نَبْت (مفردات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَبْت (به فتح نون و سکون باء) از
واژگان قرآن کریم به معنای هر چه از زمین روید اعمّ از درخت و علف است.
مشتقات
نَبْت که در
آیات قرآن آمده عبارتند از:
نَباتُهُ (به فتح نون و ضم تاء) به معنای گیاه؛
فَاَنْبَتْنا (به فتح فاء، الف، باء و سکون نون و باء) به معنای رويانديم؛
نَباتاً (به فتح نون) به معنای نهال؛
اَنْبَتَها (به فتح الف، باء، تاء و سکون نون) به معنای رویانید؛
اَنْبَتَکُمْ (به فتح الف، باء، تاء و سکون نون) به معنای رویانید است.
نَبْت به معنای هر چه از زمین روید اعمّ از درخت و علف، نبات و نبت خوانده می‌شود.
نَبْت و نَبَات مصدراند.
به مواردی از
نَبْت که در قرآن به کار رفته است، اشاره می‌شود:
(وَ الْبَلَدُ الطَّیِّبُ یَخْرُجُ نَباتُهُ بِاِذْنِ رَبِّهِ) «سرزمین پاک گیاهش به اذن
خدا می‌روید»
(فَاَنْبَتْنا بِهِ حَدائِقَ ذاتَ بَهْجَةٍ) (باغ‌هايى زيبا و سرورانگيز رويانديم)
(فَاَنْبَتْنا فِیها حَبًّا وَ عِنَباً وَ قَضْباً وَ زَیْتُوناً وَ نَخْلًا وَ حَدائِقَ غُلْباً) (و در آن دانه‌هاى فراوانى رويانديم، و
انگور و سبزى بسيار، و
زیتون و
نخل فراوان، و باغ‌هاى پردرخت.)
چنان‌که می‌بینیم نبات در درختان نیز به کار رفته است.
(فَتَقَبَّلَها رَبُّها بِقَبُولٍ حَسَنٍ وَ اَنْبَتَها نَباتاً حَسَناً) (
خداوند، او [
مريم] را به طرز نيكويى پذيرفت؛ و به طرز شايسته‌اى، نهال وجود او را رويانيد و پرورش داد.)
در لغت آمده
«نَبَتَ الانسانُ نَبَاتاً: نَمَی شَبَابُه» یعنی جوانیش رویید و جوان شد و نیز آمده:
«انْبَتَ الغلامُ: بَلَغَ مَبْلَغَ الرِّجالِ» معنی آیه: خدا او را قبول کرد قبول نیک و او را
تربیت کرد تربیت نیک. بعضی گفته‌اند تقدیر آن
«فانبتها انباتا فنبت نباتا حسنا» است و به قول بعضی مصدر مجرّد به جای مصدر مزید آمده است.
(و خداوند شما را همچون گياهى از زمين رويانيد.)
این آیه نیز مانند آیه سابق است و می‌رساند که بشر جزء نباتات و روئیدنی‌ها است و مانند آن‌ها نموّ و
رشد می‌کند به نظر بعضی‌ها
(نَباتاً) حال است.
•
قرشی بنابی، علی‌اکبر، قاموس قرآن، برگرفته از مقاله «نبت»، ج۷، ص۹.
