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۵، ص۷۵۴، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.


۶.۱ - قرار گرفتن در میان صحابه پیامبر (ص)

در کتابهای سیره نام شمار بسیاری از این ثعالبه را در زمرۀ اصحاب پیامبر (ص) و راویان حدیث ذکر کرده‌اند که مشهورترین آنان حبیب بن فراش از شهدای بدر است.
[۳۷] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۲۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۳۸] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۱، ص۴۹، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۳۹] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۱، ص۴۰۲، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۴۰] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۱، ص۴۱۰، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۴۱] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۲، ص۱۸، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۴۲] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۵، ص۴۴۷، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۴۳] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۵، ص۷۶۸، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۴۴] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۶، ص۵۹۴، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
[۴۵] محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۱۹، بیروت، دارصادر.
[۴۶] محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۹۰، بیروت، دارصادر.
[۴۷] محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۹۶، بیروت، دارصادر.
[۴۸] محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۴۹، بیروت، دارصادر.
[۴۹] محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۵۰، بیروت، دارصادر.
[۵۰] محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۶۵، بیروت، دارصادر.
[۵۱] عبدالباقی قانع، معجم الصحابة، ج۱، ص۳۲۴، به کوشش ابوعبدالرحمان صلاح بن سالم المصراتی، مدینه، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷م.
[۵۲] عبدالباقی قانع، معجم الصحابة، ج۲، ص۱۱۲، به کوشش ابوعبدالرحمان صلاح بن سالم المصراتی، مدینه، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷م.


از دیگر ثعالبۀ عدنانی مشهور، از بنی ثعلبة بن سعد بن ذبیان می‌توان یاد کرد که از بطنهای بنی فزاره به شمار می‌رفته‌اند.
[۵۳] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۴۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۵۴] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۵۵، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۵۵] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۸۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.


۷.۱ - تعداد زیاد جمعیت

اینان از جمله بطنهایی از بنی فزار بوده‌اند که شمار آنان بسیار بود و به همین سبب به آن‌ها جف می‌گفته‌اند. یاقوت
[۵۶] یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۲۲۲، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۵۷] یاقوت، معجم البلدان، ج۳، ص۳۹۸، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
و ابوعبید بکری
[۵۸] عبدالله ابوعبید بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۰۰، به کوشش مصطفی سقا، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
از زیستگاههای متعدد این ثعالبه نام می‌برند که می‌تواند نشانی از جمعیت بسیار آن‌ها باشد.

۷.۲ - سکونت در سرزمین بنی عطفان

به گفتۀ یعقوبی گروهی از این ثعالبه در سرزمین متعلق به بنی عطفان می‌زیستند.
[۵۹] احمد یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۳۷، بیروت، دارصادر.



۷.۳ - نسب خاندان ایوبی

ابن خلکان نسب خاندان ایوبی را به ایشان می‌رساند.
[۶۰] ابن خلکان، وفیات، ج۷، ص۱۴۰.


۷.۴ - عامل جنگ میان اوس و خزرج

به گزارش ابن اثیر سبب جنگ سمیر میان دو قبیلۀ اوس و خزرج یکی از مردان همین ثعالبه، به نام کعب بن عجلان بود که هم پیمان مالک بن عجلان سالمی به‌شمار می‌رفت.
[۶۱] علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۹، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
[۶۲] علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۳۱، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
به گزارش همو ۱۰۰ سال پس از این واقعه نیز به سبب فتنه‌ای که توسط یکی از مردان خزرجی و مردی از بنی ثعلبة بن سعد و همراهی یکی از یهودیان در بازار بنی قینقاع برپا شد، بار دیگر جنگ موسوم به حاطب میان اوس و خزرج شعله‌ور گردید.
[۶۳] علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۳۱، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.


از دیگر ثعالبۀ مشهور عدنانی فرزندان ثعلبة بن دودان بن اسد است که بطنی از بنی اسد بن خزیمه به شمار می‌رود.
[۶۴] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۶۵] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۲، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.


۸.۱ - ثعالبه‌ موجود در کوفه و مکه

به گفتۀ ابن حزم ثعالبه‌ای که در کوفه و مکه بوده‌اند، همه منسوب به این ثعلبه‌اند.
[۶۶] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۲، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
وی شاخه‌های متعددی از آنان را نام می‌برد که فرزندان سعد بن ثعلبة بن دودان ، مالک بن ثعلبة بن دودان و حارث بن ثعلبة بن دودان از آن جمله‌اند.
[۶۷] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۲-۱۹۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.


۸.۲ - منزلگاهها

از منزلگاههای این ثعالبه می‌توان به سعدیه، غاضره، ابان اسود در وادی الرمه و چند آب و زیستگاه دیگر اشاره کرد.
[۶۸] یاقوت، معجم البلدان، ج۱، ص۶۲، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۶۹] یاقوت، معجم البلدان، ج۲، ص۲۲۹، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۰] یاقوت، معجم البلدان، ج۲، ص۲۵۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۱] یاقوت، معجم البلدان، ج۳، ص۲۲۱، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۲] یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۳۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۳] یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۸۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۴] یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۱۵۶، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۵] یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۳۹۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
[۷۶] یاقوت، معجم البلدان، ج۵، ص۱۵۰، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.


برخی دیگر از ثعالبۀ کم اهمیت‌تر که تنها نامی از آن‌ها در کتاب تاریخ و انساب دیده می‌شود، عبارت‌اند از: بنی ثعلبة بن بکر بن حبیب بن عمرو که بطنی از قبیلۀ تغلب به شمار می‌رفته است.
[۷۷] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۰۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۷۸] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۰۷، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.


۹.۱ - نسب یکی از همسران پیامبر (ص)

به گفتۀ ابن حجر خولة بنت هذیل بن قبیصه که پیامبر (ص) او را به عقد خویش درآورد، اما پیش از رسیدن نزد پیامبر (ص) در راه درگذشت، از همین ثعالبه بوده است.
[۷۹] احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۷، ص۶۲۶، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
بنی ثعلبة بن سعد بن ضبه ، بطنی از بنی تمیم که به گفتۀ ابن حزم شمار آنان بسیار اندک بوده است. وی همچنین از یکی از آنان که فرستادۀ پیامبر (ص) بوده، نام می‌برد که به گفتۀ او نام وی عبدالحارث بود و پیامبر (ص) او را عبدالله نامید.
[۸۰] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۰۳، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
همچنین بنی ثعلبة بن بهثة بن سلیم که بطنی کوچک از بنی سُلیم بوده است.
[۸۱] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۶۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
[۸۲] علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۶۳، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
دیگر ثعالبه که شمار آن‌ها اندک هم نیست، چندان قابل ذکر نیستند.


(۱) محمد بن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، به کوشش محمدحامد فقی، قاهره، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م.
(۲) علی بن اثیر، الکامل، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
(۳) احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
(۴) علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
(۵) ابن خلکان، وفیات.
(۶) محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، بیروت، دارصادر.
(۷) احمد بن عبدربه، انساب العرب، بیروت، مکتبة صادر.
(۸) عبدالباقی قانع، معجم الصحابة، به کوشش ابوعبدالرحمان صلاح بن سالم المصراتی، مدینه، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷م.
(۹) ابن منظور، لسان.
(۱۰) عمر بن یوسف، طرفة الاصحاب فی معرفة الانساب، به کوشش ک و سترستین، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
(۱۱) عبدالله ابوعبید بکری، معجم ما استعجم، به کوشش مصطفی سقا، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
(۱۲) فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ریاض، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.
(۱۳) سمیر عبدالرزاق قطب، انساب العرب، بیروت، دارمکتبة الحیاة.
(۱۴) یاقوت، معجم البلدان، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
(۱۵) سمیر عبدالرزاق قطب، المقتضب، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۹۸۷م.
(۱۶) احمد یعقوبی، تاریخ، بیروت، دارصادر.

۱. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۹۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۲. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۷۶، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۳. ↑ سمیر عبدالرزاق قطب، المقتضب، ص۲۹۳، به کوشش ناجی حسن، بیروت، ۱۹۸۷م.
۴. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۳۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۵. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۳۲، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۶. ↑ علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۶، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
۷. ↑ عمر بن یوسف، طرفة الاصحاب فی معرفة الانساب، ج۱، ص۲۹، به کوشش ک و سترستین، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۸. ↑ علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۶، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
۹. ↑ احمد بن عبدربه، انساب العرب، ج۱، ص۹۹، بیروت، مکتبة صادر.
۱۰. ↑ فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ج۱، ص۲۴۳، ریاض، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.
۱۱. ↑ عمر بن یوسف، طرفة الاصحاب فی معرفة الانساب، ج۱، ص۲۹، به کوشش ک و سترستین، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۱۲. ↑ علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۶، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
۱۳. ↑ احمد بن عبدربه، انساب العرب، ج۱، ص۹۹، بیروت، مکتبة صادر.
۱۴. ↑ فؤاد حمزه، قلب جزیرة العرب، ج۱، ص۲۴۳، ریاض، ۱۳۸۸ق/۱۹۶۸م.
۱۵. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۷۶، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۱۶. ↑ سمیر عبدالرزاق قطب، انساب العرب، ص۱۶۳، بیروت، دارمکتبة الحیاة.
۱۷. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۹۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۱۸. ↑ عمر بن یوسف، طرفة الاصحاب فی معرفة الانساب، ج۱، ص۳۷، به کوشش ک و سترستین، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۱۹. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۹۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۲۰. ↑ احمد یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۴۴، بیروت، دارصادر.
۲۱. ↑ محمد بن ابی یعلی، طبقات الحنابلة، ج۱، ص۴، به کوشش محمدحامد فقی، قاهره، ۱۳۷۱ق/۱۹۵۲م.
۲۲. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۲، ص۳۵۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۲۳. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۵، ص۲۱۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۲۴. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۱، ص۳۴۹، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۲۵. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۱۲۵، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۲۶. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۱۴۷، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۲۷. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۳۷۸، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۲۸. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۴۵۲، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۲۹. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۷۹، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۳۰. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۳۵۶، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۳۱. ↑ یاقوت، معجم البلدان،ج۳، ص۱۵، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۳۲. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۱۴-۳۱۷، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۳۳. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۲۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۳۴. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۲۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۳۵. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۶۷، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۳۶. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۵، ص۷۵۴، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۳۷. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۲۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۳۸. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۱، ص۴۹، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۳۹. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۱، ص۴۰۲، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۴۰. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۱، ص۴۱۰، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۴۱. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۲، ص۱۸، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۴۲. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۵، ص۴۴۷، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۴۳. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۵، ص۷۶۸، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۴۴. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۶، ص۵۹۴، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۴۵. ↑ محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۱۹، بیروت، دارصادر.
۴۶. ↑ محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۹۰، بیروت، دارصادر.
۴۷. ↑ محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۳۹۶، بیروت، دارصادر.
۴۸. ↑ محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۴۹، بیروت، دارصادر.
۴۹. ↑ محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۳، ص۵۵۰، بیروت، دارصادر.
۵۰. ↑ محمد بن‌سعد، الطبقات الکبری، ج۶، ص۲۶۵، بیروت، دارصادر.
۵۱. ↑ عبدالباقی قانع، معجم الصحابة، ج۱، ص۳۲۴، به کوشش ابوعبدالرحمان صلاح بن سالم المصراتی، مدینه، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷م.
۵۲. ↑ عبدالباقی قانع، معجم الصحابة، ج۲، ص۱۱۲، به کوشش ابوعبدالرحمان صلاح بن سالم المصراتی، مدینه، ۱۴۱۸ق/۱۹۹۷م.
۵۳. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۴۹، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۵۴. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۵۵، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۵۵. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۴۸۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۵۶. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۲۲۲، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۵۷. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۳، ص۳۹۸، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۵۸. ↑ عبدالله ابوعبید بکری، معجم ما استعجم، ج۲، ص۵۰۰، به کوشش مصطفی سقا، بیروت، ۱۴۰۳ق/۱۹۸۳م.
۵۹. ↑ احمد یعقوبی، تاریخ، ج۱، ص۲۳۷، بیروت، دارصادر.
۶۰. ↑ ابن خلکان، وفیات، ج۷، ص۱۴۰.
۶۱. ↑ علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۱۹، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
۶۲. ↑ علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۳۱، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
۶۳. ↑ علی بن اثیر، الکامل، ج۱، ص۵۳۱، به کوشش ابوالفداء عبدالله قاضی، بیروت، ۱۴۱۵ق/۱۹۹۵م.
۶۴. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۶۵. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۲، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۶۶. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۲، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۶۷. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۱۹۲-۱۹۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۶۸. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۱، ص۶۲، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۶۹. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۲، ص۲۲۹، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۰. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۲، ص۲۵۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۱. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۳، ص۲۲۱، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۲. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۳۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۳. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۸۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۴. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۱۵۶، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۵. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۴، ص۳۹۴، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۶. ↑ یاقوت، معجم البلدان، ج۵، ص۱۵۰، بیروت، ۱۳۹۹ق/۱۹۷۹م.
۷۷. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۰۴، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۷۸. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۳۰۷، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۷۹. ↑ احمد بن حجر عسقلانی، الاصابة، ج۷، ص۶۲۶، به کوشش علی محمد بجاوی، بیروت، ۱۴۱۲ق/۱۹۹۲م.
۸۰. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۰۳، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۸۱. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۶۱، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.
۸۲. ↑ علی بن حزم، جمهرة انساب العرب، ج۱، ص۲۶۳، به کوشش عبدالسلام محمد هارون، قاهره، ۱۳۸۲ق/۱۹۶۲م.


دانشنامه بزرگ اسلامی، مرکز دائرة المعارف اسلامی، برگرفته از مقاله «ثعلبه، بنی»، ج۱۷، ص۶۲۹۱.    


رده‌های این صفحه : تراجم | قبائل | نسب شناسی
جعبه ابزار