• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

شبهه بدوی

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف


ــ شبهه بدوى‌ به شبهه ای که ابتدا و بدون دقت نظر برای انسان بوجود می آید.

ــ شبهه بدوی به شکّ مکلَّف در توجّه به تکلیف گویند.


شُبهه بَدْوى مقابل شبهه توأم با علم‌ اجمالی شبهه مقرون به علم اجمالی می گویند

شبهه بدوى در جایى است که حکم یا موضوع ى مردد بین دو یا چند چیز باشد، بدون آنکه علم اجمالى‌اى وجود داشته باشد. از آن در اصول فقه سخن گفته‌ اند.

شبهه بدوى یا حکمى است یا موضوعى. در شبهه بدوى حکمى گاه تکلیف مردد بین چند چیز است، مانند مردد بودن حکم مصرف دخانیات بین حرمت و جواز، و گاه مکلف به، مانند مردد بودن نماز واجب در ظهر جمعه میان نماز ظهر و نماز جمعه.
شبهه بدوى موضوعى در جایى است که موضوعى در خارج میان چند چیز مردد باشد، مانند مردد بودن آبى میان طهارت و نجاست.
در شبهات بدوى فحص از حکم واجب است و قبل از فحص احتیاط واجب مى‌ باشد؛ لیکن در شبهات موضوعى، فحص واجب نیست.
[۱] أجودالتقریرات ج۳،ص۸۱- ۸۲
[۲] مجمع الأفکار ج۳،ص۶۳۳     .


شبهه بدوی، مقابل شبهه مقرون به علم اجمالی بوده و به این معنا است که مکلف در توجه تکلیف شرعی به خود شک می‌کند و نمی‌داند آیا الزامی بر او هست یا خیر و علم اجمالی به ثبوت تکلیف نیز ندارد، مانند: شک در حرمت استعمال دخانیات.
[۳] اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۱، ص۴۸۱.    
[۴] اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۱۴۵.    

مشهور اصولی‌ها اعتقاد دارند شک بدوی در تکلیف بعد از جستجو و بررسی در مظان دلیل مجرای اصل برائت است؛ به خلاف اخباری‌ها که به تفصیل معتقد شده و در شبهه بدوی وجوبی، برائت و در شبهه بدوی تحریمی، اصل احتیاط جاری می‌نمایند؛ ولی هر دو گروه در شبهه بدوی، قبل از جستجو و بررسی در مظان دلیل، احتیاط جاری می‌کنند.
[۵] اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۲، ص۴۶.    


منشا شک در شبهه بدوی، یا اجمال نص ، یا فقدان نص ، یا تعارض دو خبر و یا اشتباه در امور خارجی می‌باشد.
[۶] الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۳، ص۱۳۹.    
[۷] مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۲۱۱.
[۸] شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۴، ص۱۳.
[۹] تحریر الفصول، ذهنی تهرانی، محمد جواد، ج۵، ص۵۴۶.
[۱۰] علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، مغنیه، محمد جواد، ص۲۸۲.
[۱۱] دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۱۳۵.
[۱۲] فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۲۲۳.
[۱۳] فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۲۱۹.
[۱۴] کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۳۴۵ و ۳۴۶.    
[۱۵] کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۴۹۰.



۱. ↑ أجودالتقریرات ج۳،ص۸۱- ۸۲
۲. ↑ مجمع الأفکار ج۳،ص۶۳۳     .
۳. ↑ اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۱، ص۴۸۱.    
۴. ↑ اصطلاحات الاصول، مشکینی، علی، ص۱۴۵.    
۵. ↑ اجود التقریرات، نائینی، محمد حسین، ج۲، ص۴۶.    
۶. ↑ الحلقة الثالثة فی اسلوبها الثانی، ایروانی، باقر، ج۳، ص۱۳۹.    
۷. ↑ مبادی فقه و اصول، فیض، علیرضا، ص۲۱۱.
۸. ↑ شرح اصول فقه، محمدی، علی، ج۴، ص۱۳.
۹. ↑ تحریر الفصول، ذهنی تهرانی، محمد جواد، ج۵، ص۵۴۶.
۱۰. ↑ علم اصول الفقه فی ثوبه الجدید، مغنیه، محمد جواد، ص۲۸۲.
۱۱. ↑ دروس فی علم الاصول، صدر، محمد باقر، ج۱، ص۱۳۵.
۱۲. ↑ فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۲۲۳.
۱۳. ↑ فرهنگ تشریحی اصطلاحات اصول، ولایی، عیسی، ص۲۱۹.
۱۴. ↑ کفایة الاصول، آخوند خراسانی، محمد کاظم بن حسین، ص۳۴۵ و ۳۴۶.    
۱۵. ↑ کفایة الاصول، فاضل لنکرانی، محمد، ج۴، ص۴۹۰.


فرهنگ‌نامه اصول فقه، تدوین توسط مرکز اطلاعات و مدارک اسلامی، ص۶۱۳، برگرفته از مقاله «شبهه بدوی».    
فرهنگ فقه مطابق مذهب اهل بیت،ج۴،ص۶۱۴    


رده‌های این صفحه : اصول عقلیه | اصول فقه | برائت
جعبه ابزار