عالم (جهان)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
جهان همان عالَم (به فتح لام) می‌باشد و عالم کلمه‌ای عربی است.
عالَم (جهان) به معنای عام عبارت است از تمام آنچه در
زمان و
مکان موجود است.
یا مجموع اجسام طبیعی اعم از
زمین و
آسمان است یا غیر از
خدا تمام موجودات است چه
حادث چه
قدیم.
امام خمینی عالم را ما سوی الله می‌داند که همان ظهور حق تعالی است.
امام خمینی عالم را با تمام حقایقش ظلّی می‌داند، این ظلّ،
وجود انتسابی دارد که شخص متوهم خیال می‌کند مربوط به عالم است، در حالی‌که
عارف آن‌را ظلّی هستی‌نما می‌داند، مانند سایه که هیچ است و گمان می‌شود که چیزی است.
به باور ایشان عالم یک وجود مستقل ندارد و استناد به وجود آن اعتباری است، از این‌رو برای مجموع عالم یک نحو وجود اعتباری لحاظ می‌شود که در خیال، وحدتی برای آن به نام عالم متصور می‌شود در حالی‌که عالم خیال در
خیال است.
امام خمینی معتقد است می‌توان به عالم به سه نظر توجه کرد، اول نظر به کثرت که در آن
ماهیت (مضاف‌الیه)،
وجود منبسط (اضافه) و ذات حق تعالی (مضاف) لحاظ می‌شود. در این حالت سه چیز وجود دارد: متجلی، جلوه و متجلی به. در نظر دوم تنها جلوه و متجلی هست و ماهیات هیچ هستند. نظر سوم، نظر وحدت است که جلوه در متجلی فانی است. در این نظر تنها حق تعالی است که وجود مطلق است.
امام خمینی با توجه به اصولی چون
بساطت،
تشکیک در وجود و
اصل علیت، به تبیین تطابق عوالم پرداخته، معتقد است عالم پایین‌تر، تنزل یافته و رقیقه عالم بالاتر است
و در ظرف تجلی، عالم بالا به صورت اعلا و اشرف موجود است و همه فعلیت‌های عالم پایین در عالم بالا به صورت به صورت بساطت و اجمال موجود است،
از این‌رو هر مرتبه بالاتر، دارای کمالات مرتبه پایین‌تر به صورت اعلی و اشد است و هر مرتبه پایین‌تر هم دارای کمالات مرتبه بالاتر را به صورت ضعیف‌تر و ناقص دارد،
بنابراین
عالم هستی از حیث وجودی از سلسله طولی برخوردار است که در آن یک عالم، علت عالم پس از خود است و رابطه علّی و معلولی بر عوالم هستی حاکم است، به این صورت که در
عالم جبروت،
عقل اول، علت
عقل ثانی است و همین‌طور تا آخر
عالم عقل و پس از آن
عالم ملکوت و در نهایت می‌رسد به
عالم ماده و
هیولایی.
عالَم (جهان) دارای اقسام مختلفی است که به مهمترین آن ها اشاره می‌نماییم.
موجودات عالم بر دو قسمند: روحانی و جسمانی.
موجودات روحانی عبارت است از
عالم ارواح و
عقول و
موجودات جسمانی عبارت است از تمام
موجودات مادی.
عالم بدین معنا را واحد دانسته‌اند و تعدادی برای آن قائل نیستند.
عالم فروردین یعنی
عالم کون و فساد.
و
عالم برین یعنی
عالم افلاک و عقول و
نفوس و اجرامی که در آن است.
عالم خلق،
عالم ملک و
شهادت است و عالمی است که با ماده آفریده شده است مثل
افلاک و عناصر و موالید سه‌گانه مانند
معدن،
نبات،
حیوان.
عالم امر،
عالم ملکوت و
عالم غیب است و در نظر
صوفیان عالمی است که بدون مده و مادّه به وجود آمده مثل عقول و نفوس.
عالم کبیر به مافوق آسمانها یا به آسمانها و زمین و آن چه بین آنها است یعنی کل هستی اطلاق می‌شود.
عالم صغیر به آنچه زیر
آسمان یا بر
زمین است یا به
انسان اطلاق می‌شود. بعضی گفته‌اند عالم کبیر
قلب و عالم صغیر
نفس انسان است.
• خاتمی احمد، فرهنگ علم کلام، انتشارات صبا، ص۱۵۵.
• دانشنامه امام خمینی، تهران، موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی، ۱۴۰۰ شمسی.
