شفق
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
شفق از جمله مباحثی است که در ابواب مختلف
فقه از آن استفاده شده است.
شَفَق
حُمره مغربیه سرخی پدید آمده در
افق غربی پس از
غروب آفتاب است.
از آن در بابهای
صلات،
صوم و
نکاح سخن گفته اند.
.
به قول
مشهور، پایان
وقت فضیلت نماز مغرب،
زوال شفق است.
وقت
نماز عشا، زمان اتمام نماز مغرب در اول وقت آن است؛ لیکن وقت فضیلت آن از زمان زوال شفق تا سپری شدن یک سوم از شب خواهد بود. بنابر این، تأخیر نماز عشا از اول وقت- برخلاف دیگر نمازها-
مستحب است.
به قول
مشهور، بلکه اجماعِ ادعا شده، پایان وقت نافله مغرب، محو شفق است.
برخی، ناپدید شدن
هلال ماه قبل از شفق را نشانه شب اوّل بودن
هلال و پس از شفق را نشانه دو شبه بودن آن دانسته اند؛ لیکن به نظر
مشهور، نشانه یاد شده اعتباری ندارد.
آمیزش هنگام
غروب آفتاب تا زوال شفق
مکروه است.
شفق یعنی سرخی طرف مغرب.
و وقت فضیلة المغرب من المغرب الی ذهاب الشفق، و هو الحمرة المغربیة، و هو اوّل فضیلة العشاء الی ثلث اللیل، فلها وقتا اجزاء: قبل ذهاب الشفق، وبعد الثلث الی النصف.
وقت فضیلت نماز مغرب از مغرب تا از بین رفتن شفق یعنی سرخی طرف مغرب می‌باشد و اول وقت فضیلت نماز عشا موقع از بین رفتن شفق است و تا یک سوم شب ادامه دارد بنابراین برای نماز عشا دو وقت اجزاء (کفایت کردن و مجزی بودن) است: قبل از رفتن سرخی و بعد از یک سوم شب تا نصف شب (که در هر کدام از این وقت‌ها نماز عشا خوانده شود صحیح است اگرچه وقت فضیلت آن میان این دو وقت است).
الاقوی ثبوت استحباب صلاة الغفیلة، ولیست من الرواتب، و هی رکعتان بین صلاة المغرب وسقوط الشفق الغربی علی الاقوی.
بنابر اقوی نماز غفیله مستحب است و جزء نوافل یومیه نیست. و آن دو رکعت است که بنابر اقوی بین نماز مغرب و وقتی که سرخی طرف غرب، از بین برود خوانده می‌شود.
یثبت الهلال بالرؤیة و ان تفرّد به الرائی، والتواتر و الشیاع المفیدین للعلم، ومُضیّ ثلاثین یوماً من الشهر السابق، وبالبیّنة الشرعیة، و هی شهادة عدلین، وحکم الحاکم اذا لم یعلم خطؤه ولا خطا مستنده. ولا اعتبار بقول المنجّمین، ولا بتطوّق الهلال او غیبوبته بعد الشفق؛ فی ثبوت کونه للّیلة السابقة و ان افاد الظنّ.
اول ماه با دیدن ماه ثابت می‌شود، اگرچه خود انسان به تنهایی آن را ببیند. و با
تواتر و
شیاع که باعث علم شوند (یعنی عده‌ای که از گفته آنان یقین پیدا می‌شود) و با گذشتن سی روز از اول ماه قبلی و با بیّنه شرعی که شهادت دو نفر عادل است، و با حکم حاکم شرع، اگر خطای او و یا خطای مستند حکم او را نداند (با تمام این‌ها اول ماه ثابت می‌شود). و گفته منجّمین و یا طوق‌دار بودن هلال و یا غروب کردن آن بعد از سرخی (طرف مغرب) در اثبات اینکه شب گذشته اول ماه بوده، اعتبار ندارد، اگرچه باعث ظن (گمان) هم بشود.
و امّا المکروهة: فیکره الجماع فی لیلة خسوف القمر، ویوم کسوف الشمس، ویوم هبوب الریح السوداء و الصفراء و الزلزلة، وعند غروب الشمس حتّی یذهب الشفق.
از آداب مکروه جماع است «جماع در وقت غروب آفتاب تا شفق برود.»
•
جمعی از پژوهشگران زیر نظر سید محمود شاهرودی، فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت، ج۴، ص ۶۹۴-۶۹۵. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
