• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

موارد قسم خدا (قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف



موارد قسم خدا در قرآن کریم عبارتند از:

فهرست مندرجات

۱ - حضرت آدم
       ۱.۱ - آفریده شدن در رنج
       ۱.۲ - رستگارى اهل تذكيه
۲ - آسمان‌
۳ - ابر
۴ - حضرت ابراهيم
۵ - اسب مجاهدان‌
۶ - حضرت اسماعيل
۷ - امّتها
۸ - انبيا
۹ - انجير
۱۰ - انسان‌
۱۱ - باد
۱۲ - بناكننده آسمان‌
۱۳ - بناى آسمان‌
۱۴ - بيت‌المعمور
۱۵ - بيت‌المقدّس‌
۱۶ - پدر
۱۷ - تاق‌
۱۸ - تورات‌
۱۹ - جفت‌
۲۰ - جمعه‌
۲۱ - حق‌
۲۲ - خدا
       ۲۲.۱ - قسم به آفريننده جنس مؤنّث
       ۲۲.۲ - قسم به آفرینده جنس مذکر
       ۲۲.۳ - قسم به خود
       ۲۲.۴ - قسم به پروردگاری بر آسمان و زمین
       ۲۲.۵ - قسم به تعديل‌كننده قوای روحی
       ۲۲.۶ - قسم به گستراننده زمين
       ۲۲.۷ - قسم به ذات خداوند
       ۲۲.۸ - قسم به بناكننده آسمان
       ۲۲.۹ - ربوبیت خداوند
              ۲۲.۹.۱ - بى‌ايمانى اعراض‌كنندگان
              ۲۲.۹.۲ - قادر بودن خداوند
              ۲۲.۹.۳ - علم به مستحقین عذاب
              ۲۲.۹.۴ - احضار منكران معاد
              ۲۲.۹.۵ - طبقه‌بندى عاصيان
              ۲۲.۹.۶ - بازپرسى از كافران
۲۳ - خورشيد
۲۴ - دريا
۲۵ - ديدنى‌ها
۲۶ - روح‌ و نفس
       ۲۶.۱ - نفس لوامه
       ۲۶.۲ - ارواح سبقت‌گیرنده
       ۲۶.۳ - ارواح با نشاط
       ۲۶.۴ - زیانکاری گناهکاران
       ۲۶.۵ - رستگارى اهل‌تزكيه
۲۷ - روز
۲۸ - روزگار
۲۹ - زمين‌
۳۰ - زوجيّت‌
۳۱ - زيتون‌
۳۲ - ستاره‌
۳۳ - سحرگاهان‌
۳۴ - شاهدان قيامت‌
۳۵ - شب‌
۳۶ - شتر
۳۷ - شفق‌
۳۸ - صبح‌
       ۳۸.۱ - عظمت قران
       ۳۸.۲ - سوگندی شایسته
       ۳۸.۳ - گسترده شدن در آسمان
       ۳۸.۴ - ابلاغ قرآن بر پیامبر
۳۹ - عرفه‌
۴۰ - عصر
       ۴۰.۱ - وقت عصر
       ۴۰.۲ - عصر قائم‌
       ۴۰.۳ - عصر پیامبر
۴۱ - عيد قربان‌
۴۲ - غيب‌
۴۳ - فجر
۴۴ - فرزند
۴۵ - قاريان قرآن
۴۶ - قرآن
۴۷ - قلم‌
۴۸ - قيامت‌
۴۹ - كتاب‌
       ۴۹.۱ - تنزیه پیامبر از جنون
       ۴۹.۲ - قطعی بودن عذاب
       ۴۹.۳ - پاداش بی‌پایان پیامبر
       ۴۹.۴ - اخلاق بزرگ پیامبر
۵۰ - كشتيها
۵۱ - كعبه‌
۵۲ - كوه‌
       ۵۲.۱ - كوه طور
              ۵۲.۱.۱ - حتمی بودن عذاب
              ۵۲.۱.۲ - خلقت نیکوی انسان
۵۳ - گواهان عمل‌
۵۴ - لوح محفوظ
۵۵ - ماه‌
۵۶ - ماهى‌
۵۷ - حضرت محمّد
       ۵۷.۱ - لعن اصحاب اخدود
       ۵۷.۲ - تحیر قوم لوط
       ۵۷.۳ - هدایت‌پیشه بودن پیامبر
۵۸ - مخلوقات‌
۵۹ - مرگ‌
۶۰ - مكّه‌
       ۶۰.۱ - آمیختگی زندگی با رنج
       ۶۰.۲ - خلقت برتر انسان
۶۱ - ملائكه‌
۶۲ - مؤمنان
       ۶۲.۱ - مؤمنان شكنجه‌شده
       ۶۲.۲ - مؤمنان تلاوتگر
       ۶۲.۳ - مؤمنان صف بسته
۶۳ - ناظران قيامت‌
۶۴ - نامه عمل‌
۶۵ - نماز
       ۶۵.۱ - نماز عصر
۶۶ - پانویس
۶۷ - منبع




۱.۱ - آفریده شدن در رنج

قسم خداوند به آدم علیه‌السلام براى بيان آفریده شدن انسان، در رنج و سختی:
وَ والِدٍ وَ ما وَلَدَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ. مقصود از «والد» آدم عليه‌السلام و «ما ولد» فرزند وى است.

۱.۲ - رستگارى اهل تذكيه

قسم خداوند به آدم عليه‌السلام جهت تأكيد بر رستگارى اهل تذکیه و زیانکاری انسانهاى تبهكار:
وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها. بنا بر قولى، مقصود از «نفس» آدم عليه‌السلام است.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به آسمان است.
[۸] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به آسمان رجوع شود.



قسم خداوند به ابرهاى باران‌زا، براى حتميّت قیامت:
فَالْحامِلاتِ وِقْراً إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ‌ وَ إِنَّ الدِّينَ لَواقِعٌ.


قسم خداوند به ابراهیم علیه‌السلام براى آفريده شدن انسان در رنج و سختى:
وَ والِدٍ وَ ما وَلَدَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ. بنا بر قولى، مراد از «والد» ابراهيم عليه‌السلام و «ما ولد» فرزندش است.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به اسب مجاهدان است.
[۱۵] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به اسبان پیکارگران رجوع شود.



قسم خداوند به اسماعیل علیه‌السلام براى آفريده شدن انسان در رنج و سختى:
وَ والِدٍ وَ ما وَلَدَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ.


قسم خدا به امّتها، جهت تأكيد بر نفرین و لعن بر اصحاب اخدود:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ. بنا بر قولى، مقصود از «شاهد» انبيا و مقصود از «مشهود» امّتها است.


قسم خداوند به انبیا، براى نفرين و لعن بر اصحاب اخدود:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ. بنا بر قولى، مقصود از «شاهد» انبيا و مقصود از «مشهود» امّتها است.


قسم خداوند به انجیر، جهت بيان وقوع شكل وجودى انسان، در زيباترين و استوارترين ساختارها:
وَ التِّينِ‌ ... لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به انسان است.
[۲۶] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به انسان رجوع شود.



قسم خداوند به انواع بادها، جهت تأكيد بر حتميّت معاد:
۱. وَ الذَّارِياتِ ذَرْواً فَالْحامِلاتِ وِقْراً فَالْجارِياتِ يُسْراً فَالْمُقَسِّماتِ أَمْراً إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ. مراد از چهار آيه مذكور، بادها است.
۲. وَ الْمُرْسَلاتِ عُرْفاً فَالْعاصِفاتِ عَصْفاً وَ النَّاشِراتِ نَشْراً فَالْفارِقاتِ فَرْقاً إِنَّما تُوعَدُونَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از پنج آيه مذكور باد است.


قسم خداوند به بناكننده آسمان:
وَ السَّماءِ وَ ما بَناها.


قسم خداوند به بناى آسمان، با استحكام آن:
وَ السَّماءِ وَ ما بَناها. در احتمالى، مراد از «ما بناها» يعنى بناى آسمان با استحكام و نظم آن.


قسم خداوند به بیت‌المعمور:
وَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ.


قسم خداوند به بیت‌المقدّس، سرزمين انجیر و زیتون:
وَ التِّينِ وَ الزَّيْتُونِ. در احتمالى، منظور از «زيتون» در «الزّيتون» بيت‌المقدّس است.


قسم خدا به پدر و مولود او:
وَ والِدٍ وَ ما وَلَدَ.


قسم خداوند به جفت و تاق:
وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ.


قسم به تورات، كتاب نگاشته شده مبنى بر قطعى بودن عذاب پروردگار:
وَ كِتابٍ مَسْطُورٍ إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از «كتاب مسطور»، تورات است.


سوگند خداوند به جفت (شفع):
وَ الشَّفْعِ‌ ....


قسم خداوند به روز جمعه:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ. از امام علی علیه‌السلام روايت شده است: «شاهد» روز جمعه و «مشهود» روز قربانى -دهم ذی‌الحجّه‌- است.


قسم خداوند به حق، براى وارد كردن ابلیس و پيروانش در جهنّم:
قالَ يا إِبْلِيسُ ما مَنَعَكَ أَنْ تَسْجُدَ لِما خَلَقْتُ بِيَدَيَّ أَسْتَكْبَرْتَ أَمْ كُنْتَ مِنَ الْعالِينَ‌ قالَ فَالْحَقُّ وَ الْحَقَّ أَقُولُ‌ لَأَمْلَأَنَّ جَهَنَّمَ مِنْكَ وَ مِمَّنْ تَبِعَكَ مِنْهُمْ أَجْمَعِينَ. ممكن است كه «فالحقّ» مبتدا و خبر آن «قسمى» درتقدير باشد.




۲۲.۱ - قسم به آفريننده جنس مؤنّث

قسم خداوند به آفريننده جنس مؤنّث، در مخلوقات:
وَ ما خَلَقَ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى‌.

۲۲.۲ - قسم به آفرینده جنس مذکر

سوگند خداوند به آفريننده جنس مذكّر و مؤنّث، براى متفاوت بودن تلاشهاى انسان (از جهت سودمندى و زيان):
وَ ما خَلَقَ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى‌ إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى. كلمه «ما» در «ما خلق» مى‌تواند موصول و به معانى «من» باشد. در اين صورت مراد از آن، ذات بارى‌تعالى‌ خواهد بود.

۲۲.۳ - قسم به خود

قسم خداوند به خود، جهت تأكيد بر ارسال پيامبرانى پيش از پیامبر اسلام صلی‌الله‌علیه‌وآله:
تَاللَّهِ لَقَدْ أَرْسَلْنا إِلى‌ أُمَمٍ مِنْ قَبْلِكَ‌ ....

۲۲.۴ - قسم به پروردگاری بر آسمان و زمین

قسم خداوند به مقام پروردگارى خود بر آسمان و زمین، جهت تأكيد بر حقّانيّت رازقیّت خويش:
فَوَ رَبِّ السَّماءِ وَ الْأَرْضِ إِنَّهُ لَحَقٌّ مِثْلَ ما أَنَّكُمْ تَنْطِقُونَ. بر اساس يكى از احتمالات تفسيرى، مرجع ضمير «انّه» رزق و آیات الهی است.

۲۲.۵ - قسم به تعديل‌كننده قوای روحی

قسم خداوند به تعديل‌كننده و سامان‌دهنده قوای روحی انسان، براى رستگارى اهل تزکیه و زيانكارى انسانهاى پليد:
وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها. فَأَلْهَمَها فُجُورَها وَ تَقْواها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها.

۲۲.۶ - قسم به گستراننده زمين

قسم خداوند به (گستراننده زمین) براى رستگاری اهل تزكيه و زيانكارى انسانهاى پليد:
وَ الْأَرْضِ وَ ما طَحاها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها.

۲۲.۷ - قسم به ذات خداوند

قسم خداوند به ذات خود، براى تهديد و مورد مؤاخذه قرار دادن مشرکان:
وَ يَجْعَلُونَ لِما لا يَعْلَمُونَ نَصِيباً مِمَّا رَزَقْناهُمْ تَاللَّهِ لَتُسْئَلُنَّ عَمَّا كُنْتُمْ تَفْتَرُونَ.

۲۲.۸ - قسم به بناكننده آسمان

قسم خداوند به بناكننده آسمان:
وَ السَّماءِ وَ ما بَناها.

۲۲.۹ - ربوبیت خداوند



۲۲.۹.۱ - بى‌ايمانى اعراض‌كنندگان

سوگند خداوند به ربوبیّت خويش، جهت بيان بى‌ايمانى اعراض‌كنندگان از قضاوت محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله:
فَلا وَ رَبِّكَ لا يُؤْمِنُونَ حَتَّى يُحَكِّمُوكَ فِيما شَجَرَ بَيْنَهُمْ ثُمَّ لا يَجِدُوا فِي أَنْفُسِهِمْ حَرَجاً مِمَّا قَضَيْتَ وَ يُسَلِّمُوا تَسْلِيماً.

۲۲.۹.۲ - قادر بودن خداوند

قسم خداوند به ربوبيّت خويش بر مشرقها و مغربها، براى تأكيد بر قدرت خويش:
فَلا أُقْسِمُ بِرَبِّ الْمَشارِقِ وَ الْمَغارِبِ إِنَّا لَقادِرُونَ.

۲۲.۹.۳ - علم به مستحقین عذاب

قسم خدا به ربوبيّت خويش، درباره آگاهى دقيق از مستحقّ عذاب بودن مجرمان:
فَوَ رَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّياطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا ثُمَّ لَنَحْنُ أَعْلَمُ بِالَّذِينَ هُمْ أَوْلى‌ بِها صِلِيًّا.

۲۲.۹.۴ - احضار منكران معاد

قسم خداوند به ربوبيّت خويش، درباره حتمى بودن احضار منکران معاد و شیاطین و گردآورى آنان، در قیامت:
وَ يَقُولُ الْإِنْسانُ أَ إِذا ما مِتُّ لَسَوْفَ أُخْرَجُ حَيًّا فَوَ رَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّياطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا.

۲۲.۹.۵ - طبقه‌بندى عاصيان

قسم خدا به ربوبيّت خود، بر تحقّق حتمى طبقه‌بندى عاصیان، در قيامت:
فَوَ رَبِّكَ لَنَحْشُرَنَّهُمْ وَ الشَّياطِينَ ثُمَّ لَنُحْضِرَنَّهُمْ حَوْلَ جَهَنَّمَ جِثِيًّا ثُمَّ لَنَنْزِعَنَّ مِنْ كُلِّ شِيعَةٍ أَيُّهُمْ أَشَدُّ عَلَى الرَّحْمنِ عِتِيًّا.

۲۲.۹.۶ - بازپرسى از كافران

قسم خداوند به ربوبيّت خويش، درباره بازپرسى از تمامى کافران و تجزیه‌گران دین:
الَّذِينَ جَعَلُوا الْقُرْآنَ عِضِينَ‌ فَوَ رَبِّكَ لَنَسْئَلَنَّهُمْ أَجْمَعِينَ.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به خورشید است.
[۷۳] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به خورشید رجوع شود.



یکی از موارد قسم خداوند، قسم به دریا است.
[۷۴] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به دریا رجوع شود.



سوگند خداوند به حقايق ديدنى، براى نزول قرآن به وسيله جبرئیل:
فَلا أُقْسِمُ بِما تُبْصِرُونَ‌ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ‌ وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِيلًا ما تُؤْمِنُونَ‌ تَنْزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ.




۲۶.۱ - نفس لوامه

سوگند خداوند به نفس ملامتگر، براى اعلان احیای مردگان در قیامت:
وَ لا أُقْسِمُ بِالنَّفْسِ اللَّوَّامَةِ أَ يَحْسَبُ الْإِنْسانُ أَلَّنْ نَجْمَعَ عِظامَهُ‌ بَلى‌ قادِرِينَ عَلى‌ أَنْ نُسَوِّيَ بَنانَهُ.

۲۶.۲ - ارواح سبقت‌گیرنده

سوگند خداوند به روحهاى سبقت‌گيرنده به سوى بهشت:
فَالسَّابِقاتِ سَبْقاً. از امام باقر علیه‌السلام درباره سخن خداوند «فالسّابقات سبقاً» روايت شده: مراد ارواح مؤمنان است كه به سوى بهشت -بر يكديگر- سبقت مى‌گيرند.

۲۶.۳ - ارواح با نشاط

سوگند خداوند به روحهاى با نشاط، هنگام مرگ:
وَ النَّاشِطاتِ نَشْطاً. در احتمالى، مقصود از «والنّاشطات» ارواح مؤمنان است كه به هنگام مرگ به جهت ديدن بهشت با شادابى بدن را ترك مى‌كنند.

۲۶.۴ - زیانکاری گناهکاران

قسم خداوند به روح، براى بيان زیانکاری و تباهى گناهكاران:
وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها وَ قَدْ خابَ مَنْ دَسَّاها.

۲۶.۵ - رستگارى اهل‌تزكيه

قسم خداوند به روح، جهت تأكيد بر رستگاری اهل تزكيه:
وَ نَفْسٍ وَ ما سَوَّاها قَدْ أَفْلَحَ مَنْ زَكَّاها.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به روز است.
[۸۹] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به روز رجوع شود.



قسم خداوند به روزگار، جهت تأكيد بر زيانكارى انسان:
وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به زمین است.
[۹۲] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به زمین رجوع شود.



قسم خداوند به حاكميّت قانون زوجیّت در نظام آفرینش، جهت تأكيد متفاوت بودن تلاش انسانها (در سودمندى و زيان‌بخشى):
وَ ما خَلَقَ الذَّكَرَ وَ الْأُنْثى‌ إِنَّ سَعْيَكُمْ لَشَتَّى.


قسم خداوند به زیتون، جهت بيان وقوع شكل وجودى انسان، در زيباترين و استوارترين ساختارها:
... وَ الزَّيْتُونِ‌ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به ستاره است.
[۹۷] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به ستارگان رجوع شود.



قسم خداوند به سحرگاهان:
وَ اللَّيْلِ إِذْ أَدْبَرَ.


قسم خداوند به شاهدان روز قیامت و حاضرشوندگان در آن، براى بيان لعن بر اصحاب اخدود به سبب کشتن مؤمنان:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ وَ هُمْ عَلى‌ ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ. مقصود از «شاهد» در آيه، شاهد روز قيامت، يعنى همه خلائق است.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به شب است.
[۱۰۳] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به شب رجوع شود.



قسم خدا به شترهاى به نفس نفس افتاده براى کینه توزى انسان به پروردگارش:
وَ الْعادِياتِ ضَبْحاً إِنَّ الْإِنْسانَ لِرَبِّهِ لَكَنُودٌ. بنا بر قولى، مقصود، شتر انتقال‌دهنده حجّاج از عرفه به مزدلفه و از مزدلفه به مِنی‌ است. و جواب قسم «ان الانسان لربه ...» مى‌باشد.


قسم خداوند به شفق (سرخی افق) براى تنوّع مراحل آينده انسان:
فَلا أُقْسِمُ بِالشَّفَقِ‌ لَتَرْكَبُنَّ طَبَقاً عَنْ طَبَقٍ.




۳۸.۱ - عظمت قران

سوگند خداوند به سپيده صبح، براى تأكيد بر عظمت قرآن:
وَ الصُّبْحِ إِذا أَسْفَرَ إِنَّها لَإِحْدَى الْكُبَرِ.

۳۸.۲ - سوگندی شایسته

سوگند خداوند به صبح، سوگندى شايسته و كافى، در ديدگاه انسان عاقل:
وَ الْفَجْرِ هَلْ فِي ذلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ.

۳۸.۳ - گسترده شدن در آسمان

قسم خداوند به بامداد، زمان گسترده شدن سپيده صبح، در آسمان:
وَ الصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ.

۳۸.۴ - ابلاغ قرآن بر پیامبر

سوگند خداوند به صبح، براى تأكيد بر ابلاغ قرآن به پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله بوسيله فرستاده‌اى بزرگوار (جبرئیل):
وَ الصُّبْحِ إِذا تَنَفَّسَ‌ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ.


سوگند خداوند به روز عرفه براى ملعون بودن اصحاب اخدود:
۱. وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ. در احتمالى، مراد از «مشهود» روز عرفه است. و جواب قسم محذوف است و آيه «قتل ...» دلالت بر آن دارد.
۲. وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ. گفته شده كه «وتر» روز عرفه است و اين روایت جابر از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است. و جواب قسم محذوف است و مقصود عذاب كردن افراد طاغی و فسادگر مى‌باشد.




۴۰.۱ - وقت عصر

سوگند خداوند به وقت عصر، براى زيانكارى انسان:
وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ.

۴۰.۲ - عصر قائم‌

قسم خداوند به عصر ظهور قائم:
وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ. از امام صادق علیه‌السلام درباره سوره سؤال شد. حضرت‌فرمود: مقصود از «عصر» عصر خروج قائم عليه‌السلام است.

۴۰.۳ - عصر پیامبر

قسم خداوند به عصر محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله جهت تأكيد بر خسارت بار بودن وضع انسانها:
وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ. بنا بر قولى، مقصود از «عصر» زمان پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است.


قسم خداوند به عید قربان:
۱. وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ. بنا بر قولى، مقصود از «شاهد» يوم‌النّحر -عيد قربان‌- است.
۲. وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ. بنا بر يك قول، مقصود از «شفع» روز عيد قربان است.


سوگند خداوند به حقايق ناديدنى، براى نزول قرآن، به وسيله جبرئيل:
فَلا أُقْسِمُ بِما تُبْصِرُونَ‌ وَ ما لا تُبْصِرُونَ‌ وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِيلًا ما تُؤْمِنُونَ‌ تَنْزِيلٌ مِنْ رَبِّ الْعالَمِينَ.


••• سوگند خداوند به فجر و هنگام ديدن سپيده:
وَ الْفَجْرِ.

•••• سوگند به فجر، شايسته و بجا، در ديدگاه هر شخص عاقل:
وَ الْفَجْرِ هَلْ فِي ذلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ.


سوگند خداوند به پدر و فرزند براى بيان آفريده شدن انسان در رنج:
وَ والِدٍ وَ ما وَلَدَ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ.


سوگند خداوند به تلاوتگران آیات الهی و قرآن كريم، براى یگانگی خداوند:
فَالتَّالِياتِ ذِكْراً إِنَّ إِلهَكُمْ لَواحِدٌ.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به قرآن است.
[۱۴۸] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به قرآن رجوع شود.



قسم خداوند به قلم و ابزار نوشتن، براى تنزیه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از جنون، به واسطه نعمت و لطف پروردگار بر آن حضرت:
وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ‌ ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به قیامت است.
[۱۵۱] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به قیامت رجوع شود.



خداوند برای تأکید بر موارد زیر به کتاب، قسم خورده است.

۴۹.۱ - تنزیه پیامبر از جنون

سوگند خداوند به كتابها و نوشته‌ها، براى تنزيه پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از جنون:
... وَ ما يَسْطُرُونَ‌ ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ. به قرينه سياق، مقصود از «ما يسطرون» مطلق مكتوبات و نوشته‌ها است كه از بزرگ‌ترين نعمتهاى الهى است.

۴۹.۲ - قطعی بودن عذاب

قسم خداوند به كتاب نگاشته شده از سوى خداوند، براى بيان قطعى بودن عذاب پروردگار:
وَ كِتابٍ مَسْطُورٍ إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ.

۴۹.۳ - پاداش بی‌پایان پیامبر

سوگند خداوند به كتابها و نوشته‌ها، جهت تأكيد بر پاداش بى‌پايان خداوند به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ‌ وَ إِنَّ لَكَ لَأَجْراً غَيْرَ مَمْنُونٍ.

۴۹.۴ - اخلاق بزرگ پیامبر

سوگند خداوند به كتابها و نوشته‌ها، براى اخلاق بزرگ پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله:
ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ‌ وَ إِنَّكَ لَعَلى‌ خُلُقٍ عَظِيمٍ.


••• سوگند الهى به كشتيهاى روان بر آبهاى دریا به آسانى و نرمى، براى حتمى بودن وعده خدا و آمدن روز جزا:
فَالْجارِياتِ يُسْراً إِنَّما تُوعَدُونَ لَصادِقٌ‌ وَ إِنَّ الدِّينَ لَواقِعٌ.

••• سوگند خداوند به كشتى، براى تأكيد بر وقوع زلزله قیامت و پديد آمدن رستاخیز:
وَ السَّابِحاتِ سَبْحاً فَالسَّابِقاتِ سَبْقاً فَالْمُدَبِّراتِ أَمْراً يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ قُلُوبٌ يَوْمَئِذٍ واجِفَةٌ. در احتمالى، مراد از «سابحات» كشتيها است.


سوگند خداوند به کعبه، براى حتمى بودن عذاب خداوند:
وَ الْبَيْتِ الْمَعْمُورِ إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از «البيت‌المعمور» كعبه -بيت‌اللّه‌الحرام‌- است.


قسم خداوند به کوه، براى بيان حتمى بودن وقوع عذاب خداوند:
وَ الطُّورِ إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از «طور» در آيه كوه است.

۵۲.۱ - كوه طور



۵۲.۱.۱ - حتمی بودن عذاب

سوگند خداوند به کوه طور، جهت تأكيد بر حتمى بودن وقوع عذاب خداوند:
وَ الطُّورِ إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ.

۵۲.۱.۲ - خلقت نیکوی انسان

قسم خداوند به كوه طور، براى خلقت نیکوی انسان:
وَ طُورِ سِينِينَ‌ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ. «طور سينين» يعنى آن كوهى كه موسی علیه‌السلام به بالاى آن رفته بود.


قسم خداوند به گواهان اعمال انسانها در قيامت، براى تأكيد بر لعن اصحاب اخدود:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ.


قسم خداوند به لوح محفوظ، براى نازل كردن قرآن در شب قدر:
وَ الْكِتابِ الْمُبِينِ‌ إِنَّا أَنْزَلْناهُ فِي لَيْلَةٍ مُبارَكَةٍ إِنَّا كُنَّا مُنْذِرِينَ. بنا بر قولى، مقصود از «الكتاب» لوح محفوظ است.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به ماه است.
[۱۸۲] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به ماه رجوع شود.



قسم خداوند به ماهی، براى تنزیه پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله از جنون:
ن وَ الْقَلَمِ وَ ما يَسْطُرُونَ‌ ما أَنْتَ بِنِعْمَةِ رَبِّكَ بِمَجْنُونٍ. در احتمالى، مقصود از «ن» ماهى، و قسم به ماهى است.




۵۷.۱ - لعن اصحاب اخدود

قسم خداوند به محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله در جايگاه «شاهد» (خلايق) در روز قيامت، براى تأكيد بر لعن اصحاب اخدود:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ. امام حسن علیه‌السلام از رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله نقل حديث مى‌فرمود. به ايشان عرض شد: «مرا از -تفسير- شاهد و مشهود خبر ده. حضرت فرمود: شاهد محمّد صلی‌الله‌علیه‌وآله و مشهود روز قيامت است. آيا كلام خداى سبحان را نشنيده‌اى كه مى‌فرمايد: «يا ايّها النّبىّ انّا ارسلناك شاهداً و مبشّراً و نذيراً» و فرموده: «ذلك يوم مجموع له النّاس و ذلك يوم مشهود».

۵۷.۲ - تحیر قوم لوط

سوگند خداوند به جان پیامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله جهت تأكيد بر سرمستى و تحیّر قوم لوط:
لَعَمْرُكَ إِنَّهُمْ لَفِي سَكْرَتِهِمْ يَعْمَهُونَ.

۵۷.۳ - هدایت‌پیشه بودن پیامبر

سوگند خداوند به پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله جهت تأكيد بر هدايت‌پيشه بودن آن حضرت:
وَ النَّجْمِ إِذا هَوى‌ ما ضَلَّ صاحِبُكُمْ وَ ما غَوى‌. مراد از «نجم» رسول خدا صلی‌الله‌علیه‌وآله است. ، از امام رضا عليه‌السلام روايت شده است: خداوند رسول خود را در مواردى -از قرآن‌- نجم ناميده و فرموده است: «والنّجم اذا هوى‌».


قسم خداوند به تمامى پديده‌ها و حقايق ديدنى و شناختنى جهان هستی، براى بيان منتسب بودن قرآن به فرستاده‌اى بزرگوار (جبرئيل يا پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله) نه شاعر:
فَلا أُقْسِمُ بِما تُبْصِرُونَ‌ وَ ما لا تُبْصِرُونَ‌ إِنَّهُ لَقَوْلُ رَسُولٍ كَرِيمٍ‌ وَ ما هُوَ بِقَوْلِ شاعِرٍ قَلِيلًا ما تُؤْمِنُونَ.


قسم خداوند به مرگ، براى آمدن نفخه اوّل و دوم در قيامت:
وَ النَّازِعاتِ غَرْقاً وَ النَّاشِطاتِ نَشْطاً وَ السَّابِحاتِ سَبْحاً يَوْمَ تَرْجُفُ الرَّاجِفَةُ تَتْبَعُهَا الرَّادِفَةُ. بنا بر قولى، مقصود از سه آيه اوّل مرگ و مقصود از «راجفه» و «رادفه» نفخه اوّل و دوم است.




۶۰.۱ - آمیختگی زندگی با رنج

سوگند خداوند به مکّه، براى آميخته بودن زندگى انسان با رنج و سختى:
لا أُقْسِمُ بِهذَا الْبَلَدِ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي كَبَدٍ.

۶۰.۲ - خلقت برتر انسان

سوگند خداوند به شهر مكّه، جهت خلقت برتر انسان:
وَ هذَا الْبَلَدِ الْأَمِينِ‌ لَقَدْ خَلَقْنَا الْإِنْسانَ فِي أَحْسَنِ تَقْوِيمٍ.


یکی از موارد قسم خداوند، قسم به ملائکه است.
[۲۰۷] برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به فرشتگان رجوع شود.





۶۲.۱ - مؤمنان شكنجه‌شده

قسم خداوند به مؤمنان شكنجه شده، براى اعلان لعن بر اصحاب اخدود:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ النَّارِ ذاتِ الْوَقُودِ إِذْ هُمْ عَلَيْها قُعُودٌ وَ هُمْ عَلى‌ ما يَفْعَلُونَ بِالْمُؤْمِنِينَ شُهُودٌ. «مشهود» قابليّت دارد كه بر شكنجه شدن آن مؤمنان‌شكنجه شده از جانب كافران تطبيق گردد.

۶۲.۲ - مؤمنان تلاوتگر

سوگند خداوند به مؤمنان تلاوتگر آيات الهى و قرآن كريم، براى اثبات يگانه بودن خداوند:
فَالزَّاجِراتِ زَجْراً فَالتَّالِياتِ ذِكْراً إِنَّ إِلهَكُمْ لَواحِدٌ. بنا بر يك قول «تاليات» به معناى مؤمنان تلاوت‌كننده قرآن است.

۶۲.۳ - مؤمنان صف بسته

قسم خداوند به مؤمنان صف بسته در جهاد، براى اثبات يگانه بودن خداوند:
وَ الصَّافَّاتِ صَفًّا إِنَّ إِلهَكُمْ لَواحِدٌ. بنا بر يك قول «صافات» گروهى از مؤمنان را گويند كه‌در نماز و جهاد صف بسته مى‌ايستند.


قسم خداوند به ناظران امور مشهود در قيامت، براى اعلان لعن و نفرین بر اصحاب اخدود:
وَ شاهِدٍ وَ مَشْهُودٍ قُتِلَ أَصْحابُ الْأُخْدُودِ.


قسم خداوند به نامه اعمال آدمیان، جهت بيان حتميّت عذابهای خدا:
وَ كِتابٍ مَسْطُورٍ إِنَّ عَذابَ رَبِّكَ لَواقِعٌ. بنا بر قولى، مقصود از «كتاب مسطور» نامه‌هاى اعمال‌است.


قسم خداوند به نماز، سوگندى مهم براى خردمندان:
وَ الشَّفْعِ وَ الْوَتْرِ وَ اللَّيْلِ إِذا يَسْرِ هَلْ فِي ذلِكَ قَسَمٌ لِذِي حِجْرٍ. در احتمالى، مراد از -شفع و وتر- نماز است كه هم زوج دارد و هم فرد و اين روايت ابن‌حصين از پيامبر صلی‌الله‌علیه‌وآله است.

۶۵.۱ - نماز عصر

••• سوگند خداوند به نماز عصر، جهت تأكيد بر خسران انسان:
وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ. بنا بر قولى، مقصود از «عصر» در اين سوره، نماز عصر است.

••• سوگند خداوند به نماز عصر، جهت تأكيد بر گرفتار نشدن مؤمنان به خسران و زيان، در صورت توصيه به حق و صبر:
وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ إِلَّا الَّذِينَ‌ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ.

••• سوگند خداوند به نماز عصر، براى تأكيد بر زيانكار نبودن مؤمنان داراى عمل صالح:
وَ الْعَصْرِ إِنَّ الْإِنْسانَ لَفِي خُسْرٍ إِلَّا الَّذِينَ آمَنُوا وَ عَمِلُوا الصَّالِحاتِ وَ تَواصَوْا بِالْحَقِّ وَ تَواصَوْا بِالصَّبْرِ.


۱. بلد/سوره۹۰، آیه۳.    
۲. بلد/سوره۹۰، آیه۴.    
۳. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج ۲۴، ص ۴۳۲.    
۴. شمس/سوره۹۱، آیه۷.    
۵. شمس/سوره۹۱، آیه۹.    
۶. شمس/سوره۹۱، آیه۱۰.    
۷. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۵۵.    
۸. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به آسمان رجوع شود.
۹. ذاریات/سوره۵۱، آیه۲.    
۱۰. ذاریات/سوره۵۱، آیه۵.    
۱۱. ذاریات/سوره۵۱، آیه۶.    
۱۲. بلد/سوره۹۰، آیه۳.    
۱۳. بلد/سوره۹۰، آیه۴.    
۱۴. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج ۲۴، ص ۴۳۳.    
۱۵. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به اسبان پیکارگران رجوع شود.
۱۶. بلد/سوره۹۰، آیه۳.    
۱۷. بلد/سوره۹۰، آیه۴.    
۱۸. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۱۹. بروج/سوره۸۵، آیه۴.    
۲۰. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۳۱، ص ۱۰۸.    
۲۱. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۲۲. بروج/سوره۸۵، آیه۴.    
۲۳. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۳۱، ص ۱۰۸.    
۲۴. تین/سوره۹۵، آیه۱.    
۲۵. تین/سوره۹۵، آیه۴.    
۲۶. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به انسان رجوع شود.
۲۷. ذاریات/سوره۵۱، آیات۱-۵.    
۲۸. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۲۸، ص ۱۶۱.    
۲۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۸، ص ۳۶۵.    
۳۰. مرسلات/سوره۷۷، آیات۱-۴.    
۳۱. مرسلات/سوره۷۷، آیه۷.    
۳۲. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۱۰، ص ۷۶۵.    
۳۳. شمس/سوره۹۱، آیه۵.    
۳۴. شمس/سوره۹۱، آیه۵.    
۳۵. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۵۵.    
۳۶. طور/سوره۵۲، آیه۴.    
۳۷. تین/سوره۹۵، آیه۱.    
۳۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۷۵.    
۳۹. بلد/سوره۹۰، آیه۳.    
۴۰. فجر/سوره۸۹، آیه۳.    
۴۱. طور/سوره۵۲، آیه۲.    
۴۲. طور/سوره۵۲، آیه۷.    
۴۳. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۲۴۷.    
۴۴. فجر/سوره۸۹، آیه۳.    
۴۵. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۴۶. سیوطی، عبدالرحمان بن ابی بکر، الدر المنثور، ج ۸، ص ۴۶۳.    
۴۷. ص/سوره۳۸، آیه۷۵.    
۴۸. ص/سوره۳۸، آیه۸۴.    
۴۹. ص/سوره۳۸، آیه۸۵.    
۵۰. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۱۰۸.    
۵۱. لیل/سوره۹۲، آیه۳.    
۵۲. لیل/سوره۹۲، آیه۳.    
۵۳. لیل/سوره۹۲، آیه۴.    
۵۴. نحل/سوره۱۶، آیه۶۳.    
۵۵. ذاریات/سوره۵۱، آیه۲۳.    
۵۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۲۳۵.    
۵۷. شمس/سوره۹۱، آیات۷-۱۰.    
۵۸. شمس/سوره۹۱، آیه۶.    
۵۹. شمس/سوره۹۱، آیه۹.    
۶۰. شمس/سوره۹۱، آیه۱۰.    
۶۱. نحل/سوره۱۶، آیه۵۶.    
۶۲. شمس/سوره۹۱، آیه۵.    
۶۳. نساء/سوره۴، آیه۶۵.    
۶۴. معارج/سوره۷۰، آیه۴۰.    
۶۵. مریم/سوره۱۹، آیه۶۸.    
۶۶. مریم/سوره۱۹، آیه۷۰.    
۶۷. مریم/سوره۱۹، آیه۶۶.    
۶۸. مریم/سوره۱۹، آیه۶۸.    
۶۹. مریم/سوره۱۹، آیه۶۸.    
۷۰. مریم/سوره۱۹، آیه۶۹.    
۷۱. حجر/سوره۱۵، آیه۹۱.    
۷۲. حجر/سوره۱۵، آیه۹۲.    
۷۳. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به خورشید رجوع شود.
۷۴. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به دریا رجوع شود.
۷۵. حاقّه/سوره۶۹، آیه۳۸.    
۷۶. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۰.    
۷۷. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۱.    
۷۸. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۳.    
۷۹. قیامت/سوره۷۵، آیات۲-۴.    
۸۰. نازعات/سوره۷۹، آیه۴.    
۸۱. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج ۲، ص ۳۹۶.    
۸۲. مجلسی، محمدباقر، بحارالانوار، ج ۷، ص ۴۶، ح ۲۸.    
۸۳. نازعات/سوره۷۹، آیه۲.    
۸۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۶۵۲.    
۸۵. شمس/سوره۹۱، آیه۷.    
۸۶. شمس/سوره۹۱، آیه۱۰.    
۸۷. شمس/سوره۹۱، آیه۷.    
۸۸. شمس/سوره۹۱، آیه۹.    
۸۹. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به روز رجوع شود.
۹۰. عصر/سوره۱۰۳، آیه۱.    
۹۱. عصر/سوره۱۰۳، آیه۲.    
۹۲. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به زمین رجوع شود.
۹۳. لیل/سوره۹۲، آیه۳.    
۹۴. لیل/سوره۹۲، آیه۴.    
۹۵. تین/سوره۹۵، آیه۱.    
۹۶. تین/سوره۹۵، آیه۴.    
۹۷. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به ستارگان رجوع شود.
۹۸. مدّثر/سوره۷۴، آیه۳۳.    
۹۹. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۱۰۰. بروج/سوره۸۵، آیه۴.    
۱۰۱. بروج/سوره۸۵، آیه۷.    
۱۰۲. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۷۲۹.    
۱۰۳. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به شب رجوع شود.
۱۰۴. عادیات/سوره۱۰۰، آیه۱.    
۱۰۵. عادیات/سوره۱۰۰، آیه۶.    
۱۰۶. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج ۲۴، ص ۵۹۹.    
۱۰۷. درویش، محیی الدین، اعراب القرآن الکریم و بیانه، ج ۱۰، ص ۵۵۷.    
۱۰۸. انشقاق/سوره۸۴، آیه۱۶.    
۱۰۹. انشقاق/سوره۸۴، آیه۱۹.    
۱۱۰. مدّثر/سوره۷۴، آیه۳۴.    
۱۱۱. مدّثر/سوره۷۴، آیه۳۵.    
۱۱۲. فجر/سوره۸۹، آیه۱.    
۱۱۳. فجر/سوره۸۹، آیه۵.    
۱۱۴. تکویر/سوره۸۱، آیه۱۸.    
۱۱۵. تکویر/سوره۸۱، آیه۱۸.    
۱۱۶. تکویر/سوره۸۱، آیه۱۹.    
۱۱۷. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۱۱۸. بروج/سوره۸۵، آیه۴.    
۱۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۰۸.    
۱۲۰. درویش، محیی الدین، اعراب القرآن الکریم و بیانه، ج ۱۰، ص ۴۳۰.    
۱۲۱. فجر/سوره۸۹، آیه۳.    
۱۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۳۶.    
۱۲۳. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۵، ص ۵۴۲، ح ۱۷.    
۱۲۴. زمخشری، محمود بن عمر، الکشاف، ج ۴، ص ۷۴۷.    
۱۲۵. عصر/سوره۱۰۳، آیه۱.    
۱۲۶. عصر/سوره۱۰۳، آیه۲.    
۱۲۷. عصر/سوره۱۰۳، آیه۱.    
۱۲۸. عصر/سوره۱۰۳، آیه۲.    
۱۲۹. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۵، ص ۶۶۶، ح ۵.    
۱۳۰. عصر/سوره۱۰۳، آیه۱.    
۱۳۱. عصر/سوره۱۰۳، آیه۲.    
۱۳۲. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۳۲، ص ۲۷۹.    
۱۳۳. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۱۳۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۰۸.    
۱۳۵. فجر/سوره۸۹، آیه۳.    
۱۳۶. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۳۱، ص ۱۴۹.    
۱۳۷. حاقّه/سوره۶۹، آیه۳۸.    
۱۳۸. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۰.    
۱۳۹. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۱.    
۱۴۰. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۳.    
۱۴۱. فجر/سوره۸۹، آیه۱.    
۱۴۲. فجر/سوره۸۹، آیه۱.    
۱۴۳. فجر/سوره۸۹، آیه۵.    
۱۴۴. بلد/سوره۹۰، آیه۳.    
۱۴۵. بلد/سوره۹۰، آیه۴.    
۱۴۶. صافات/سوره۳۷، آیه۳.    
۱۴۷. صافات/سوره۳۷، آیه۴.    
۱۴۸. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به قرآن رجوع شود.
۱۴۹. قلم/سوره۶۸، آیه۱.    
۱۵۰. قلم/سوره۶۸، آیه۲.    
۱۵۱. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به قیامت رجوع شود.
۱۵۲. قلم/سوره۶۸، آیه۱.    
۱۵۳. قلم/سوره۶۸، آیه۲.    
۱۵۴. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۱۹، ص ۳۶۷-۳۶۸.    
۱۵۵. طور/سوره۵۲، آیه۲.    
۱۵۶. طور/سوره۵۲، آیه۷.    
۱۵۷. قلم/سوره۶۸، آیه۱.    
۱۵۸. قلم/سوره۶۸، آیه۳.    
۱۵۹. قلم/سوره۶۸، آیه۱.    
۱۶۰. قلم/سوره۶۸، آیه۴.    
۱۶۱. ذاریات/سوره۵۱، آیه۳.    
۱۶۲. ذاریات/سوره۵۱، آیه۵.    
۱۶۳. ذاریات/سوره۵۱، آیه۶.    
۱۶۴. نازعات/سوره۷۹، آیات۳-۸.    
۱۶۵. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج ۲۴، ص ۱۸۹.    
۱۶۶. طور/سوره۵۲، آیه۴.    
۱۶۷. طور/سوره۵۲، آیه۷.    
۱۶۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۲۴۷.    
۱۶۹. طور/سوره۵۲، آیه۱.    
۱۷۰. طور/سوره۵۲، آیه۷.    
۱۷۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۲۴۷.    
۱۷۲. طور/سوره۵۲، آیه۱.    
۱۷۳. طور/سوره۵۲، آیه۷.    
۱۷۴. تین/سوره۹۵، آیه۲.    
۱۷۵. تین/سوره۹۵، آیه۴.    
۱۷۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۷۵.    
۱۷۷. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۱۷۸. بروج/سوره۸۵، آیه۴.    
۱۷۹. دخان/سوره۴۴، آیه۲.    
۱۸۰. دخان/سوره۴۴، آیه۳.    
۱۸۱. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۲۷، ص ۶۵۲.    
۱۸۲. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به ماه رجوع شود.
۱۸۳. قلم/سوره۶۸، آیه۱.    
۱۸۴. قلم/سوره۶۸، آیه۲.    
۱۸۵. فخررازی، محمد بن عمر، التفسیر الکبیر، ج ۳۰، ص ۵۹۸.    
۱۸۶. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۱۸۷. بروج/سوره۸۵، آیه۴.    
۱۸۸. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۰۸.    
۱۸۹. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۵، ص ۵۴۳، ح ۱۹.    
۱۹۰. حجر/سوره۱۵، آیه۷۲.    
۱۹۱. نجم/سوره۵۳، آیه۱.    
۱۹۲. نجم/سوره۵۳، آیه۲.    
۱۹۳. قمی، علی بن ابراهیم، تفسیر القمی، ج ۲، ص ۳۳۳.    
۱۹۴. عروسی حویزی، عبدعلی بن جمعه، تفسیر نورالثقلین، ج ۵، ص ۱۴۵، ح ۶.    
۱۹۵. حاقّه/سوره۶۹، آیه۳۸.    
۱۹۶. حاقّه/سوره۶۹، آیه۳۹.    
۱۹۷. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۰.    
۱۹۸. حاقّه/سوره۶۹، آیه۴۱.    
۱۹۹. نازعات/سوره۷۹، آیات۱-۳.    
۲۰۰. نازعات/سوره۷۹، آیه۶.    
۲۰۱. نازعات/سوره۷۹، آیه۷.    
۲۰۲. طبری، محمد بن جریر، جامع البیان، ج ۲۴، ص ۱۸۶-۱۹۱.    
۲۰۳. بلد/سوره۹۰، آیه۱.    
۲۰۴. بلد/سوره۹۰، آیه۴.    
۲۰۵. تین/سوره۹۵، آیه۳.    
۲۰۶. تین/سوره۹۵، آیه۴.    
۲۰۷. برای توضیح بیشتر به مقاله قسم به فرشتگان رجوع شود.
۲۰۸. بروج/سوره۸۵، آیات۳-۷.    
۲۰۹. طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج ۲۰، ص ۲۴۹.    
۲۱۰. صافات/سوره۳۷، آیات۲-۴.    
۲۱۱. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۶۸۴.    
۲۱۲. صافات/سوره۳۷، آیه۱.    
۲۱۳. صافات/سوره۳۷، آیه۴.    
۲۱۴. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۸، ص ۶۸۳.    
۲۱۵. بروج/سوره۸۵، آیه۳.    
۲۱۶. بروج/سوره۸۵، آیه۴.    
۲۱۷. طور/سوره۵۲، آیه۲.    
۲۱۸. طور/سوره۵۲، آیه۷.    
۲۱۹. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۹، ص ۲۴۷.    
۲۲۰. بغوی، معالم التنزیل، ج ۶، ص ۹۰۱.    
۲۲۱. فجر/سوره۸۹، آیات۳-۵.    
۲۲۲. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۷۳۶.    
۲۲۳. بغوی، معالم التنزیل، ج ۶، ص ۱۰۱۶.    
۲۲۴. عصر/سوره۱۰۳، آیه۱.    
۲۲۵. عصر/سوره۱۰۳، آیه۲.    
۲۲۶. طبرسی، فضل بن حسن، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، ج ۱۰، ص ۸۱۵.    
۲۲۷. عصر/سوره۱۰۳، آیات۱-۳.    
۲۲۸. عصر/سوره۱۰۳، آیات۱-۳.    



مرکز فرهنگ و معارف قرآن، فرهنگ قرآن، ج۲۳، ص۲۷۸، برگرفته از مقاله «موارد قسم خدا».    


رده‌های این صفحه : قرآن | قسم | موضوعات قرآنی




جعبه ابزار