مراحل انتخاب همسر
ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف
مراحل انتخاب
همسر، مثل تحقیق، دیدن عکس طرف مقابل، گفتگو و ملاقات، یکی از مسائلی است که قبل از شناخت فرد مقابل، لازم است. پس از این مرحله وارد مرحله شناخت طرف مقابل و راه‌های آن با توجه به ملاک‌های لازم می‌شویم.
یکی از مسائلی است که قبل از شناخت فرد مقابل، لازم است تمام ملاک‌ها و معیارهای انتخاب
همسر را بدانید مراحل انتخاب همسر است. پس از این مرحله وارد مرحله شناخت طرف مقابل و راه‌های آن با توجه به ملاک‌های لازم می‌شوید. آنچه در ذیل می‌آید راه‌های شناخت فرد مقابل و خانواده‌اش است. این مراحل باید یکی پس از دیگری اجرا گردد و در کلیه موارد با توجه به قوانین عرفی، شرعی و اخلاقی و به قصد یافتن تناسب‌ها و سنخیت‌ها، برای تشکیل مقدس‌ترین پیوند و نهاد می‌باشد.
برای انتخاب همسر مراحلی ذکر شده است:
تعیین معیار و هدف برای گزینش همسر، همانند داشتن چراغ روشن برای وسیله نقلیه در جاده تاریک است. خیلی از
والدین و به خصوص
جوانان، نسبت به جایگاه این دو عنصر (هدف و معیار) در سرنوشت انسان بی‌توجّه‌اند. چه بسیار خانواده‌هایی تشکیل می‌شوند که طرفین یا هدف مشخصی از
ازدواج ندارند و یا در اثر نداشتن معیار روشن، به صورت تصادفی در زیر یک سقف قرار می‌گیرند و در نتیجه، از استحکام لازم برخوردار نیستند و با کوچکترین لغزشی سقوط می‌کنند. بنابراین ازدواجی که فقط با معیار ناقص «زیبائی» یا «تمکّن مالی» شکل گرفته باشد، به پایداری و موفقیت آن چندان امیدی نیست.
امام خمینی در
تحریرالوسیله می‌نویسد: سزاوار است که در انتخاب زن، تنها به
جمال و
مال او نگاه نشود، که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «کسی که زنی را ازدواج کند که فقط برای جمالش با او
ازدواج می‌کند آنچه را که دوست دارد در او نمی‌یابد و کسی که با زنی فقط به جهت مالش ازدواج کند خدا او را به همان واگذار می‌کند، پس بر شما باد به
صاحب دین». بلکه باید زنی را اختیار کند که دارای
صفات شریف و شایسته باشد که در اخبار، مدح او آمده است و صفات بد را نداشته باشد که احادیث به
مذمّت او ناطق‌اند. و جامع‌ترین خبر در این زمینه آن است که از
پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) وارد شده که فرمود: «بهترین زنان شما زنی است که
اولادآور و مهربان و
عفیف باشد و در بین اهل خودش
عزیز باشد و نسبت به شوهرش ذلیل و
متواضع باشد و جمالش را بر
شوهر آشکار نماید و بر غیر او، محفوظ باشد؛ زنی که حرف شوهر را می‌شنود و امر او را اطاعت می‌کند - تا اینکه فرمود: - هرآینه خبر بدهم به شما از بدترین زنانتان؟ (او زنی است که) در بین اهلش ذلیل باشد، با شوهر غیر متواضع باشد و نازا و دارای
کینه باشد، زنی که از زشتی پرهیز نمی‌کند؛ وقتی شوهرش غایب می‌شود جمالش را آشکار می‌کند وقتی که شوهرش حاضر است محفوظ می‌شود؛ حرف او را نمی‌شنود و امر او را
اطاعت نمی‌کند و اگر شوهرش با او خلوت کند مانع می‌شود؛ مانند مرکبی که سواری‌اش سخت است و سواری نمی‌دهد؛ عذری را از شوهرش نمی‌پذیرد و گناهی را از او نمی‌گذرد». و در
خبر دیگر از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «بر شما باد به پرهیز و اجتناب از
خضراء دمن، گفته شد یا رسول اللَّه
خضراء دمن چیست؟ فرمود: زن زیبا که در جای بدی پرورش یافته.»
ازدواج با زن
زناکار و زنی که از زنا
تولد یافته و ازدواج شخص، با
قابله خود یا
دختر قابله‌اش مکروه است.
و سزاوار نیست که
زن شوهری را انتخاب کند که
بدخلق، مخنّث، فاسق و
شارب الخمر باشد.
بعد از آن‌که با معیارهای مشخص سراغ کسی رفتیم نوبت تحقیق و پرس‌و‌جو در تمام جوانب طرف مقابل فرا می‌رسد.
امام خمینی در
تحریرالوسیله می‌نویسد: از چیزهایی که سزاوار است که انسان به آن اهتمام بورزد، این است که در
صفات کسی که می‌خواهد با او ازدواج نماید، دقت کند. که از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است: «برای نطفه‌هایتان اختیار کنید پس به‌درستی که دایی یکی از همخواب‌ها است». و در خبر دیگر است: «برای نطفه‌های خود اختیار کنید پس به‌درستی که فرزندان
شبیه دایی‌ها می‌باشند». و از مولای ما
امام صادق (علیه‌السلام) است که برای بعضی از اصحابش در وقتی که گفت: «تصمیم گرفته‌ام ازدواج نمایم» فرمود: «ببین نفست را کجا قرار می‌دهی و چه کسی را در مالت شریک می‌نمایی و چه کسی را بر
دین و سرّت مطلع می‌کنی، پس اگر ناچاری که ازدواج نمایی، بکری را بگیر که به خیر و
حسن خلق انتساب دارد». و نیز از امام صادق (علیه‌السلام) است: «به‌درستی زن
گردن‌بند است، پس ببین چه گردن‌بندی به گردن می‌اندازی و برای
زن معادلی نیست؛ نه برای شایسته آن‌ها و نه برای بد آن‌ها، اما شایسته آن‌ها پس
عدل آن‌ها
طلا و نقره نیست و او از طلا و نقره بهتر است و اما بد آن‌ها عدل آنان
خاک نیست و خاک از آن‌ها بهتر است». و همان‌طور که برای
مرد سزاوار است که دقت کند چه کسی را برای ازدواج اختیار می‌نماید همچنین برای زن و
اولیاء او هم سزاوار است که نسبت به مرد دقت نمایند، که از مولای ما
امام رضا (علیه‌السلام) از پدرانش از پیغمبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلّم) است که فرمود: «
نکاح، بندگی است؛ پس اگر یکی از شما دخترش را به نکاح داد تحقیقاً او را بنده قرار داده است، پس هرکدام شما ببیند که دختر گرامی‌اش را
بنده چه کسی قرار می‌دهد.»
بر همین اساس باید با امر مهم تحقیق صوری و ظاهری برخورد نشود، چون مساله یک عمر زندگی است. روحیات، برخوردها، نسب و گذشته فرد مقابل، تاثیر مستقیمی در زندگی آینده انسان خواهد داشت.
همان‌گونه که نباید بدون دلیل و شناخت کافی، کسی را به عنوان همسر پذیرفت، نباید هم بدون دلیل و شناخت کافی، او را ردّ کرد. ممکن است این فردی را که ردّ می‌کنیم، فرد
صالح و مناسبی باشد و با از دست دادن او، دیگر فردی به خوبی او نصیبمان نشود.
راه‌های تحقیق عبارتند از ۱. شناسایی چگونگی و صفات خانوادگی و بستگان نزدیک شخص که در فامیل عمومیت دارد. ۲. تحقیق از روحیات فرد بوسیله خویشان و همسایگان فرد. ۳. تحقیق از دوستان نزدیک او. ۴. از طریق مدیران و معلمان او ۵. از افرادی که او را می‌شناسند، حتی افرادی که رابطه خوبی با او ندارند. ۶. تحقیق در محل کار.
البته تحقیق وسیله‌ای برای پیش‌آگاهی می‌باشد. و تا گفته‌های این افراد مذکور از راه‌های دیگر ثابت نشود، نباید مورد توجّه و عمل قرار گیرد. و همچنین بهتر است از افراد زیادی بپرسید تا نتیجه به واقعیت نزدیک تر شود.
اگر تا اینجا اطلاعاتی کسب کردید که به طور اجمالی تناسب و سنخیت شما با فرد مورد نظر را تایید می‌کند نوبت می‌رسد به اینکه
دختر و
پسر و خانواده‌هایشان، چند نفر از خویشان و آشنایان را بر می‌گزینند و به منزل و مکان فرد مورد نظر بفرستند، تا اطلاعات خانوادگی و خصوصیات دختر و پسر را بدست آورند. افراد پیک هم افراد با تجربه و هم افراد
جوان باید در بین شان باشد.
بعد از پیمودن راه‌های قبلی اگر نتیجه مساعد باشد و دختر و پسر همدیگر را ندیده باشند، دیدن عکس‌های یکدیگر می‌تواند در افزایش شناخت و رسیدن به تصمیم نهایی مؤثر باشد.
که این‌کار توسط پیک‌های
امین، انجام می‌شود.
اگر مراحل قبلی به خوبی سپری شد و نظر دختر و پسر و خانواده‌هایشان مساعد بود گام بعدی که آخرین مرحله شناخت قبل از ازدواج و مهم‌ترین و مؤثرترین مرحله شناخت، همین دیدار و گفتگوی دختر و پسر می‌باشد. این گفتگو می‌تواند به دو صورت مستقیم و غیرمستقیم صورت گیرد. غیرمستقیم مانند نوشتن نامه یا تلفن زدن می‌تواند بخشی از ابهامها و دغدغه‌های طرفین را برطرف نماید.
در گفتگوی مستقیم، تعداد جلسات هرچه بیشتر باشد شناخت بیشتر حاصل می‌شود. دستور کار جلسه گفتگو به این ترتیب می‌باشد: ۱.بیان خط‌مشی کلی زندگی آینده ۲. گفتگو درباره اهداف آینده ۳. بیان صادقانه صفات و
اخلاق و خصوصیات خود ۴. بیان خواسته‌ها و انتظارات طرفین از همدیگر ۵. بیان نظرات خود درباره چگونگی برخورد و رفتار و رابطه با
خانواده و بستگان و خویشان یکدیگر ۶. طرح نظرات خود درباره فرزندان ۷. بیان عیب و نواقص و بیماری‌های خود ۸. دیدن زیبائی‌های ظاهری همدیگر بدون
سوء نیت.
در لابه‌لای گفتگوهای صمیمانه بین دختر و پسر، می‌توان به زوایای پنهانی شخصیت فرد پی برد.
خوب است در این دیدار، دیدگاه کلی خود از زندگی و برخی از انتظارات مهم و اساسی و...را برای یکدیگر بگویید و بشنوید و جمال ظاهر و باطن او را ببینید و بپسندید.
۱ـ سعی کنید نکات مثبت و منفی فرد مورد نظر را پس از جلسه یادداشت نموده، تا در مرحله تصمیم‌گیری مورد ارزیابی قرار گیرد. باید توجه داشت که خوبی‌ها هیچ‌گاه در یک فرد جمع نمی‌شود، باید فرد مورد نظر را در مجموع مورد ارزیابی قرار داد.
۲ـ لازم است در جریان انتخاب، در تمام مراحل بررسی، تحقیق و شناسایی از کمک،
راهنمایی و
مشورت پدر و مادر و برخی از اقوام یا مشاوران فهمیده و دلسوز بهره مند شوید.
۳ـ نباید بدون مشورت و موافقت پدر و مادر خود ـ حتی‌المقدور ـ اقدامی نمایید؛ زیرا آنان تجربیات بیشتری دارند و قطعا صلاح فرزند خود را می‌خواهند و در صورت عدم موافقت، روابط آنان در آینده، با همسر فرزندشان سرد و تیره خواهد شد و مشکلاتی برای هر یک از زوجین پدید خواهد آمد.
۴ـ
مشاوره ازدواج و کمک از متخصص در این زمینه بسیار مطلوب است.
۵ـ چنان‌چه به این تصمیم رسیدید که پیوند حاصل نشود، سعی کنید عوامل این تصمیم را پنهان دارید و تلاش کنید تا شخصیت طرف مقابل و خانواده‌اش حفظ شود.
پیش از ازدواج راجع به مشخصات همسر آینده خود خوب فکر کنید.
داشته‌ها، سلایق و استعدادهای خود را با همسر ایده‌آل ذهنی خود مقایسه کنید.
تناسب بین سطح تحصیلات شما با همسر آینده‌تان می‌تواند خیلی از مشکلات احتمالی را پیشگیری نماید.
تناسب سنی شما با همسرتان، زندگی لذتبخش و قابل پیشرفتی را برای شما رقم خواهد زد و نقش مؤثری در استمرار آن خواهد داشت.
اختلاف فرهنگی، اجتماعی، اعتقادی، اقتصادی، سیاسی و....گرایش و نگرش و سلایق متفاوت در پی خواهد داشت.
توجه بیش‌از اندازه به زیبایی و یا سطح تحصیلات نباید شما را از دیگر صفات لازمه یک همسر خوب غافل کند.
به منظور داشتن یک زندگی آرمانی و هدفمند، همسری همراه با اهداف عالیه خویش انتخاب نمایید.
پایبندی به
اعتقادات مذهبی، راهگشای بسیاری از اختلافات احتمالی خواهد بود.
مسئولیت‌پذیری، توانمندی و سخت‌کوشی،
آسایش و
خوشبختی زندگی آینده شما را تضمین خواهد کرد.
تحقیق راجع به خانواده و گذشته شخص مورد نظر‌تان را به بزرگترهای فامیل واگذار نمایید.
پدر و مادر و بزرگترهای فامیل می‌توانند معیارهای مهم یک همسر خوب را به شما معرفی کنند.
تامل، دقت، تفکر،
توکل و عدم تعجیل در انتخاب، از پشیمانی‌های بعدی تا حدی جلوگیری خواهد کرد.
تعالیم دینی ما، «هم کفو بودن طرفین» یعنی تناسب اقتصادی، فرهنگی، سنی، تحصیلی و....را ملاک اصلی انتخاب همسر بیان داشته است.
از انتخاب آنی، خیابانی، تلفنی، اینترنتی و...همچنین از
وسواس بیش از حد جدا پرهیز نمائید و به فکر تبعات منفی بعد از آن باشید.
در انتخاب همسر توجه به موانع
نکاح موضوع مواد ۱۰۳۴ تا ۱۰۶۱ قانون مدنی لازم است.
•
سایت اندیشه قم، برگرفته از مقاله «مراحل انتخاب همسر»، تاریخ بازیابی۹۵/۸/۱۳. •
ساعدی، محمد، (مدرس حوزه و پژوهشگر) ،
موسسه تنظیم و نشر آثار امام خمینی
