• خواندن
  • نمایش تاریخچه
  • ویرایش
 

فَیْض (مفردات‌نهج‌البلاغه)

ذخیره مقاله با فرمت پی دی اف





فَيْض (به کسر فاء و سکون یاء) از واژگان نهج البلاغه به معنای پر شدن و جارى شدن است.
از این ماده و مشتقاتش چند مورد در نهج البلاغه آمده است.



فَيْض پر شدن و جارى شدن است.
فیومی در مصباح گويد: «فَاضَ‌ السيل‌ فَيْضاً»، يعنى: سیل، زياد و جارى شد. «فَاضَ‌ الاناء فَيْضاً»، ظرف از آب پر شد.


به برخی از مواردی که در نهج البلاغه به‌کار رفته است، اشاره می‌شود:

۲.۱ - خطبه ۲۰۲

امام علی (علیه‌السلام) در دفن حضرت فاطمه (علیهاالسلام) خطاب به رسول خدا (صلی‌الله‌علیه‌وآله) چنین میگوید: «فَلَقَدْ وَسَّدْتُکَ فی مَلْحُودَهِ قَبْرِکَ وَ فاضَتْ بَیْنَ نَحْری وَ صَدْری نَفْسُکَ» «من تو را در شكاف قبرت خوابانيدم و در ميان حلقوم و سينه من روح شما جارى و خارج شد.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۲ - نامه ۵۳

حضرت درباره عهد و امان خدا فرموده اند: «یَسکُنُونَ إِلی مَنَعَتِهِ وَ یَسْتَفیضونَ إِلی جِوارِهِ» «خداوند عهد و ذمّه خود را ايمنى قرار داده و حريمى كه به آن اعتماد مى‌كنند و به آن پناه مى‌آورند» (شرح‌های خطبه: )
استفاضه: پناه بردن و طلب ريختن امان مى‌باشد.

۲.۳ - خطبه ۱۰۹

امام (علیه‌السلام) در جائى در مورد ذکر خدا چنین میفرمایند: «أَفیضُوا فی ذِکْرِ اللّهِ فَإِنَّهُ أَحْسَنُ الذِّکْرِ» يعنى «وارد شويد و سرعت كنيد در ياد خدا که آن بهترین ذکر است.» (شرح‌های خطبه: )

۲.۴ - خطبه ۱۰۷

درباره برخى از فتنه‌ها فرموده اند: «وَ تَفیضُ اللّئامُ فَیضاً وَ تَغیضُ الکِرامُ غَیضاً» «آدمهاى لئیم بسيار مى‌شوند و آدمهاى بزرگوار ناپديد مى‌گردند.» (شرح‌های خطبه: )


از این ماده چند مورد در «نهج البلاغه» آمده است.


۱. قرشی بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، ج۲، ص۸۳۶.    
۲. راغب اصفهانی، حسین، المفردات، ط دارالقلم، ص۶۴۸.    
۳. طریحی، فخرالدین، مجمع البحرین، ت الحسینی، ج۴، ص۲۲۴.    
۴. فیومی، احمد، مصباح المنیر، ص۴۸۵.    
۵. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۵۰۸، خطبه۲۰۲.    
۶. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۲، ص۲۰۸، خطبه۱۹۷.    
۷. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۳۲۰، خطبه۲۰۲.    
۸. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۴۹۷، خطبه۲۰۲.    
۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۲.    
۱۰. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۴، ص۳.    
۱۱. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۸، ص۳۵.    
۱۲. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۱۳، ص۱۳.    
۱۳. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۰، ص۲۶۷.    
۱۴. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۷۲۶، نامه۵۳.    
۱۵. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۳، ص۱۱۸، نامه۵۳.    
۱۶. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۴۴۳، نامه۵۳.    
۱۷. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۶۹۱، نامه۵۳.    
۱۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج،۵ ص۲۹۲.    
۱۹. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۵، ص۳۰۲.    
۲۰. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۱۱، ص۱۱۳.    
۲۱. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۲۰، ص۳۰۴.    
۲۲. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۱۷، ص۱۰۹.    
۲۳. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۲۵۲، خطبه۱۰۹.    
۲۴. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۲۱۵، خطبه۱۰۸.    
۲۵. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۶۳، خطبه۱۱۰.    
۲۶. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۴۱، خطبه۱۱۰.    
۲۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۲۷.    
۲۸. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۱۴۱.    
۲۹. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۶۳۴.    
۳۰. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۸، ص۲.    
۳۱. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۲۲۱.    
۳۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۲۴۳، خطبه۱۰۷.    
۳۳. عبده، محمد، نهج البلاغة، ط مطبعة، ج۱، ص۲۰۹، خطبه۱۰۶.    
۳۴. صالح، صبحی، نهج البلاغه، ص۱۵۷، خطبه۱۰۸.    
۳۵. شرح مکارم شیرازی، ناصر، نهج البلاغه با ترجمه فارسی روان، ص۲۳۱، خطبه۱۰۸.    
۳۶. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۷۴.    
۳۷. بحرانی، ابن میثم، ترجمه شرح نهج البلاغه، ج۳، ص۸۵.    
۳۸. مکارم شیرازی، ناصر، پیام امام امیرالمومنین، ج۴، ص۵۴۶.    
۳۹. هاشمی خویی، حبیب‌الله، منهاج البراعة فی شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۳۰۳.    
۴۰. ابن ابی‌الحدید، عبدالحمید، شرح نهج البلاغه، ج۷، ص۱۹۳.    
۴۱. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۶۳، خطبه۱۶۵.    
۴۲. سید رضی، محمد، نهج البلاغة، ت الحسون، ص۳۸۷، خطبه۱۶۵.    



بنایی، علی‌اکبر، مفردات نهج البلاغه، برگرفته از مقاله « فیض »، ج۲، ص۸۳۶.    






جعبه ابزار