نَذَرتُ (لغات‌قرآن)
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
نَذَرتُ:(رَبِّ إِنّي نَذَرْتُ لَكَ) «نَذَرتُ» از مادّۀ «
نذر» (
بر وزن
فضل) به معناى «
شرط و پيمان» و يا آن‌چه شخص
بر خود
واجب كند كه در راه خدا بدهد يا انجام دهد (انجام كار
خیر براى
خدای تعالی) و يا بالعكس كارى كه
ترک آن بهتر است براى خدا كنار بگذارد و در
نذر بايد صيغه خوانده شود و با لفظ
عربی نيازى نيست.
واژه «
نذر» در اصل به معنى «ترساندن يا ترسيدن» است، چرا كه اداى آن را
بر خود
واجب مى‌داند و شخص بيم از آن دارد كه در انجام آن قصور و كوتاهى ورزد و يا اين‌كه بگوييم،
ترس موجب شده كه به اين كار وادار گشته است.
در آيه ۲۷۰
سوره بقره مى‌خوانيم: «و هرچيزى را كه
انفاق مى‌كنيد يا (اموالى را كه)
نذر كرده‌ايد (كه در راه خدا انفاق كنيد)
خداوند آن‌ها را مى‌داند.»
جمع
نذر «
نذور» است، چنان‌كه در آيه ۲۹
سوره حج درباره مناسك
حج مى‌خوانيم:
«بعد از آن بايد آلودگی‌ها را از خود برطرف سازند و به
نذرهاى خود
وفا كنند. بعضى از مفسران احتمال داده‌اند كه منظور از
نذور انجام مناسک حج است، ولى با مراجعه به موارد استعمال كلمه
نذر در
قرآن مجید روشن مى‌شود كه به هنگام اطلاق كلمه
نذر همان معنى معروف و معهود از آن اراده مى‌شود، بنابراين استعمال آن در «مناسك حج» بدون
قرینه خلاف ظاهر است.
به موردی از کاربرد «
نَذَرتُ» در
قرآن، اشاره می‌شود:
(إِذْ قالَتِ امْرَأَةُ عِمْرانَ رَبِّ إِنّي نَذَرْتُ لَكَ ما في بَطْني مُحَرَّرًا فَتَقَبَّلْ مِنّي إِنَّكَ أَنتَ السَّميعُ الْعَليمُ) «به ياد آوريد هنگامى را كه همسر «
عمران» گفت: پروردگارا! آن‌چه را در
رحم دارم، براى تو
نذر كردم، كه «مُحَرَّر» باشد و آزاد براى خدمت خانه تو). از من بپذير، كه تو شنوا و دانايى.»
علامه طباطبایی در
تفسیر المیزان می‌فرمایند:
کلمه نذر به معناى اين است كه انسان چيزى
بر خود واجب كند كه واجب نباشد.
و كلمه تحرير كه
مصدر كلمه
اسم مفعول محرر است، به معناى آزاد كردن از
قید و زنجير است، و به همين جهت آزاد كردن برده را هم تحرير مى‌گويند.
و نيز نوشتن كتاب را هم تحرير مى‌گويند، چون با اين عمل مفاهيم و آن معانى كه در محفظه
ذهن و
فکر زندانى است آزاد مى‌شود، و كلمه تقبل به معناى قبول كردن چيزى است از روى رغبت و رضا، مانند تقبل
هدیه و تقبل دعا و امثال آن.
و اين‌كه فرمود:
(قالَتِ امْرَأَتُ عِمْرانَ رَبِّ إِنّي نَذَرْتُ لَكَ ما في بَطْني) دلالت دارد
بر اين‌كه اين مناجات را وقتى كرده كه به فرزندش حامله بوده است، و حملش از عمران بوده، و اين مناجات خالى از
اشاره به اين نكته نيست كه همسر وى عمران در آن روزها زنده نبوده، و گرنه او
حق نداشت فرزند در
شکم خود را مستقلا تحرير كند.
•
شریعتمداری، جعفر، شرح و تفسیر لغات قرآن بر اساس تفسیر نمونه، برگرفته از مقاله «نذرت»، ج۴، ص ۴۰۷.
