• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

اصطلاحات‌الاصول و معظم ابحاثها (کتاب)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


«اصطلاحات الاصول»، به زبان عربی، تالیف آیة الله شیخ علی مشکینی ، از بزرگان و فضلای حوزه علمیه قم می‌باشد. این کتاب، برای بیان معانی اصطلاحی الفاظی که در علم اصول مورد استفاده قرار می‌گیرد، نوشته شده است.


استعمال زیاد بعضی از الفاظ در معانی مخصوصی در علم اصول، موجب نقل معانی این الفاظ از معانی اولیه آن، به معانی اصطلاحی شده است که در نتیجه دانش پژوهان این علم ، در به دست آوردن مقصود و معنای اصطلاحی این الفاظ، دچار مشکل و سردرگمی می‌شوند. بنا بر این، مؤلف، با تالیف این کتاب، سعی در تسهیل فراگیری علم اصول، برای دانش پژوهان نموده است.
کتاب، در سال ۱۳۸۸ ق، مطابق با شهریور سال ۱۳۴۸ ش، در انتشارات حکمت قم چاپ شده است.

کتاب، مشتمل بر یک مقدمه و بیان ۱۰۲ اصطلاح اصولی، در ذیل ۲۸ حرف از حروف الفبای عربی ، است.

عناوین کلی مطالب کتاب، عبارتند از: مقدمه در بیان غرض تالیف و اخبار وارده در فضیلت علم و اهل آن؛
[۱] اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، آیت الله شیخ علی مشکینی، ص۳.
ابتلا و عدم ابتلا؛ اجتماع و امتناع؛ اجتهاد و تقلید ؛ اجزا ؛ اجماع ؛ احوال لفظ و تعارض آنها؛ اراده ؛ استحسان ؛ استصحاب ؛ استقرا ؛ استقلالی و آلی؛ اصالة الاحتیاط ؛ اصالة البرائة ؛ اصالة التخییر ؛ اصالة الصحة در عمل غیر؛ اصل ؛ اصول ؛ اطراد و عدم اطراد؛ اقل و اکثر ؛ اماره ؛ امتثال ؛ امر ؛ امر به شی ء، خواهان نهی از ضد هست یا خیر؟ امکان و وجوب و امتناع ؛ انحلال ؛ انشایی و اعتباری و انتزاعی؛ انفتاح و انسداد ؛ انقلاب نسبت و دوام آن؛ تبادر ؛ تجری ؛ تخصص ؛ تخطئه و تصویب ؛ تخییر و اقسام آن؛ ترتب ؛ تزاحم و مرجحات آن؛ تعادل و ترجیح؛ تعارض ؛ حجت ؛ حقیقت و مجاز ؛ حکم ؛ حکومت ؛ حمل اولی ذاتی و حمل شایع صناعی؛ دلالت ؛ دلیل عقلی و نقلی؛ دور ؛ سببیت و طریقیت ؛ سنت و حدیث و حدیث قدسی ؛ شبهه بدوی و شبهه مقرون با علم اجمالی ؛ شبهه حکمیه و موضوعیه ؛ شبهه محصوره و غیر محصوره؛ شک ؛ شهرت ؛ صحیح و اعم ؛ ضد و نقیض ؛ ظن ؛ خالی نبودن واقعه از حکم؛ عدم صحت سلب و صحت آن و صحت حمل و عدم آن؛ عرض ذاتی و عرض غریب؛ عقل ؛ عموم و عام ؛ غلبه ؛ فقه ؛ قاعده تجاوز ؛ قاعده تحسین و تقبیح عقلی ؛ قاعده تداخل اسباب و مسببات ؛ قاعده تسامح ؛ قاعده تعیین عقلی یا اصالة التعیین؛ قاعده الجمع مهما امکن اولی من الطرح ؛ قاعه طهارت ؛ قاعده فراغ ؛ قاعده قرعه ؛ قاعده لا ضرر ؛ قاعده مقتضی و مانع ؛ قاعده ملازمه بین حکم عقل و شرع ؛ قاعده میسور ؛ قاعده نفی حرج یا نفی عسر؛ قاعده ید ؛ قاعده یقین ؛ قطع ؛ قیاس ؛ کتاب و قرآن و مصحف و فرقان ؛ مجاری اصول؛ مجمل و مبین و ظاهر و ماول و محکم و متشابه و نص و صریح؛ مخصص؛ مرجح ؛ مشتق ؛ مطلق و مقید ؛ مفهوم و منطوق ؛ مفهوم مردد و فرد مردد؛ مقدمه ؛ موافقت و مخالفت؛ موضوع ؛ ناقل و مقرر و حاظر و مبیح؛ نسخ ؛ نهی ؛ نهی از شی ء، مقتضی فساد هست یا خیر؛ واجب ؛ واسطه در عروض و ثبوت و اثبات ؛ وجوب ؛ وحدت مطلوب و تعدد آن؛ ورود و وضع .
[۲] اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، آیت الله شیخ علی مشکینی، ص۱۲-۲۸۷.


از بارزترین خصوصیات کتاب، مطرح شدن مباحث اصولی به صورت بسیار خلاصه است. این کتاب، خلاصه مباحث اصولی شیخ انصاری و آخوند خراسانی می‌باشد. البته مؤلف گاهی به نظریات بزرگانی همچون صاحب معالم و صاحب فصول نیز اشاره کرده و در بعضی موارد به استدلال نیز می‌پردازد، ولی همان طور که در مقدمه ذکر شده، بنای وی بر اختصار بوده است.
این کتاب، به طریق متداول کتاب‌های اصولی نوشته نشده، بلکه مباحث، بر اساس حروف الفبا تقسیم بندی شده است.
از دیگر ویژگی‌های کتاب، عبارت روان و ساده کتاب و نیز ارائه مثال در هر مبحث می‌باشد که نقش مهمی در روشن شدن مطلب دارد. هم چنین با توجه به اینکه این کتاب برای مرحله سطح دروس حوزه نوشته شده، از آوردن مباحثی که مربوط به درس خارج می‌باشد خودداری شده است.

فهرست مطالب کتاب، در پایان آن ذکر شده است.

۱. ↑ اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، آیت الله شیخ علی مشکینی، ص۳.
۲. ↑ اصطلاحات الأصول و معظم أبحاثها، آیت الله شیخ علی مشکینی، ص۱۲-۲۸۷.


نرم افزار جامع اصول فقه، مرکز تحقیقات کامپیوتری علوم اسلامی.


رده‌های این صفحه : کتاب شناسی | کتب اصولی شیعه
جعبه ابزار