فَیْض (مفردات‌قرآن)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف

---

فَيْض (به کسر فاء و سکون یاء) از واژگان قرآن کریم به معنای پر شدن و جارى شدن است.
از مشتقات این واژه در آیات قرآن؛ إِفاضه (به کسر همزه) به معنای پُر کردن، برگشتن و کوچ، داخل شدن به عمل و ريختن و جارى كردن می‌باشد.

---

فَيْض پر شدن و جارى شدن است.
فیومی در مصباح گويد: «فاضَ‌ السيل‌ فَيْضاً»، يعنى: سیل، زياد و جارى شد.
«فاضَ‌ الاناء فَيْضاً»، ظرف از آب پر شد.
«أَفاضَهُ‌ صاحبه» صاحبش ظرف را پر كرد.
«أَفاضوا مِنَ مِنَى اِلَى مَكَّة» از مِنی به مکّه برگشتند.
إِفاضه به معنای پُر کردن، برگشتن و کوچ، داخل شدن به عمل و ريختن و جارى كردن می‌باشد.

---

به مواردی از فَيْض که در قرآن به‌ کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - تَفِيضُ‌ (آیه ۸۳ سوره مائده)

(تَرى‌ أَعْيُنَهُمْ‌ تَفيضُ‌ مِنَ الدَّمْعِ مِمّا عَرَفوا مِنَ الْحَقِ‌)
«مى‌بينى كه در اثر شناختن حق چشمشان پر از اشک شد.»

۲.۲ - أَفَضْتُمْ‌ (آیه ۱۹۸ سوره بقره)

(فَإِذا أَفَضْتُمْ‌ مِنْ عَرَفاتٍ فَاذْكُروا اللَّهَ عِنْدَ الْمَشْعَرِ الْحَرامِ ...)
(و هنگامى كه از «عرفات» كوچ كرديد، خدا را نزد «مشعر الحرام» ياد كنيد.)

۲.۳ - أَفيضوا (آیه ۱۹۹ سوره بقره)

(ثُمَ‌ أَفيضوا مِنْ حَيْثُ‌ أَفاضَ‌ النّاسُ وَ اسْتَغْفِروا اللَّهَ ...)
(سپس از همان جا كه مردم كوچ مى‌كنند، به سوى سرزمين منى‌ كوچ كنيد و از خداوند، طلب آمرزش كنيد.)

۲.۴ - تُفيضونَ‌ (آیه ۸ سوره احقاف)

(هُوَ أَعْلَمُ بِما تُفيضونَ‌ فيهِ كَفى‌ بِهِ شَهيداً بَيْنی وَ بَيْنَكُمْ‌)
«خدا داناتر است به آن‌چه در آن وارد می‌شويد، او در گواهى ميان من و شما كافى است.»

۲.۵ - تُفيضونَ‌ (آیه ۶۱ سوره یونس)

(وَ ما تَكونُ فی شأْنٍ وَ ما تَتْلو مِنْهُ مِن قُرْآنٍ وَ لا تَعْمَلونَ مِنْ عَمَلٍ إِلاّ كُنّا عَلَيْكُمْ شُهودًا إِذْ تُفيضونَ فيهِ)
(در هيچ حال و انديشه‌اى نيستى و هيچ قسمتى از قرآن را از جانب خداوند، تلاوت نمى‌كنى و هيچ عملى را انجام نمى‌دهيد، مگر اين‌كه در آن هنگام كه وارد آن مى‌شويد ما گواه بر شما هستيم.)

۲.۶ - أَفيضوا (آیه ۵۰ سوره اعراف)

(وَ نادى‌ أَصْحابُ النّارِ أَصْحابَ الْجَنَّةِ أَنْ‌ أَفيضوا عَلَيْنا مِنَ الْماءِ ...)
يعنى: «اهل آتش به اهل بهشت گويند: از آب بر ما بريزيد.»

---